Urazy nerek (odbita, pęknięta, stłuczona nerka) - klasyfikacja, objawy, leczenie

Urazy nerki stanowią ok. 10 proc. wszystkich urazów jamy brzusznej. O urazie nerki można mówić wtedy, gdy nerka jest odbita lub pęknięta. Zalicza się tutaj także stłuczenie nerki. Do tego typu urazów dochodzi zwykle po uderzeniu, w wyniku upadku czy wypadku komunikacyjnego. Ich konsekwencją może być krwiak na nerce. Wtedy konieczne może być leczenie operacyjne. Jakie są rodzaje urazów nerki? Jak rozpoznać ich objawy? Na czym polega terapia?

Spis treści

1. Urazy nerki (odbita, pęknięta, stłuczona nerka) - klasyfikacja, przyczyny
2. Dlaczego picie wody pomaga nerkom? [#TOWIDEO]
3. Urazy nerki (odbita, pęknięta, stłuczona nerka) - objawy
4. Urazy nerki (odbita, pęknięta, stłuczona nerka) - diagnostyka
5. Urazy nerki (odbita, pęknięta, stłuczona nerka) - leczenie
6. Urazy nerki (odbita, pęknięta, stłuczona nerka) - powikłania

Urazy nerki stanowią ok. 10 proc. wszystkich urazów jamy brzusznej. O urazie nerki można mówić, gdy nerka jest odbita lub pęknięta. Zalicza się tutaj także stłuczenie nerki. Do tego typu urazów może dojść po uderzeniu, upadku czy wypadku komunikacyjnym. Ich konsekwencją może być krwiak na nerce. Wtedy konieczne może być leczenie operacyjne.

Urazy nerki (odbita, pęknięta, stłuczona nerka) - klasyfikacja, przyczyny

Wyróżnia się dwie grupy urazów nerek: tępe (zamknięte) i penetrujące (otwarte). Wypadki komunikacyjne stanowią główną przyczynę prawie połowy tępych urazów nerek. Mogą być one również wynikiem pobicia, upadku, wypadku związanego z uprawianiem sportów kontaktowych.

Grupę szczególnie narażoną na urazy nerek stanowią młodzi mężczyźni uprawiający sport, uczestnicy wypadków drogowych, ofiary wypadków w domu lub w miejscu pracy.

Natomiast urazy penetrujące są najczęściej wynikiem ran postrzałowych i kłutych.

W przypadku urazów nerek, szczególnie komunikacyjnych, istnieje duże prawdopodobieństwo uszkodzenia także innych narządów (śledziona, jelito grube, wątroba, trzustka, duże naczynia krwionośne). Jeżeli jest to uraz nerki otwarty, przeszywający, prawdopodobieństwo to sięga 80 proc., w urazach tępych, zamkniętych spada do 20 proc. Urazy zamknięte stanowią ponad 90 proc. wszystkich urazów nerek.

Choroby nerek, torbiele i torbielowatość, wodonercze, kamica nerkowa, przewlekły stan zapalny, anomalie rozwojowe i nowotwory, to czynniki, które sprawiają, że nerka jest bardziej podatna na urazy.

Dlaczego picie wody pomaga nerkom? [#TOWIDEO]

Urazy nerki (odbita, pęknięta, stłuczona nerka) - objawy

• krwiomocz

Nie zawsze krwiomocz musi być związany z samym urazem nerki, może być wynikiem uszkodzenia innego narządu. Jednocześnie brak krwiomoczu nie wyklucza urazu nerki.

• bóle pleców, okolicy bocznej, klatki piersiowej lub brzucha
• napięty brzuch, obrona mięśniowa, a także wyczuwalna masa w brzuchu
• kolka nerkowa
• zasinienie okolicy lędźwiowej lub górnych kwadrantów brzucha oraz bolesność uciskowa tej okolicy

Urazy nerki (odbita, pęknięta, stłuczona nerka) - diagnostyka

Wstępna diagnostyka przy podejrzeniu urazu nerek składała się z badania USG jamy brzusznej, badania ogólnego moczu, badań laboratoryjnych: morfologii krwi, elektrolitów, czasu krzepnięcia, kreatyniny i mocznika. Konieczne jest także oznaczanie wskaźnika hematokrytowego. Wśród innych badań obrazowych mających zastosowanie w diagnostyce urazów układu moczowo-płciowego oraz nerek należy wymienić: ultrasonografię, tomografię komputerową, urografię, angiografię i arteriografię.

Urazy nerki (odbita, pęknięta, stłuczona nerka) - leczenie

Amerykańskie Towarzystwo Chirurgii Urazowej (American Association for Surgery of Trauma) opracowało klasyfikację urazów nerek, obowiązującą także w Europie. Klasyfikacja ta obejmuje pięć stopni:

1. Stłuczenie nerki, krwiak podtorebkowy.2. Pęknięcie miąższu nerki nie przekraczające granicy kora-rdzeń nerki.3. Uszkodzenie sięgające rdzenia nerki, ale bez uszkodzenia układu kielichowo-miedniczkowego.4. Pęknięcie nerki z uszkodzeniem układu kielichowo-miedniczkowego, lub/i uszkodzenie naczynia segmentowego.5. Rozkawałkowanie miąższu nerki lub/i uszkodzenie szypuły nerkowej.

Wskazaniem do operacji w przypadku urazu nerki będzie uraz piątego stopnia oraz narastanie objawów mimo prawidłowego leczenie (powiększanie się zacieku moczowego i krwiaka, złe wyniki badań krwi, pogarszający się stan ogólny).

Urazy pierwszego i drugiego stopnia leczone są zwykle zachowawczo - bezwzględnym zaleceniem jest leżenie w łóżku (przez kilka dni po ustąpieniu objawów i krwiomoczu) i powstrzymanie się od wysiłku fizycznego mniej więcej przez 6 tygodni. Lekarz może zdecydować o profilaktycznym podaniu antybiotyków. W tym czasie konieczna jest regularna kontrola parametrów życiowych, objawów ze strony jamy brzusznej, stężenia hemoglobiny i wielkości hematokrytu.

W przypadku urazów trzeciego i czwartego stopnia o postępowaniu decyduje rodzaj urazu (otwarty czy zamknięty), stan ogólny pacjenta, jego wydolność oraz wydolność nerek. Urazy czwartego stopnia, zaliczane do ciężkich, przy prawidłowym postępowaniu (CT, antybiotyki, zachowanie drożności moczowodu – cewnik wewnętrzny szynujący) w 75 proc. przypadków mają szanse na wyleczenie bez konieczności operacji.

Jedynie piąty stopień uszkodzenia jest bezwzględnym wskazaniem do natychmiastowej operacji.

Każdy pacjent po urazie nerki, bez względu na jego stopień i objawy kliniczne, powinien pozostać w obserwacji w szpitalu.

Urazy nerki (odbita, pęknięta, stłuczona nerka) - powikłania

Powikłaniami wczesnymi – występującymi w pierwszym miesiącu po urazie – mogą być:

• krwawienie
• infekcja
• ropień okołonerkowy
• posocznica
• przetoka moczowa
• nadciśnienie
• torbiel zawierająca mocz

Opóźnione krwawienie do przestrzeni pozaotrzewnowej pojawia się po kilku tygodniach od wystąpienia urazu i może zagrażać życiu.

Bibliografia:

1. Bużański T., Urazy układu moczowego, "Postępy Nauk Medycznych" 2014, nr 1

2. Ząbkowski T., Skiba R., Grabińska A., Maliborski A., Syryło T., Zieliński H., Urazy nerek – objawy i diagnostyka, "Pediatria i Medycyna Rodzinna" 2013, nr 9

3. Ząbkowski T., Skiba R., Grabińska A., Maliborski A., Syryło T., Zieliński H., Urazy nerek – leczenie, "Pediatria i Medycyna Rodzinna" 2013, nr 9

Monika Majewska