Zespół Alagille’a - przyczyny, objawy i leczenie

Zespół Alagille’a to rzadka, wielonarządowa choroba genetyczna. Osoby zmagające się z zespołem Alagille’a cierpią m.in. na przewlekłą cholestazę, która objawia się uporczywym swędzeniem skóry i żółtakami, czyli grudkowymi zmianami skórnymi, spowodowanymi odkładaniem się cholesterolu. Jakie są przyczyny i pozostałe objawy zespołu Alagille’a? Na czym polega leczenie?

Spis treści

1. Zespół Alagille’a - przyczyny i dziedziczenie
2. Zespół Alagille’a - objawy
3. Zespół Alagille’a - diagnoza
4. Zespół Alagille’a - leczenie
5. Zespół Alagille’a - rokowania

Zespół Alagille’a to zespół wad wrodzonych, na który składają się wady układu sercowo-naczyniowego, kręgosłupa i oczu, nerek, a także cholestaza i zmienione rysy twarzy. Częstość występowania szacuje się na 1:70 000 żywych urodzeń.

Zespół Alagille’a - przyczyny i dziedziczenie

Zespół Alagille’a to choroba genetyczna, której przyczyną jest mutacja genu Jagged1 (JAG1), zlokalizowanego na chromosomie 20 (20p12). Gen JAG1 uczestniczy w przekazywaniu sygnału pomiędzy sąsiednimi komórkami w czasie rozwoju embrionalnego. Sygnalizacja ta wpływa na sposób, w jaki komórki tworzą struktury ciała. Mutacje w genie JAG1 zakłócają ścieżkę sygnałową, powodując błędy w rozwoju dziecka. Mutację genu JAG1 można obecnie wykryć u 94 proc. pacjentów. Problem z wykryciem mutacji u reszty pacjentów nie jest do końca wyjaśniony.

Choroba dziedziczy się w sposób autosomalny dominujący, tzn. osoba dziedziczy jedną prawidłową kopię genu oraz jedną zmienioną kopię genu. Jednak zmieniona kopia genu dominuje lub staje się ważniejsza niż działająca kopia. To powoduje, że pojawiają się objawy choroby genetycznej.

Zespół Alagille’a - objawy

1. Przewlekła cholestaza (zastój wytwarzanej przez wątrobę żółci), która objawia się uporczywym swędzeniem skóry, powiększeniem wątroby, zażółceniem powłok skóry i żółtakami, czyli grudkowymi zmianami skórnymi, spowodowanymi odkładaniem się cholesterolu, które pojawiają się najczęściej w okolicy powiek. Jest to najbardziej stały objawy choroby. Często występuje jako pierwszy objaw zespołu Alagille’a w wieku niemowlęcym, kiedy brak jest jeszcze innych charakterystycznych cech zespołu.

SPRAWDŹ>>Kępki żółte - leczenie i usuwanie żółtaków

Mimo rzadkiego występowania jest to jedna z najczęstszych dziedzicznych chorób wątroby

2. Charakterystyczne rysy twarzy - wypukłe szerokie czoło, głęboko osadzone i szeroko rozstawione oczy, szeroka nasada nosa, mała szpiczasta broda.

3. Wady kości - najczęściej tzw. krąg motyla, czyli rozszczepienie pojedynczego kręgu, zazwyczaj na wysokości odcinka piersiowego kręgosłupa. Ponadto może dojść do skrócenia bądź braku dystalnych paliczków.

4. Wady sercowo-naczyniowe - najczęściej obwodowe zwężenie pnia płucnego, czasem współistniejące ze zwężeniem zastawkowym tętnicy płucnej, tetralogia Fallota oraz inne wady serca. Wówczas może dojść do sinicy, ataków duszności, męczenia się podczas wysiłku.

SPRAWDŹ >> Najczęstsze wrodzone wady serca u dzieci i dorosłych

5. Wady okulistyczne - najczęściej „posterior embryotoxon” - wada polegająca na przemieszczeniu linii Schwalbego (czyli granicy między rogówką a twardówką) do przedniej komory oka.

Do rozpoznania zespołu Alagille’a niezbędne jest stwierdzenie obecności trzech z pięciu wymienionych cech lub dwóch u pacjentów z rodzin obciążonych tą chorobą.

Ponadto u chorych mogą się pojawić wady nerek (najczęściej kwasica kanalikowa, nerka hypoplastyczna. Rzadziej torbielowatość nerek, mezangiolipidoza, kamica nerkowa), niewydolność zewnątrzwydzielnicza trzustki i niedobór wzrostu (niskorosłość).

Zespół Alagille’a - diagnoza

Zespół Alagille'a jest złożoną jednostką chorobową, w związku z tym przy jej podejrzeniu należy wykonać szereg badań, takich jak, m.in.  badania krwi, echokardiografię serca i badanie radiologiczne klatki piersiowej, badanie przedniego odcinka gałki ocznej przy użyciu lampy szczelinowej, a czasami także badanie histopatologiczne wycinka wątroby.

Zespół Alagille’a - leczenie

Terapia zespołu Alagille’a obejmuje:

• podawanie choremu witamin rozpuszczalnych w tłuszczach i kwasu ursodezoksycholowego (rozpuszcza cholesterolowe zmiany żółciowe), a gdy świąd jest nasilony - ryfampicyny;
• leczenie niedożywienia, wodobrzusza, zaburzeń krzepnięcia, wstępujących zapaleń dróg żółciowych i krwawień z żylaków przełyku;
• zabieg częściowego zewnętrznego odprowadzenia żółci;

W części przypadków nieuniknione jest przeszczepienie wątroby.

Zespół Alagille’a - rokowania

O rokowaniu decyduje obecność i nasilenie choroby wątroby i układu sercowo-naczyniowego. Jak wynika z badań, część pacjentów może umrzeć w wyniku niewydolności wątroby, z przyczyn sercowych czy wylewów krwi do mózgu.

Bibliografia: Gliwicz D., Jankowska I., Pawłowska J., Zespół Alagille’a, "Medical Science Review. Hepatologia" 2010, nr 10.

Monika Majewska