Zespół przeżuwania: przyczyny, objawy, leczenie

Zespół przeżuwania sprawia, że dochodzi do mimowolnego cofania się do jamy ustnej połkniętych wcześniej pokarmów. To choroba zaliczana do czynnościowych zaburzeń funkcji przewodu pokarmowego, którą można uznawać za dość tajemniczą - nie udało się bowiem do tej pory jednoznacznie ustalić, jakie są przyczyny zespołu przeżuwania.

Spis treści

1. Zespół przeżuwania: przyczyny
2. Zespół przeżuwania: objawy
3. Zespół przeżuwania: diagnostyka
4. Zespół przeżuwania: leczenie

Zespół przeżuwania (określany też jako zespół ruminacji) to stale występujące cofanie się pokarmów. W przeszłości istniał pogląd, że jednostka występuje tylko u niemowląt, u dzieci i młodzieży oraz u pacjentów z różnego stopnia upośledzeniem umysłowym. Obecnie uważa się, że zespół przeżuwania pojawia się również i osób dorosłych – może dotknąć każdego, ale częściej rozpoznawany jest u kobiet.

Zespół przeżuwania: przyczyny

Zespół przeżuwania zaliczany jest do czynnościowych zaburzeń przewodu pokarmowego, czyli takich, w których nie istnieje organiczna przyczyna występujących u pacjenta dolegliwości. W niektórych badaniach zauważano, że u pacjentów dochodzi do zaburzeń czynności dolnego zwieracza przełyku, jednakże i tak nie tłumaczy to pojawiających się w tej jednostce dolegliwości - tak naprawdę konkretna przyczyna zespołu przeżuwania wciąż pozostaje nieznana.

Dotychczas pojawiło się natomiast kilka teorii skupiających się wokół patogenezy zespołu ruminacji. Koncentrują się one na różnego rodzaju zaburzeniach psychologicznych. Przykładowo u niemowląt przyczyną problemu miałby być niedobór poświęcanej dziecku uwagi przez rodziców oraz niewykształcenie więzi emocjonalnej pomiędzy dzieckiem a jego rodzicielami. U nieco starszych dzieci zespół przeżuwania może współwystępować z różnymi zaburzeniami psychicznymi, takimi jak zaburzenia odżywiania, zaburzenia lękowe czy depresja. Inne hipotezy skupiają się wokół doświadczenia jakichś zdarzeń silnie wpływających na psychikę, takich jak np. utrata bardzo bliskiej osoby czy przebycie rozległej operacji. Część uczonych przypuszcza, że zespół ruminacji może rozwijać się u osób, które z różnych przyczyn często doświadczają (świadomie) regurgitacji - tak bywa np. u magików czy u osób zajmujących się pokazami połykania różnych przedmiotów.

Zespół przeżuwania: objawy

Podstawowym objawem zespołu przeżuwania jest mimowolne cofanie się spożytych pokarmów z żołądka z powrotem do jamy ustnej. Dochodzić do tego może w różnym czasie od rozpoczęcia posiłku, najbardziej typowo regurgitacje występują w ciągu 30 sekund do przełknięcia pokarmu do 1 godziny od zakończenia posiłku. Dokładny przebieg zaburzeń u różnych pacjentów może być nieco odmienny, u jednych osób regurgitacje występują po każdym posiłku, u innych z kolei pojawiają się one tylko po jakichś konkretnych pokarmach.

Wyraźnego podkreślenia wymaga to, że regurgitacjom w zespole przeżuwania typowo nie towarzyszą wymioty ani nudności, oprócz tego powracające pożywienie nie ma dla pacjentów nieprzyjemnego smaku. Część chorych ponownie przeżuwa i połyka cofniętą treść pokarmową, inni pacjenci odczuwają z kolei konieczność jej wyplucia.

Czasami u pacjentów z zespołem przeżuwania pojawiają się też inne niż regurgitacje dolegliwości. Wśród nich wymienić można:

• bóle brzucha
• zaparcia
• biegunki
• odbijanie
• próchnicę
• utratę masy ciała
• erozję szkliwa
• halitozę (nieświeży oddech)

Zespół przeżuwania: diagnostyka

Aby rozpoznać zespół ruminacji istnieje konieczność wykluczenia innych, potencjalnych przyczyn występujących u pacjentów dolegliwości. W tym celu wykonywane mogą być różne badania, m.in. endoskopowa ocena przełyku i żołądka (dzięki której można wyeliminować istnienie u pacjenta jakichś przeszkód w tych częściach przewodu pokarmowego, które mogłyby prowadzić do cofania się pokarmów). Głównymi schorzeniami, które trzeba wykluczyć przy podejrzewaniu zespołu przeżuwania, są bulimia, refluks żołądkowo-przełykowy oraz gastropareza.

Kiedy już wyeliminowane zostanie podłoże organiczne doświadczanych przez chorych objawów, możliwe staje się postawienie diagnozy zespołu przeżuwania. Istotne jednak jest to, że chorzy muszą spełniać pewne kryteria, takie jak:

• regurgitacje w ciągu ostatniego roku muszą występować stale przez minimum 6 tygodni,
• do pierwszego epizodu cofania się pokarmu dochodzi przed upływem 30 minut od zakończenia spożywania posiłku,
• objawy nie ustępują po zastosowaniu leczenia typowego dla refluksu żołądkowo-przełykowego,
• cofanie się kęsów pokarmowych ustępuje w ciągu 90 minut od zaprzestania jedzenia.

Zespół przeżuwania: leczenie

Podobnie jak konkretna przyczyna zespołu przeżuwania, tak i przyczynowe leczenie jednostki nie jest znane. Najczęściej zalecanym pacjentom postępowaniem jest terapia poznawczo-behawioralna, a także techniki relaksacyjne czy biofeedback. Problem można łagodzić również poprzez ćwiczenie oddychania z użyciem przepony. U niektórych pacjentów wdrażana jest farmakoterapia lekami z grupy inhibitorów pompy protonowej - takie postępowanie znajduje wykorzystanie przede wszystkim u tych osób, u których dochodzi do podrażnienia przełyku przez cofającą się treść pokarmową.