Przedwczesne dojrzewanie płciowe dziewczynek

Przedwczesne dojrzewanie płciowe dziewczynek to wystąpienie objawów dojrzewania przed 8 rokiem życia. Obserwuje się wówczas pierwsze owłosienie łonowe, powiększenie piersi czy też dochodzi do szybszego wzrostu pokwitaniowego. Jakie są przyczyny przedwczesnego dojrzewania i co robić, gdy dziewczynka przedwcześnie dojrzewa?

Spis treści

1. Przedwczesne dojrzewanie płciowe: rodzaje
2. Diagnostyka przedwczesnego dojrzewania płciowego
3. Leczenie przedwczesnego dojrzewania płciowego

Przedwczesne dojrzewanie płciowe dziewczynek może mieć różne przyczyny. Specjaliści wyróżniają dwa rodzaje tego zaburzenia, postać pierwotną oraz postać całkowicie niezależną od gonadoliberyny. To przykład jednego z neurohormonów, który stymuluje uwalnianie FSH i LH. Zebrane dane sugerują, iż odpowiednio wcześnie podjęte leczenie może skutecznie zahamować przedwczesne dojrzewanie płciowe, a dalszy rozwój dziecka jest zupełnie prawidłowy.

Przedwczesne dojrzewanie płciowe: rodzaje

Przedwczesne dojrzewanie płciowe występuje w postaci pierwotnego zaburzenia oraz takiej, która nie zależy od stężenia gonadoliberyny.

Pierwotne dojrzewanie płciowe to manifestacja nadmiernej i przedwczesnej aktywacji szlaku podwzgórze-przysadka-gonady. Podwzgórze produkuje gonadoliberynę, która z kolei wpływa na wydzielanie hormonu FSH (folikuoltropowego) i LH (luteinizującego). Objawia się to w przypadku dziewcząt m.in. powiększeniem piersi i szybkim wzrostem pokwitaniowym. Poza przyspieszonym dojrzewaniem płciowym nie stwierdza się żadnych dodatkowych nieprawidłowości. Przyczyna nadal pozostaje nieznana. Zdecydowanie prościej można ustalić podłoże zaburzenia w przypadku chłopców, u których z reguły przedwczesne dojrzewanie wiąże się z wadami OUN pod postacią chociażby guzów czy na skutek zmian powstałych w następstwie stanów zapalnych czy urazów.

Rzekome przedwczesne dojrzewanie płciowe to stan, który nie zależy od aktywacji osi podwzgórze-przysadka-gonady, a zatem stężenie gonadoliberyny w tym przypadku jest bez znaczenia. Niestety, ale w tym przypadku dojrzewanie nie zawsze jest zgodne z płcią dziecka. Zdarza się, że w tym czasie dziewczęta przybierają męskie cechy, co ma kolosalny wpływ na psychikę dziecka. Problem wówczas jest bardzo złożony i wymaga także konsultacji psychologa. Do męskich cech, które obserwuje się u pacjentów cierpiących na rzekome przedwczesne dojrzewanie zalicza się:

• powiększenie łechtaczki
• obniżenie barwy głosu, który zaczyna przypominać męski
• nadmierne owłosienie pokrywające całe ciało

Prawdopodobną przyczyną tego zaburzenia są nie tylko zmiany nowotworowe, ale także:

• torbiele jajników, które są efektem nadmiernej produkcji FSH. Zwiększona objętość pęcherzyków jajnikowych wiąże się z proporcjonalnie większą produkcją estradiolu, który odpowiada za powiększenie sutków czy rozrost błony śluzowej macicy
• zespół McCune'a–Albrighta (MCA), który może pojawić się nawet we wczesnym dzieciństwie ponadto znamienne są przebarwienia skóry typu cafe au lait. Obraz kliniczny zespołu obejmuje ponadto nadczynność przytarczyc, nadczynność tarczycy oraz przerost nadnerczy.

Izolowane przedwczesne dojrzewanie płciowe – występuje w kilku postaciach m.in. izolowane powiększenie gruczołów piersiowych, które pojawia się przed 4 r.ż. i ma tendencję do samoistnego wycofywania się. Podlega tylko i wyłącznie rzetelnej obserwacji bez włączania leczenia.

Diagnostyka przedwczesnego dojrzewania płciowego

Diagnozowanie przedwczesnego dojrzewania płciowego jest trudne i wymaga holistycznego podejścia do pacjenta. Pierwszym lekarzem, z którym powinni skontaktować się rodzice to lekarz pediatra. Istotny jest wywiad z rodzicami dziecka, także pod kątem przebiegu procesu dojrzewania u nic samych. Być może pewne cechy są tożsame i nie powinny budzić niepokoju. Kolejnym krokiem są szczegółowe badania – laboratoryjne i obrazowe. Konieczna będzie ocena gospodarki hormonalnej organizmu. Z badań obrazowych pomocna jest nie tylko ultrasonografia, ale także MRI i CT. Trzeba zdać sobie sprawę z powagi problemu, który może okazać się duży jeśli zostanie potwierdzona etiologia nowotworowa.

Leczenie przedwczesnego dojrzewania płciowego

Leczenie zależy od etiologii zaburzenia. Większość przyczyn nie stanowi podstawę do bardzo szybkiej interwencji. Istotne, aby nie przeoczyć rozrostu nowotworowego, który powinien być objęty leczeniem w jak najszybszym czasie. Prawdopodobnie konieczna będzie interwencja chirurgiczna, celem usunięcia patologicznej zmiany. W przypadku etiologii endokrynologicznej konieczna jest długotrwała farmakoterapia pod postacią suplementacji hormonów pozostających w niedoborze. Odpowiednio wcześnie podjęte działania powodują, że dalsze dojrzewanie płciowe przebiega bez problemów, a cały proces zwykle rozkłada się w czasie na okres około 4 lat.