Ropień rdzenia kręgowego: przyczyny, objawy, leczenie

Ropień rdzenia kręgowego to choroba rzadka – częstość jej występowania jest tak mała, że nie są nawet dostępne dokładniejsze statystyki dotyczące zachorowalności, ale późno rozpozna czy niewłaściwie leczona może być naprawdę niebezpieczna. Jakie są przyczyny i objawy wystąpienia takiego ropnia? Jak przebiega leczenie ropnia rdzenia kręgowego?

Spis treści

1. Ropień rdzenia kręgowego: przyczyny
2. Ropień rdzenia kręgowego: objawy
3. Ropień rdzenia kręgowego: diagnostyka
4. Ropień rdzenia kręgowego: leczenie
5. Ropień rdzenia kręgowego: rokowanie

Ropień rdzenia kręgowego może wystąpić w dowolnym wieku, najczęściej jednak występuje u osób pomiędzy 20. a 30. rokiem życia. Choroba częściej występuje u mężczyzn. Objawy ropnia rdzenia kręgowego są niespecyficzne i dlatego łatwo je pomylić z z objawami innych chorób neurologicznych, takich jak np. urazowe uszkodzenie rdzenia kręgowego. Postawienie właściwego rozpoznania jest bardzo ważne – wynika to z tego, że zdrenowanie ropnia i podanie pacjentowi potrzebnych mu antybiotyków może doprowadzić do ustąpienia objawów ropnia rdzenia kręgowego.

Ropień rdzenia kręgowego: przyczyny

Aby doszło do wytworzenia ropnia w okolicy tkanek rdzenia kręgowego, najpierw do tego rejonu ciała dostać się muszą patogenne bakterie. Ropień rdzenia kręgowego najczęściej spowodowany jest zakażeniami wywołanymi przez bakterie z rodzaju Staphylococcus (gronkowce) oraz z rodzaju Streptococcus (paciorkowce). Rzadziej do choroby doprowadzają inne bakterie, takie jak np. te z rodzajów Actinomyces, Proteus czy Pseudomonas.Bakterie nie dostają się jednak do struktur rdzenia kręgowego samoistnie - zazwyczaj dochodzi do tego na skutek jakiejś innej patologii, np.:

• urazy okolic kręgosłupa i rdzenia
• bakteriemia (czyli pojawienie się patogennych organizmów we krwi)
• przeniesienie infekcji toczącej się w obrębie skóry do tkanek rdzenia
• gruźlica i jej rozsiew po organizmie

Wytworzenie się ropnia rdzenia kręgowego może być również powikłaniem różnych oddziaływań medycznych. Taka sytuacja może mieć miejsce w przypadku wykonania u pacjenta punkcji lędźwiowej, ropień może również być komplikacją jakiejś operacji - czy to ortopedycznej, czy neurochirurgicznej - przeprowadzonej w obrębie kręgosłupa.

Czynnikami ryzyka wystąpienia ropnia rdzenia kręgowego są między innymi:

• stany niedoboru odporności (związane np. z chorowaniem przez pacjenta na AIDS, z zakażeniem wirusem HIV czy też wynikające ze stosowania leków immunosupresyjnych)
• cukrzyca
• dożylne zażywanie narkotyków

Ropień rdzenia kręgowego: objawy

Pojawiające się w przebiegu ropnia rdzenia kręgowego dolegliwości nie są charakterystyczne - przypominają one problemy, które pojawiają się w różnych innych schorzeniach rdzenia (m.in. takie, które występują po uszkodzeniu tej części układu nerwowego). Objawami ropnia rdzenia kręgowego mogą bowiem być:

• ból (zazwyczaj o nagłym początku, może on być ściśle zlokalizowany w którejś części pleców, ale i promieniować do różnych części ciała, np. do kończyn górnych czy dolnych)
• postępujące osłabienie siły mięśniowej
• zaburzenia czucia (dotyczą one okolicy ciała, która znajduje się poniżej lokalizacji ropnia)
• paraliż (podobnie jak zaburzenia czucia, porażeniu ulegają mięśni kontrolowane przez struktury rdzenia kręgowego leżące poniżej ropnia; paraliżem objęte mogą być wszystkie cztery kończyny, jak i tylko kończyny dolne – zależne jest to od tego, na jakiej wysokości rdzenia kręgowego znajduje się ropień)
• zaburzenia dotyczące świadomej kontroli czynności zwieracza pęcherza moczowego oraz zwieracza odbytu (mogące prowadzić do nietrzymania moczu czy nietrzymania stolca)
• zaburzenia potencji u mężczyzn
• objawy zakażenia (takie jak gorączka czy dreszcze)

Ropień rdzenia kręgowego: diagnostyka

Objawy ropnia rdzenia kręgowego nie są charakterystyczne. W połączeniu z tym, że jest to schorzenie rzadkie, jego rozpoznanie może nastręczać trudności. U pacjenta zgłaszającego wcześniej opisane objawy najpierw przeprowadzane jest badanie neurologiczne, które pomaga ustalić, czy występują m.in. zaburzenia czucia, ale i nadmierna tkliwość tkanek w okolicy kręgosłupa. Istotny jest również wywiad lekarski, ponieważ jeżeli lekarz uzyska informację, że pacjent np. doświadczył niedawno urazu kręgosłupa czy że wykonywana była u niego punkcja lędźwiowa, to możliwe jest, że właśnie wtedy medykowi nasunie się podejrzenie, że przyczyną problemów pacjenta jest ropień rdzenia kręgowego.Dla uzyskania pewności wymagane jest wykonanie badań obrazowych (np. tomografii komputerowej czy rezonansu magnetycznego rdzenia kręgowego). Od pacjenta pobrana może być również krew, w której oznacza się m.in. poziomy białych krwinek czy wykładniki stanu zapalnego (takie jak np. CRP). Oprócz wymienionych już badań, konieczne jest również przeprowadzenie badań mikrobiologicznych, ponieważ to od ich wyników uzależnione jest późniejsze postępowanie terapeutyczne.

Ropień rdzenia kręgowego: leczenie

W leczeniu ropnia rdzenia kręgowego stosowane jest postępowanie zabiegowe oraz farmakoterapia. Leczenie chirurgiczne ma na celu uzyskanie dostępu do ropnia, a następnie dokładne oczyszczenie tkanek. Precyzja jest tutaj bezwzględnie konieczna z tego względu, że gdy ropień nie zostanie całkowicie oczyszczony, to wtedy dochodzi do znacznie zwiększonego ryzyka nawrotu tego schorzenia.

Jeżeli zaś chodzi o leczenie farmakologiczne, to pacjentom podawane są leki z dwóch różnych grup. Pierwszymi z nich są glikokortykosteroidy, czyli substancje, które doprowadzają do zmniejszenia obrzęku rdzenia związanego z rozwinięciem się ropnia. Drugą linię leczenia stanowią, podawane dożylnie, antybiotyki. Początkowo u chorych stosowane są preparaty przeciwdrobnoustrojowe o szerokim spektrum działania (np. penicyliny z inhibitorami beta-laktamaz). Później leczenie to ulega modyfikacji - dochodzi do tego jednak dopiero wtedy, kiedy dostępne staną się wyniki badań mikrobiologicznych. Oznaczenia te mogą być wykonane np. poprzez zbadanie treści uzyskanej z ropnia. Identyfikacja konkretnego patogenu, który był przyczyną ropnia rdzenia kręgowego, ma znaczenie kluczowe. To właśnie podczas badań mikrobiologicznych możliwe jest wykonanie antybiogramu, czyli oznaczenia wrażliwości i oporności bakterii na poszczególne antybiotyki. Na jego podstawie pacjentom podaje się takie leki, na które patogen jest najbardziej wrażliwy. Leczenie farmakologiczne ropnia rdzenia kręgowego zajmuje różny czas - niektórym pacjentom antybiotyki trzeba podawać nawet przez kilka tygodni.

Ropień rdzenia kręgowego: rokowanie

Dla pacjentów z ropniem rdzenia kręgowego najważniejsze jest jak najszybsze wdrożenie leczenia, bo to zmniejsza ryzyko, że ropień doprowadzi do trwałych ubytków neurologicznych (takich jak np. utrwalone zaburzenia czucia, nietrzymanie moczu czy przewlekłe dolegliwości bólowe). Istotne jest także to, aby leczenie ropnia rdzenia kręgowego prowadzone było przez odpowiedni czas - zakończone przedwcześnie, może skończyć się nawrotem.

U pacjentów, którzy szybko znajdą się pod opieką medycznych specjalistów, po zastosowaniu leczenia ich dolegliwości mogą ustępować. U niektórych chorych - mimo wyleczenia ropnia - pozostają niestety jednak różnego stopnia ubytki neurologiczne (w postaci np. zaburzeń siły mięśniowej), które mogą ustępować po wdrożeniu różnych oddziaływań, takich jak np. rehabilitacja.