Zespół bólowy miednicy mniejszej - przyczyny, objawy i leczenie

Zespół bólowy miednicy mniejszej jest jedną z najczęstszych przyczyn zgłaszania się kobiet do ginekologa. Jak wynika z badań, stanowi około 10-40 procent wszystkich wizyt. Jednak zespół bólowy miednicy mniejszej dotyczy nie tylko kobiet, lecz także mężczyzn, zwłaszcza z zapaleniem prostaty. Sprawdź, jakie są przyczyny i objawy zespołu bólowego miednicy mniejszej i na czym polega leczenie.

Spis treści

1. Zespół bólowy miednicy mniejszej - przyczyny
2. Zespół bólowy miednicy mniejszej - objawy
3. Zespół bólowy miednicy mniejszej - diagnoza
4. Zespół bólowy miednicy mniejszej - leczenie

Zespół bólowy miednicy mniejszej (ang. chronic pelvic pain – CPP) to określenie dolegliwości bólowych, które pojawiają się - zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn - w okolicy miednicy mniejszej, czyli przedniej ścianie brzucha, poniżej pępka lub w okolicy krzyżowej pleców.

Jak wynika z badań, zespół bólowy miednicy mniejszej jest jedną z najczęstszych przyczyn zgłaszania się kobiet do poradni ginekologicznych i stanowi około 10-40 procent wszystkich wizyt. Częstość występowania CPP w populacji kobiet w wieku rozrodczym oraz pomenopauzalnym jest wyższa od częstości migren oraz porównywalna z częstością występowania astmy i wynosi 4 proc.

Zespół bólowy miednicy mniejszej - przyczyny

W miednicy znajdują się w bliskim sąsiedztwie narządy należące do różnych układów – pokarmowego, płciowego, moczowego, naczyniowego i kostno-mięśniowego, w związku z tym przyczyny zespołu bólowego miednicy mniejszej są złożone.

U kobiet z tym zespołem bólowym często stwierdza się różne schorzenia ginekologiczne, takie jak, m.in.: endometrioza, adenomioza, guzy jajników, mięśniaki macicy, obecność wkładki wewnątrzmacicznej (zwiększa ryzyko pojawienia się stanów zapalnych), wulwodynia, zespół przekrwienia miednicy, zespół resztkowego jajnika, zrosty w miednicy mniejszej, ciąża pozamaciczna.

WARTO WIEDZIEĆ >> ENDOMETRIOZA - jakie są objawy endometriozy i jak ją leczyć?

Z kolei u mężczyzn za zespół bólowy miednicy mniejszej najczęściej odpowiada zapalenie gruczołu krokowego (prostaty).

Inne możliwe przyczyny CPP to m.in.: zespół jelita drażliwego, choroba uchyłkowa jelit, zapalenie jelit, zaparcia, śródmiąższowe zapalenie pęcherza moczowego, zapalenie wyrostka robaczkowego, zmiany w kręgosłupie, operacje przezbrzuszne (np. cięcie cesarskie, zwłaszcza metodą Pfannenstiela).

Zespół bólowy miednicy mniejszej może mieć także podłoże psychiczne. Depresja, stresy psychiczne, zaburzenia snu, stany lękowe oraz epizody wykorzystywania seksualnego lub znęcania fizycznego także mogą doprowadzić do rozwoju CPP.

Zespół bólowy miednicy mniejszej - objawy

W okolicy podbrzusza pojawia się ból o tak dużym nasileniu, że nie pozwala normalnie funkcjonować.

O zespole bólowym miednicy mniejszej można mówić wtedy, gdy dolegliwości bólowe utrzymują się co najmniej 6 miesięcy

Może mu towarzyszyć ból śródbrzusza, nadbrzusza, krzyża, krocza i kończyn dolnych. Dolegliwości bólowe mają charakter okresowy lub ciągły oraz różne natężenie.

Dodatkowo pojawiają się objawy wskazujące na zaburzenie czynności dolnych dróg moczowych, jelit, dróg rodnych lub funkcji płciowych, np. bolesne i/lub nieregularne miesiączki, ból w czasie współżycia, biegunki lub zaparcia, problemy z oddawaniem moczu.

SPRAWDŹ >> Co robić, gdy współżycie sprawia ból

Poza tym zażywane leki przeciwbólowe okazują się nieskuteczne.

Zespół bólowy miednicy mniejszej - diagnoza

Podczas wizyty lekarskiej lekarz powinien zapytać pacjentkę o przebyte zapalenia w obrębie brzucha i narządów rodnych, ciąże i porody, a także przeprowadzić dokładne badanie fizykalne.

Ponad 80 proc. chorych odczuwa ból dłużej niż rok, zanim uda się do lekarza, a około 1/3 – ponad 5 lat

Wskazane jest także wykonanie badania krwi, badania ogólnego moczu, wymazu bakteriologicznego z pochwy i szyjki macicy, USG jamy brzusznej, USG przezpochwowe oraz laparoskopię.

Jeśli nie zostaną stwierdzone żadne nieprawidłowości, warto udać się na konsultację psychologiczną, gdyż choroba może mieć podłoże psychogenne.

Zespół bólowy miednicy mniejszej - leczenie

W celu zmniejszenia bólu pacjentce można podać następujące leki:

• przeciwbólowe, takie jak niesteroidowe leki przeciwzapalne, paracetamol i opioidy (te podaje się w ostateczności)
• hormonalne – środki antykoncepcyjne, progestageny, agoniści GnRH oraz danazol (na przykład, leczenie gestagenami w CPP jest korzystne u pacjentek z prawdopodobnymi ogniskami endometriozy)
• przeciwdepresyjne (jest wskazane u niektórych pacjentek, zwłaszcza wtedy, gdy braku widocznych przyczyn CPP w laparoskopii)
• antybiotyki (podaje się je w przypadku zakażeń w obrębie miednicy mniejszej)

Jeśli tego typu leczenie nie przynosi rezultatów, lekarz może zdecydować o metodach bardziej inwazyjnych, takich jak, m.in.:

• w terapii bólu powięziowego dna miednicy i mięśni brzucha wykonuje się ostrzykiwanie punktów spustowych bólu
• w przypadku wulwodynii lub zapaleń gruczołów przedsionkowych wykonuje się zabiegi usunięcia lub waporyzacji (odparowanie) tkanek sromu i przedsionka pochwy
• zmiany wewnątrz jamy macicy są wskazaniem do ich histeroskopowego usunięcia
• w przypadku objawowych mięśniaków wykonuje się miomektomię (chirurgiczne usunięcie)
• zrosty wewnątrzotrzewnowe miednicy mniejszej wymagają usunięcia
• w przypadku bolesnych miesiączek w przebiegu endometriozy, szczególnie w bólach zlokalizowanych pośrodkowo, wykonuje się laparoskopową ablację nerwu maciczno-krzyżowego lub wycięcie górnego splotu podbrzusznego

W przypadku wyczerpania tych i innych możliwości leczniczych lekarz może zdecydować o usunięciu macicy (jeśli przyczyną są problemy ginekologiczne).

Bibliografia: Robak-Chołubek D., Sobstyl M., Malec K., Jakiel G., Zespół bólowy miednicy mniejszej, "Przegląd menopauzalny" 2007, nr 2

Monika Majewska