Estrogeny: rola, nadmiar i niedobór

Estrogeny czyli estron, estriol i estradiol to grupa trzech hormonów podobnych do siebie pod względem struktury molekularnej. Gdzie są produkowane estrogeny i jaka jest ich rola w organizmie? Jakie skutki powoduje nadmiar a jakie niedobór estrogenów?

Estrogeny produkowane są nie tylko w jajnikach oraz nadnerczach, ale także w komórkach tkanki tłuszczowej - adipocytach. U mężczyzn w niewielkich ilościach estrogeny produkowane są przez jądra i korę nadnerczy, a ich niedobór jest powodem bezpłodności.

Rola estrogenów jest niezwykle istotna w okresie dojrzewania, ale poza tym czasem także bywa nieoceniona. Wpływają na typowo kobiecą budowę ciała, cykl miesiączkowy, płodność, popęd seksualny, wygląd skóry, psychikę, regulują gospodarkę wapniową, zwiększają krzepliwość krwi, a także mają pozytywny wpływ na rozrost tkanki tłuszczowej oraz jej metabolizm.

Mogą też powodować przyrost komórek endometrium (działanie rakotwórcze).

Spis treści

1. Estrogeny: rola
2. Kiedy zmienia się poziom estrogenów?
3. Nadmiar bądź niedobór estrogenów: skutki

Estrogeny: rola

Rola estrogenów sprowadza się w okresie dojrzewania do wykształcenia 2- i 3-rzędowych cech płciowych. Są to m.in. wzrost mięśnia macicy, jajowodów, zewnętrznych cech dojrzałości, w tym m.in. sutków. Ponadto odpowiadają za redystrybucję tkanki tłuszczowej, co ostatecznie kształtuje sylwetkę.

Estrogeny odpowiadają także za kobiece libido oraz mają duże znaczenie w regulacji stanu emocjonalnego. Powszechnie wiadomo o dużym udziale estrogenów w metabolizmie tkanki kostnej. Są one zaangażowane w proces kościotworzenia, w związku z tym niedobry tych hormonów odzwierciedlają się w szybszej destrukcji kości i prowadzą do osteoporozy.

Częstsze złamania pojawiające się w okresie pomenopauzalnym są tego przykładem, za co odpowiada niższe stężenie estrogenów w organizmie.

Estrogeny odpowiadają także za przemiany węglowodanowe organizmu oraz za przepuszczalność błon komórkowych, co niewątpliwie zwiększa elastyczność skóry.

Kiedy zmienia się poziom estrogenów?

Stężenie estrogenów w organizmie kobiety nie jest stałe, ale podlega wielu przemianom, w zależności od fazy cyklu menstruacyjnego.

Najniższą wartość obserwuje się w trakcie trwania miesiączki, przez kolejne dni stężenie sukcesywnie wzrasta, co pozwala na odbudowę endometrium, czyli błonę śluzowej macicy, co stanowi element przygotowania do ewentualnej ciąży.

Poziom żeńskich hormonów sukcesywnie wzrasta w pierwszej fazie cyklu czego nie obserwuje się w drugiej części.

Dużą rolę przypisuje się estrogenom w produkcji hormonu luteinizującego - LH, który uczestniczy w owulacji oraz tworzeniu ciałka żółtego.

Nadmiar bądź niedobór estrogenów: skutki

Stężenie estrogenów w organizmie zależy od wielu czynników, tzw. modulujących. Poza dietą jest to stres, wysiłek fizyczny.

Zarówno niedobór jak i nadmiar estrogenów jest niebezpieczny i może powodować różne nieprawidłowości.

Na liście konsekwencji nieadekwatnej produkcji estrogenów znajdują się:

• zaburzenia miesiączkowania
• wzrost ryzyka zakrzepowo-zatorowego
• nadmierny przyrost masy ciała
• powiększenie piersi
• ogólne złe samopoczucie, w tym dolegliwości somatyczne, tj. bóle głowy, kołatania serca, zaparcia, suchość skóry i błon śluzowych
• zaburzenia emocjonalne i zaburzenia psychiczne: nadmierna płaczliwość, stany depresyjne czy bezsenność
• zmiany o charakterze długotrwałym to choroby układu krążenia czy osteoporoza

Poza estrogenami dużą rolę w organizmie kobiety przypisuje się ponadto progesteronowi, a brak odpowiedniej proporcji między tymi substancjami może skutkować pojawieniem się cykli bezowulacyjnych, co z kolei przekłada się na płodność.

W przypadku zaobserwowania jakiejkolwiek nieprawidłowości warto relatywnie szybko zgłosić się do lekarza celem włączenia leczenia, które poprawi przede wszystkim komfort życia.

Czytaj też:

• Hiperestrogenizm - nadmiar estrogenów: przyczyny, objawy, skutki, leczenie
• Zaburzenia hormonalne - objawy i rodzaje. Leczenie zaburzeń hormonalnych