Śródmiąższowe zapalenie nerek: przyczyny, objawy i leczenie

Śródmiąższowe zapalenie nerek przez wiele lat może przebiegać bezobjawowo, doprowadzając do nieodwracalnego uszkodzenia nerek. Do rozwoju choroby może przyczynić się m.in. wieloletnie przyjmowanie popularnych leków, np. aspiryny, ibuprofenu, penicyliny czy tetracykliny - środka stosowanego w leczeniu trądziku. Jakie są jeszcze przyczyny śródmiąższowego zapalenia nerek? Jak rozpoznać jego objawy? Czy całkowite wyleczenie zawsze jest możliwe?

Spis treści

1. Śródmiąższowe zapalenie nerek - przyczyny
2. Pamiętaj, by dbać o nerki! [#TOWIDEO]
3. Śródmiąższowe zapalenie nerek - objawy
4. Śródmiąższowe zapalenie nerek - diagnostyka
5. Śródmiąższowe zapalenie nerek - leczenie
6. Śródmiąższowe zapalenie nerek - nie zawsze udaje się wyleczyć chorego

Śródmiąższowe zapalenie nerek, inaczej cewkowo-śródmiąższowe zapalenie nerek, to choroba, w przebiegu której stan zapalny obejmuje tkankę miąższu nerek i cewki nerkowe, doprowadzając do zaburzenia funkcjonowania tego narządu.

W terminologii medycznej wyróżnia się ostre śródmiąższowe zapalenie nerek - kiedy objawy stanu zapalnego pojawiają się nagle - i przewlekłe śródmiąższowe zapalenie nerek - kiedy proces zapalny utrzymuje się przez dłuższy czas. W tym ostatnim przypadku może dojść do nieodwracalnego włóknienia (bliznowacenia) tkanki cewkowo-śródmiąższowej czy uszkodzenia kłębuszków nerkowych, a u niektórych osób nawet do niewydolności nerek.

Śródmiąższowe zapalenie nerek - przyczyny

W większości przypadków (ok. 70 proc.) ostre śródmiąższowe zapalenia nerek jest związane ze stosowaniem tzw. leków nefrotoksycznych, które doprowadzają do nefropati polekowej (polekowego uszkodzenia nerek). Należą do nich:

• antybiotyki (wśród nich znajduje się popularna penicylina i tetracyklina - lek stosowany m. in. w leczeniu trądziku)
• niesteroidowe leki przeciwzapalne (spośród których najpopularniejsze i dostępne bez recepty to ibuprofen i kwas acetylosalicylowy)
• radiologiczne środki cieniujące oraz inhibitory konwertazy angiotensyny

Mogą to być także środki przeciwdrgawkowe i leki moczopędne. W pozostałych przypadkach choroba jest powikłaniem zakażenia ogólnoustrojowego (np. legionelloza, salmonelloza, bruceloza, zakażenie wirusem cytomegalii) lub innej choroby ogólnoustrojowej (np. sarkoidoza). Zdarza się, że lekarz nie potrafi określić przyczyny choroby. Wówczas mówi się o idiopatycznym śródmiąższowym zapaleniu nerek.

Przyczyną przewlekłej postaci choroby najczęściej jest:

• wieloletnie przyjmowanie leków - nie tylko tych nefrotoksycznych, choć to one zwykle są przyczyną choroby. Należy pamiętać, że w zasadzie każdy lek może przyczynić się do śródmiąższowego zapalenia nerek u osób cechujących się nadwrażliwością na jego działanie;
• permanentne narażenie na kontakt z metalami ciężkimi i/lub związkami toksycznymi. W tej pierwszej grupie dominują ołów i kadm, na który w nadmiernych ilościach narażone są osoby pracujące przy przetwarzaniu stopów metali ciężkich (głównie w metalurgii i hutnictwie);

Choroba może pojawić się także w przebiegu chorób metabolicznych, np. dny moczanowej, zaburzeń gospodarki wapniem i potasem, a także chorób immunologicznych (np. zespół Sjögrena). Czynnikiem ryzyka są także nawrotowe ciężkie infekcje dróg moczowych i obecność kamieni nerkowych.

Czytaj też:

Choroby nerek rozwijają się w ukryciu

Kłębuszkowe zapalenie nerek - przyczyny, objawy, leczenie

Odmiedniczkowe zapalenie nerek - przyczyny, objawy, leczenie

Pamiętaj, by dbać o nerki! [#TOWIDEO]

Śródmiąższowe zapalenie nerek - objawy

Objawy ostrego śródmiąższowego zapalenia nerek mogą pojawić się w ciągu kilku pierwszych dni, a nawet po okresie 2 miesięcy od zadziałania przyczyny (np. rozpoczęcia przyjmowania leku):

• stan podgorączkowy lub gorączka
• ból w okolicy lędźwiowej (opisywany jako tępy)
• wysypka na skórze (o różnej lokalizacji)
• skąpomocz

Mogą pojawić się także:

• bóle stawów
• krwiomocz;
• zmniejszenie objętości oddawanego moczu
• inne objawy ostrej niewydolności nerek

Przewlekłe śródmiąższowe zapalenie nerek może przebiegać bezobjawowo przez wiele lat i nie wywołuje charakterystycznych objawów. Zwykle doprowadza do przewlekłej choroby nerek i dopiero wówczas pojawiają się objawy w postaci zaburzeń czynności cewek nerkowych. Skutkiem tego może być obecność glukozy w moczu, utrata potasu, fosforu lub kwasica cewkowa.

Śródmiąższowe zapalenie nerek - diagnostyka

Pierwszym etapem diagnostycznym jest wywiad lekarski. Pacjent powinien poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach i o ewentualnym narażeniu na kontakt z toksynami lub metalami ciężkimi. Następnie należy wykonać badanie krwi (o ostrej niewydolności nerek świadczy zwiększony poziom kreatyniny) i moczu (najczęściej stwierdza się białkomocz, zwiększoną liczbę erytrocytów i leukocytów). Jeśli lekarz nie jest w stanie postawić ostatecznego rozpoznania na postawie tych badań, może zlecić wykonanie biopsji nerki.

Śródmiąższowe zapalenie nerek - leczenie

W pierwszej kolejności należy wyeliminować przyczynę choroby, czyli zaprzestać przyjmowania leków lub unikać kontaktu z  substancjami, które są przyczyną stanu zapalnego. Jeśli przyczyną jest jedna z ww. chorób, należy ją wyleczyć (np. jeśli przyczyną schorzenia są kamienie nerkowe lub inna przeszkoda w odpływie moczu, należy podjąć próbę ich usunięcia).

Choremu podaje się także leki zwalczające stan zapalny. Zwykle są to krótkotrwałe kuracje antybiotykami. Jeśli u chorego pojawi się wysokie ciśnienie krwi, stosuje się leki hipotensyjne, a w razie obrzęków podaje się leki moczopędne.

U części chorych z ostrą niewydolnością nerek konieczne jest leczenie nerkozastępcze, zwykle hemodializami.

Śródmiąższowe zapalenie nerek - nie zawsze udaje się wyleczyć chorego

W większości przypadków ostrego śródmiąższowego zapalenia nerek udaje się całkowicie wyleczyć chorego. Niestety, u części pacjentów - tych, którzy zmagali się z ciężką postacią choroby - dochodzi do nieodwracalnego uszkodzenia nerek. Wówczas konieczne jest leczenie nerkozastępcze.

W przypadku przewlekłego śródmiąższowego zapalenia nerek całkowite wyleczenie nie jest możliwe. Ww. zabiegi, czyli zaprzestanie przyjmowania leków i leczenie nerkozastępcze, mogą jedynie zahamować lub zwolnić postęp przewlekłej choroby nerek.

Monika Majewska