Nadmierne owłosienie. Wszystko, co musisz wiedzieć, a wstydziłaś się zapytać

Hirsutyzm może dotknąć każdą kobietę. Objawia się nadmiernym owłosieniem - na twarzy, piersiach, podudziach. Zanim zaczniesz usuwać pojawiające się w nietypowych miejscach ciemne włosy i skonsultuj się z ginekologiem. Być może nie jest to defekt kosmetyczny, a efekt zaburzeń hormonalnych, które trzeba leczyć.

Spis treści

1. Nadmierne owłosienie - skutek zaburzeń hormonalnych
2. Hirsutyzm - przyczyny
3. Hirsutyzm - koniecznie do ginekologa
4. Hirsutyzm - leczenie

Czy zawsze nadmierne owłosienie oznacza hirsutyzm? O bardziej nasilonym owłosieniu na twarzy decydują predyspozycje rodzinne, a dokładniej – pochodzenie etniczne. Jeśli twoi przodkowie pochodzą z południowej Europy (np. z Włoch, Sycylii) lub Azji (np. z Gruzji), ciemne włoski – również w okolicy twarzy – nie powinny cię niepokoić, bo są one charakterystyczne dla kobiet mieszkających w tych rejonach. Ale nadmierne owłosienie nie musi być odziedziczone po ojcu czy matce, może też wynikać z zaburzeń hormonalnych.

Nadmierne owłosienie - skutek zaburzeń hormonalnych

Organizm kobiety działa prawidłowo dzięki estrogenom (żeńskim hormonom płciowym), które odpowiadają za regularne miesiączkowanie i pozwalają zajść w ciążę. Jajniki i nadnercza produkują także niewielkie ilości androgenów (męskich hormonów płciowych). U pań odpowiadają one m.in. za cechy przywódcze, męskie zachowania, energię życiową czy siłę mięśni. Wąsik może więc zdradzać, że jesteś kobietą z temperamentem albo np. świetną szefową. Ale gdy androgenów jest bardzo dużo (hiperandrogenizm), nadmiar włosków bywa widoczny także na brodzie, między piersiami, w okolicy brodawek sutkowych, między pępkiem a spojeniem łonowym, na podudziach. Występuje również bogate owłosienie łonowe, które schodzi nawet na wewnętrzne powierzchnie ud. To tzw. hirsutyzm.

Często towarzyszy mu przetłuszczanie się włosów, zmiany łojotokowe na skórze czy nieregularne miesiączki. Efektem nadmiaru androgenów są też inne cechy męskie, np. obniżony głos, rozrośnięte mięśnie, niemożność zajścia w ciążę.

Hirsutyzm - przyczyny

Przyczyn hirsutyzmu jest wiele. Główne z nich to:

• zespół policystycznych jajników (PCOS) - prócz występowania nadmiernego owłosienia objawia się m.in. przetłuszczaniem się skóry i włosów, zaburzeniami miesiączkowania, łysieniem na głowie.
• przerost kory nadnerczy - charakteryzuje się nadmiernym wydzielaniem androgenów nadnerczowych. Może o nim świadczyć m.in. nasilone owłosienie, łojotok, łysienie skroniowe, zaburzenia cyklu.
• hiperprolaktynemia (choroba wywołana nadczynnością przedniego płata przysadki mózgowej produkującego prolaktynę) - poziom prolaktyny podnosi m.in. silny stres, wysiłek fizyczny, sen, ciąża, karmienie piersią, leki. Prócz hirsutyzmu mogą się pojawić problemy z zajściem w ciążę, zaburzenia cyklu, mlekotok.
• choroba Cushinga i zespół Cushinga - schorzenia te dają charakterystyczne objawy: otyłość monstrualną z odkładaniem się tkanki tłuszczowej w okolicy pasa biodrowego, barkowego, szyi, przy tym szczupłe ręce i nogi, tzw. twarz księżycowatą z silnym owłosieniem, rozstępy na skórze bioder, ud, pośladków, piersi, nadciśnienie tętnicze, osteoporoza, cukrzyca.
• wirylizujące nowotwory jajnika - są to guzy jajnika (np. jądrzak, gonadoblastoma), które produkują nadmiar androgenów.
• stosowanie leków działających androgennie - jak np. sterydy anaboliczne, progestageny (przyjmują je kobiety planujące ciążę, by stymulować owulację), danazol (lek stosowany w leczeniu endometriozy), leki przeciwnadciśnieniowe (np. minoxidil – odkąd zauważono, że powoduje nadmierne owłosienie, stosowany jest jako płyn do wcierania w skórę głowy u mężczyzn, by zwiększyć owłosienie głowy), przeciwpadaczkowe, niektóre antybiotyki i blokery histaminowe (np. stosowane w leczeniu choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy).
• anoreksja - wynika to ze spadku poziomu estrogenów (ustają miesiączki) i wzrostu wydzielania androgenów. Brak miesiączki powoduje trwałe zaburzenia w organizmie, których skutki – jeżeli anoreksja trwa długo – później się nie cofną.

Przeczytaj także: DEPILACJA BRAZYLIJSKA. Na czym polega całkowita depilacja intymna metodą brazylijską?  

Hirsutyzm - koniecznie do ginekologa

Jeśli niepokoją cię pojawiające się na twarzy i ciele ciemne włoski, zapewne myślisz o wizycie u kosmetyczki. Zanim jednak się do niej wybierzesz, odwiedź ginekologa, bo tylko on rozpozna przyczynę problemu i zastosuje odpowiednie leczenie.

Na początku lekarz zapyta cię o pochodzenie, występowanie nadmiernego owłosienia w rodzinie (rodzice, rodzeństwo), wagę (sprawdzi BMI; pacjentki otyłe mają nadmiar testosteronu i jego metabolitów), przyjmowane leki. Przeprowadzi też dokładny wywiad ginekologiczny – m.in. zapyta, czy miesiączki są regularne, obfite, jak długo trwają, czy byłaś w ciąży (ile razy), czy miałaś kłopoty z zajściem w ciążę i podejmowane były próby leczenia.

Następnie ginekolog sprawdzi, czy przyczyną problemu jest PCOS (wykona USG przezpochwowe, oceniając wielkość jajników, ich strukturę, ilość pęcherzyków, grubość osłonki białej itd. Badanie może wskazać też podejrzenie nowotworu jajników, czy wrodzony przerost kory nadnerczy (zrobi USG brzucha; w badaniu stwierdza się powiększone nadnercza – prawe i lewe).

Następnym etapem badań (w przypadku stwierdzenia, jak i wykluczenia PCOS lub wrodzonego przerostu nadnerczy) jest konsultacja endokrynologiczna (o ile ginekolog nie ma tej specjalności). Badania hormonalne krwi robi się w wyznaczonych dniach cyklu, oceniając poziom testosteronu i jego pochodnych. Jeśli nie dają one odpowiedzi, endokrynolog bada też poziom hormonów wydzielanych przez tarczycę (może wcześniej wykonać USG tarczycy) i przysadkę mózgową.

Badania hormonalne zwykle pozwalają postawić diagnozę. Zdarza się, że wszystkie wykonane badania nie ujawniają żadnych zaburzeń, kobieta nie ma także objawów dermatologicznych (np. trądzik). Wtedy stwierdza się tzw. hirsutyzm idiopatyczny – polega na nadmiernej reakcji receptorów androgenowych w skórze na prawidłowe poziomy androgenów w surowicy krwi.

Przeczytaj także: Depilacja laserowa: jak przebiega, ile kosztuje i czy boli? Przeciwwskazania i pielęgnacja po zabiegu

Hirsutyzm - leczenie

Leczenie hirsutyzmu zależy od przyczyny problemów. Zwykle jednak stosuje się leczenie farmakologiczne (jeśli przyczyną hirsutyzmu są guzy jajników, konieczna jest operacja).

W terapii wykorzystuje się m.in. leki zmniejszające poziom testosteronu – można zastosować dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne, zwłaszcza te zawierające nowoczesne progestageny, takie jak drospirenon, jak również leki o działaniu antyandrogennym, w skład których wchodzi octan cyproteronu, np. Androcur, Diane-35.

W zależności od przyczyny hiperandrogenizmu i hirsutyzmu leczenie może trwać od kilku miesięcy do nawet kilku lat.

miesięcznik "Zdrowie"