Dlaczego nie mam miesiączki? Brak miesiączki ma swoje przyczyny

Gdy okres się spóźnia pojawia się pytanie - dlaczego nie mam miesiączki? Zwykle, jeśli menstruacja jest opóźniona o kilka dni myślisz, że jesteś w ciąży. Ale test ciążowy tego nie potwierdza. Co robić, gdy miesiączka nie przychodzi, a w ciąży nie jesteś? Sprawdź, jakie są najczęstsze przyczyny braku miesiączki.

Spis treści

1. Okres się spóźnia, bo za dużo lub za mało ważysz
2. Przybywa torbieli na jajnikach
3. Masz za dużo prolaktyny
4. Za wcześnie przyszła menopauza
5. Dobry wywiad

Okres się spóźnia, miesiączka nie przychodzi. Dotychczas miałaś regularne miesiączki, ale tym razem dni upływają, a miesiączki nie ma. Dlaczego? Brak miesiączki nie zawsze musi być związany z ciążą, zaburzeniami hormonalnymi czy chorobą. Paradoksalnie, za stan ten odpowiadają najczęściej przyczyny natury fizjologicznej, prowadzące do wyciszenia cyklicznej aktywności jajników – ciąża, połóg, karmienie piersią czy klimakterium.

Jeśli żadna z tych sytuacji cię nie dotyczy, możliwe, że cierpisz na wtórny brak miesiączki (amenorrhoea secundaria), który dotyka 3-4 proc. dojrzałych płciowo kobiet. Gdy menstruacja nie pojawia się przez 3 miesiące lub tyle wynoszą odstępy pomiędzy kolejnymi miesiączkami, powinnaś rozważyć wizytę u lekarza. Lista przyczyn tego zaburzenia jest długa, dlatego wymieniamy tylko niektóre z nich.

Okres się spóźnia, bo za dużo lub za mało ważysz

Wbrew temu, co sądzisz, może mieć to związek z zatrzymaniem miesiączki, dlatego ginekolog pewnie zapyta cię o wzrost, wagę i wyliczy twój indeks masy ciała (BMI). Swój wskaźnik masy ciała (BMI) obliczysz również za pomocą kalkulatora wagi. Przy BMI mniejszym niż 18,5 lub wyższym niż 35 cykliczne krwawienia ustają. Funkcja endokrynna jajników modyfikowana jest bowiem nie tylko przez hormony przysadki mózgowej (FSH – folikulostymulina, LH – hormon luteinizujący), ale też przez hormonopodobne substancje uwalniane przez tkankę tłuszczową. Jej duża utrata – wskutek anoreksji, bulimii lub drastycznej diety odchudzającej – może więc spowodować wtórny zanik miesiączki.

Nadwaga i otyłość także mogą wiązać się z zaburzeniami hormonalnymi. Komórki tkanki tłuszczowej wytwarzają i uwalniają czynnik wzrostu o działaniu podobnym do insuliny (IGF). Jego nadmierna produkcja przez tkankę tłuszczową prowadzi nie tylko do braku wrażliwości organizmu na insulinę, czyli do insulinooporności, ale i zaburza rozwój pęcherzyka jajnikowego. Konsekwencją jest brak owulacji, nadprodukcja androgenów (męskich hormonów płciowych) przez jajniki i zaburzenia rytmu cyklu miesiączkowego.

Zobacz galerię 7 zdjęć

Przybywa torbieli na jajnikach

Jeśli masz nadmierne owłosienie typu męskiego (hirsutyzm), łysienie zależne od androgenów, trądzik, łojotok, tyjesz, choć niewiele jesz, przyczyną braku miesiączki lub bardzo skąpych i rzadkich krwawień może być zespół policystycznych jajników (PCOS – Polycystic Ovary Syndrome).

Charakterystyczną cechą tego schorzenia jest brak owulacji. Pęcherzyk Graafa nie wzrasta, przez co nie dochodzi do uwolnienia komórki jajowej. Obumiera, zmieniając się w cystę, czyli malutką torbiel. Co miesiąc takich torbieli przybywa. Konsekwencją braku owulacji są: nadmierna produkcja męskich hormonów przez jajniki i zaburzenia miesiączkowania. PCOS może (aczkolwiek nie musi) być przyczyną niepłodności.

Jednak nie tylko z tego powodu warto leczyć to schorzenie. Zwiększa ono prawdopodobieństwo wystąpienia raka błony śluzowej macicy.

Masz za dużo prolaktyny

Gdy walczysz bezskutecznie z trądzikiem, nadmiernym owłosieniem, skarżysz się na ból piersi (zdarza się, że wycieka z nich mleczna wydzielina) lub bóle głowy i zaburzenia widzenia, przyczyną braku miesiączki może być hiperprolaktynemia. Prolaktyna to hormon wytwarzany w przysadce mózgowej, odpowiadający m.in. za produkcję mleka. Może też modyfikować czynność gruczołów produkujących hormony, takich jak tarczyca i jajniki.

Jej stężenie we krwi ciągle się zmienia (np. jest jej więcej w drugiej fazie cyklu miesięcznego). Gdy jest za wysokie, zdarza się, że hamuje owulację lub rozregulowuje cykl miesiączkowy. Nadprodukcję prolaktyny może spowodować guz przysadki zwany gruczolakiem lub stres. Zaobserwowano, że hiperprolaktynemia często występuje u kobiet, które przez dłuższy czas żyły w ogromnym napięciu nerwowym, są z natury wrażliwe, mocno emocjonalnie reagują na przeciwności losu. Dlaczego jednak przysadka w reakcji na stres zwiększa produkcję prolaktyny – tego nie potrafimy do końca wyjaśnić.

Za wcześnie przyszła menopauza

Na objawy wypadania funkcji jajników (uderzenia gorąca, zlewne poty, drażliwość, kołatania serca) jesteś przygotowana, gdy zbliżasz się do pięćdziesiątki. Ale jako trzydziestoparolatka w ogóle się ich nie spodziewasz. Tymczasem takie zaburzenie występuje u 1 na 100 kobiet poniżej czterdziestki!

O przedwczesnym wygasaniu funkcji jajników mogą decydować czynniki genetyczne, autoimmunologiczne, infekcyjne czy jatrogenne. W tym ostatnim przypadku jest ono konsekwencją np. radioterapii, chemioterapii, operacji w obrębie narządu płciowego. Najczęściej jednak przyczyna przedwczesnej menopauzy pozostaje nieznana. Niestety nie potrafimy ponownie uaktywnić jajników. Tylko w pojedynczych przypadkach ich funkcje samoistnie powracają (zazwyczaj na krótko) i wtedy kobieta ma szansę na zajście w ciążę.

Dobry wywiad

Ułatwia lekarzowi podjęcie decyzji co do zakresu badań dodatkowych i umożliwia postawienie właściwej diagnozy. Postaraj się więc udzielić ginekologowi wyczerpujących odpowiedzi na pytania dotyczące nie tylko cyklu miesiączkowego, ale także przyjmowanych leków, kłopotów ze zdrowiem i urodą (takich jak uczucie ciągłego zmęczenia, senność, trądzik, rozstępy), które pozornie nie mają nic wspólnego z brakiem menstruacji.

Kolejnym etapem diagnostyki jest badanie ginekologiczne, USG dopochwowe, testy hormonalne. Sprawdza się m.in. poziom progesteronu, prolaktyny, hormonów tarczycy, FSH, LH, testosteronu, androstendionu, estradiolu. Leczenie braku miesiączki jest zróżnicowane i zależy od natury zaburzeń oraz planów życiowych kobiety. Czasami wystarczy unormować wagę, więcej się ruszać, odstresować. Na ogół jednak potrzebne jest leczenie farmakologiczne.

miesięcznik "Zdrowie"