Hormony

Hormony to związki chemiczne wydzielane przez struktury układu hormonalnego – gruczoły lub tkanki. Ich główną funkcją jest regulacja poszczególnych procesów fizjologicznych. Hormony mogą oddziaływać zarówno na tkanki położone w miejscu uwolnienia substancji (tzw. hormony lokalne), jak i aktywować procesy w tkankach oddalonych od miejsca sekrecji. Są wtedy transportowane przez krew lub limfę. Prawidłowe działanie układu hormonalnego jest niezbędne do funkcjonowania praktycznie wszystkich mechanizmów obecnych w ciele człowieka od trawienia, przez …

Zespół feminizujących jąder: przyczyny, objawy, leczenie

Zespół niewrażliwości na androgeny (zespół feminizujących jąder, zespół Morrisa) to jedna z najczęstszych przyczyn pierwotnego braku miesiączki. Zaburzenie to ściśle wiąże się z brakiem wrażliwości na androgeny, co z kolei jest konsekwencją mutacji genetycznej receptora androgenowego. Zmiany na poziomie genetyki mają miejsce jeszcze w okresie życia płodowego.

Ostre zapalenie gruczołu tarczowego

Ostre zapalenie tarczycy jest chorobą stosunkowo rzadką. Ma zwykle podłoże bakteryjne, choć rozwinąć się może również w wyniku uszkodzenia tarczycy. Jakie są objawy ostrego zapalenia tarczycy i jak przebiega jego leczenie?

Choroba Glińskiego-Simmondsa - niedoczynność przedniego płata przysadki mózgowej

Choroba Glińskiego-Simmondsa bywa określana również jako niedoczynność przedniego płata przysadki mózgowej, charłactwo przysadkowe lub martwica przysadki. Choroba Glińskiego-Simmondsa to przewlekła wielogruczołowa niedoczynność hormonalna. Prowadzi do wyniszczenia organizmu podobnego w objawach do anoreksji.

Subkliniczna (utajona) niedoczynność tarczycy - przyczyny, objawy i leczenie

Subkliniczna niedoczynność tarczycy to postać niedoczynności tarczycy, która daje skąpe, bardzo trudne do zauważenia objawy. W związku z tym wczesne rozpoznanie choroby nie jest łatwe, co może mieć poważne konsekwencje, m.in. rozwój jawnej niedoczynności tarczycy czy chorób serca. Jakie są przyczyny subklinicznej niedoczynności tarczycy? Na czym jej polega leczenie?

Menopauza: korzyści z wczesnego rozpoznania

Przekwitanie to nieunikniony okres w życiu każdej kobiety. U jednych mija niepostrzeżenie, podczas gdy u innych może skutecznie utrudnić codzienne funkcjonowanie. Menopauza nie pozostaje też bez wpływu na zdrowie kobiety. Czy można się do niej przygotować?

Materiał sponsorowany

Dihydrotestosteron - jak wpływa na zdrowie mężczyzn?

Dihydrotestosteron, czyli substancja kryjąca się pod skrótem DHT, jest jednym z najważniejszych hormonów płciowych. To on decyduje o kształtowaniu się moszny i prącia u męskich płodów. Od stężenia tej substancji zależy stan owłosienia ciała u obu płci. W jakich sytuacjach wykonuje się badanie poziomu tego hormonu? Co oznacza niedobór, a co nadmiar dihydrotestosteronu?

Tymozyny - hormony grasicy wspierające układ odpornościowy

Hormony kryjące się pod zbiorczą nazwą "tymozyna", są substancjami sterującymi naszą odpornością. Za ich wytwarzanie odpowiedzialna jest grasica - narząd niezwykle aktywny u dzieci w trakcie tworzenia się układu immunologicznego. Różne typy tymozyny są badane pod kątem rozlicznych zastosowań w medycynie, wykorzystywane są również jako leki. Jaki wpływ na nasze zdrowie ma ich poziom w organizmie? Co oznacza nadmiar, a co niedobór tymozyn?

Estradiol: jak ten ważny hormon żeński wpływa na organizm kobiety?

Estradiol jest podstawowym kobiecym hormonem płciowym. Wywiera on oczywiście wpływ na kobiece narządy rozrodcze i zjawiska związane z rozrodczością, ale wpływa również na pracę mózgu, wątroby czy stan tkanki kostnej. Efekty wywierane przez estradiol na organizm są tak ważne, że preparaty zawierające ten hormon odgrywają bardzo istotną rolę w medycynie.

Katecholaminy

Katecholaminy to grupa związków, którą łączy strukturalne podobieństwo do tyrozyny. Należą do niej neuroprzekaźniki oraz hormony. Z tego względu katecholaminy są niezwykle istotne dla regulacji wewnętrznej organizmu oraz funkcjonowania układu nerwowego. Jakie związki należą do katecholamin? Jaka jest ich rola w ludzkim ciele?

Noradrenalina - neuroprzekaźnik i hormon

Noradrenalina jest neuroprzekaźnikiem, ale i hormonem. Wywiera ona złożone działania zarówno na czynność samego mózgowia, jak i noradrenalina wpływa na wiele różnorodnych procesów w organizmie, takich jak wzrost ciśnienia krwi i stymulacja rozkładu tkanki tłuszczowego. Noradrenalina i jej wpływ na poszczególne, związane z nią receptory, jest tak znaczny, że wiedzę o nich wykorzystują lekarze – leki wpływające na układ noradrenergiczny stosowane są w leczeniu zarówno nadciśnienia, jak i depresji.

Hormony tropowe - rodzaje, działanie, funkcje

Hormony tropowe są to hormony wydzielane przez przedni płat przysadki mózgowej. Wyróżniamy hormony: tyreotropowy (TSH), folikulotropowy (FSH), luteinizujący (LH), adrenokortykotropowy (ACTH). Każdy z nich wpływa pobudzająco na odpowiedni narząd dokrewny, natomiast hamująco (sprzężenie zwrotne ujemne) na podwzgórze, zmniejszając tym samym wydzielanie liberyn (hormonów pobudzających przysadkę do produkcji i wydzielania hormonów tropowych). Niedobór lub nadmiar hormonów tropowych może prowadzić do różnego rodzaju chorób, w tym chorób tarczycy (niedoczynność lub nadczynność), chorób przysadki mózgowej i innych.

Gestageny - funkcje, działanie, przeciwwskazania

Gestageny to grupa hormonów steroidowych działających podobnie do progesteronu. Gestageny nie tylko odpowiadają za rozwój i podtrzymanie ciąży, stosowane są także w antykoncepcji. Do tego często stanowią wsparcie dla kobiet w okresie menopauzy. Co trzeba wiedzieć o gestagenach?

Sekretyna - hormon kontrolujący trawienie

Sekretyna jest hormonem peptydowym wytwarzanym przez komórki dwunastnicy oraz jelita cienkiego. Odgrywa istotną rolę w kontroli trawienia pokarmu. Jakie są jej funkcje w organizmie człowieka? W jaki sposób wykorzystuje się sekretynę w diagnostyce laboratoryjnej? Czym jest próba sekretynowa?

Zespół Nelsona – przyczyny, objawy, leczenie

Zespół Nelsona to rzadko występujący zespół objawów, które pojawiają się po usunięciu lub zniszczeniu nadnerczy. Są one spowodowane szybko rozwijającym się w tej sytuacji gruczolakiem przysadki. Jakie są objawy zespołu Nelsona i jak przebiega leczenie?

Podwzgórze - jaką rolę pełni w organizmie?

Podwzgórze to niewielka struktura w mózgu, która jednak pełni niebagatelną funkcję. Odpowiada za homeostazę, czyli równowagę całego organizmu, i jest zaangażowane w wiele procesów neuropsychologicznych. W podwzgórzu sygnały nerwowe zamieniane są na sygnały biochemiczne, dzięki czemu różne procesy psychiczne mogą wpływać na zmianę funkcji fizjologicznych organizmu.

Substancje hormonalnie czynne. Jak wpływają na organizm?

Substancje hormonalnie czynne to substancje chemiczne, które znajdują w wielu przedmiotach codziennego użytku m.in. w kosmetykach, zabawkach dla dzieci, pudełkach, farbach i lakierach. Od wielu lat substancje te są „pod lupą” międzynarodowych organizacji zajmujących się ochroną zdrowia. Badania naukowe pokazują bowiem, że substancje hormonalnie czynne przyczyniają się do rozwoju wielu chorób, m.in. otyłości i endometriozy. Czym są substancje hormonalnie czynne i jak wpływają na zdrowie? Jak ich unikać w życiu codziennym?

Zespół SIADH (zespół Schwartza-Battera): przyczyny, objawy, leczenie

Zespół SIADH (zespół Schwartza-Battera, zespół niewłaściwego uwalniania wazopresyny) to schorzenie, w którego przebiegu dochodzi do występowania w organizmie nadmiernych ilości jednego z hormonów - wazopresyny. Nie tylko jednak sama ta jednostka może być bardzo groźna - zespół SIADH może bowiem rozwijać się m.in. u pacjentów cierpiących na różne choroby nowotworowe. Jakie są objawy zespołu SIADH i na czym polega jego leczenie?

Hiperestrogenizm - nadmiar estrogenów: przyczyny, objawy, skutki, leczenie

Hipoestrogenizm czyli nadmiar estrogenów - żeńskich hormonów płciowych - estronu, estradiolu, estriolu oraz estetrolu, wytwarzanego tylko w czasie ciąży - w organizmie czy to kobiety, czy mężczyzny wywołuje szereg zaburzeń metabolicznych i biochemicznych w organizmie. Jakie przyczyny i objawy hipoestrogenizmu? Jakie leczenie stosuje się przy nadmiarze estrogenów?

Gonadotropiny: funkcje, normy, nadmiar i niedobór

Gonadotropiny to ludzkie hormony produkowane przez przedni płat przysadki. Do gonadotropin należą: hormon folikulotropowy - FSH oraz hormon luteinizujący - LH. Jaka jest norma gonadotropin? Jakie są skutki nadmiaru lub niedoboru gonadotropin?

Układ hormonalny - budowa i funkcje

Układ hormonalny tworzą gruczoły dokrewne, które wytwarzają hormony służące do przekazywania informacji między poszczególnymi organami. To hormony tarczycy, przysadki, nadnerczy, jajników, trzustki, szyszynki decydują o twoim zdrowiu, nastroju i wyglądzie. Jeśli równowaga hormonalna jest zaburzona, zaczynasz gorzej się czuć i chorować.

Wazopresyna (hormon antydiuretyczny)

Wazopresyna (inaczej adiuretyna lub hormon antydiuretyczny) to oligopeptyd, którego cząsteczka zbudowana jest z 9 aminokwasów. Wazopresyna produkowana jest przez neurony jąder nadwzrokowych oraz okołokomorowych w podwzgórzu. Stamtąd, drogą transportu aksonalnego, transportowana jest do tylnego płata przysadki mózgowej, z którego to zachodzi uwalnianie tego hormonu. Adiuretyna jest substancją o krótkim okresie półtrwania, szacowany jest on na około 20 minut.

Mechanizm działania układu hormonalnego opiera się o tzw. ujemne sprzężenie zwrotne. Oznacza to, że wydzielanie jednych związków jest hamowane przez inne. Jednocześnie spadek stężenia poniżej określonego punktu granicznego wyłącza działanie inhibitora, a poziom hamowanego hormonu zaczyna wzrastać. Ta pętla jet nieodłącznym elementem homeostazy i warunkuje prawidłowy przebieg procesów metabolicznych.

W ciele człowieka funkcjonuje kilkanaście gruczołów dokrewnych wśród których można wymienić m.in. szyszynkę, tarczycę, wątrobę i trzustkę. Na cały układ hormonalny składa się kilkadziesiąt różnych hormonów, które pozostają ze sobą w stałej równowadze.

Układ hormonalny może jednak ulec zachwianiu wskutek działania wewnętrznych i zewnętrznych czynników. Powodami zaburzeń w wydzielaniu poszczególnych hormonów może być wiek, choroby współistniejące, stosowanie używek i brak aktywności lub nadwaga. O wielu chorobach decydują również czynniki genetyczne oraz przyjmowane lekarstwa. Objawy niedoboru lub nadmiaru poszczególnych związków są silnie osobnicze, dlatego diagnoza zaburzeń hormonalnych jest trudna i często wymaga pogłębionej, wielomiesięcznej diagnostyki. Funkcjonowaniem i zaburzeniami układu hormonalnego zajmuje się endokrynologia.

Do typowych zaburzeń hormonalnych można zaliczyć m.in. chorobę Cushinga, PCOS, choroba Hashimoto oraz niedoczynność lub nadczynność tarczycy. Każdą z tych jednostek leczy się inaczej, w zależności od ogólnego stanu zdrowia pacjenta.

Więcej z działu Zdrowie