Pryszczyca – niegroźna (dla ludzi) choroba odzwierzęca

Pryszczyca jest zakaźną chorobą zwierząt parzystokopytnych, która zaatakować może także człowieka. Ludzie zarażają się w wyniku bezpośredniego kontaktu z chorym zwierzęciem, jak również spożywając mięso, mleko i przetwory mleczne pochodzące od zakażonego zwierzęcia. Jak objawia się pryszczyca u ludzi i jak leczymy tę chorobę?

Spis treści

1. Jak rozprzestrzenia się wirus pryszczycy?
2. Objawy pryszczycy
3. Przebieg pryszczycy u ludzi

Pryszczyca, inaczej zwana zarazą pyska i racic, jest groźną i wysoce zakaźną chorobą zwierząt parzystokopytnych. Najczęściej atakuje krowy, kozy, świnie i owce, ale także przeżuwacze żyjące dziko, jak wielbłądy, renifery, dziki, bawoły, jelenie. Pryszczycę uważa się za najgroźniejszą chorobę zwierząt, która potrafi sparaliżować handel zwierzętami i produktami pochodzącymi od zwierząt i przynieść ogromne straty ekonomiczne.

Wirus pryszczycy wrażliwy jest na wysoką temperaturę. Temperatura 37 st. C niszczy go w ciągu 24 godzin, 60-65 st. C – w ciągu godziny.

Za rozwój choroby odpowiedzialny jest wirus pryszczycy Picornavirus aphtae. Znamy następujące serotypy tego wirusa: O, A, C, SAT1, SAT2, SAT3, Asia1. Jest on niezwykle zjadliwy i podstępny, gdyż przebycie choroby wywołanej jednym typem wirusa, nie uodparnia na inne. Leczenie pryszczycy jest prawnie zabronione, zakażone zwierzęta, całe stada zwierząt nawet podejrzanych, zabija się. Chronić je można jedynie szczepieniami. Natomiast zarażenie się człowieka od zwierzęcia jest rzadkie, zachorować mogą np. lekarze weterynarii, a sama choroba ma łagodny przebieg.

Jak rozprzestrzenia się wirus pryszczycy?

Zwierzęta zarażają się drogą kropelkową. Wirus przenoszony jest przez wiatr, ale także za pomocą wszelkich "pośredników" - może podróżować na paszy zwierząt, na odzieży hodowców, w samochodach transportujących zwierzęta, przenoszą go także owady. Wydalany jest na zewnątrz wraz ze śliną, mlekiem i kałem już kilka godzin po zakażeniu, zatem kontakt z tymi wydzielinami jest obarczony wysokim prawdopodobieństwem zarażenia. Jeśli zachoruje jedno zwierzę, pociągnie za sobą całe stado i to w krótkim czasie. Ludzie zarażają się od zwierząt w ten sam sposób.

Objawy pryszczycy

W krótkim (2-10 dni) czasie od wniknięcia do organizmu, zwierzę zaczyna gorączkować, staje się osowiałe i nie ma apetytu. Następnie na błonie śluzowej pyska, na koronce racic, i w szparze międzyracicznej pojawiają się pęcherze różnej wielkości. Gwałtownie spada produkcja mleka. Choroba przebiega nieco inaczej u różnych gatunków, ale zasadniczo może się objawić w dwóch typach: łagodnym lub złośliwym. W pierwszym przypadku zwierzę dochodzi do siebie, jednak jeszcze przez okres nawet 3 lat jest nosicielem wirusa. Wirus przechowuje się w gardle i w każdej chwili może stać się przyczyną nowego ogniska choroby. Pryszczyca złośliwa prowadzi do śmierci. Czasem nawet nie daje ona żadnych objawów. Po prostu zwierzę, zwykle dotyczy to młodych cieląt, znienacka pada. W takich przypadkach okazuje się, że wirus zaatakował mięsień serca.

Przebieg pryszczycy u ludzi

Człowiek choruje na pryszczycę rzadko. Dotąd opisano kilkadziesiąt przypadków na całym świecie. Zarazić się można przez wypicie surowego mleka, zjedzenie surowego mięsa (wirus wrażliwy jest na działanie wysokiej temperatury) lub przez kontakt z chorym zwierzęciem, np. głaskanie. Wirusy znajdują się w całym jego otoczeniu – w sierści, w sianie, w odchodach. Zwykle zarażają się weterynarze i właściciele zwierząt. Pierwszymi objawami choroby są:

• gorączka, dreszcze, bóle głowy i mięśni, kręgosłupa – a więc spektrum objawów grypopodobnych
• obniżone ciśnienie tętnicze
• suchość w ustach, a następnie ślinotok

Po kilku dniach pojawiają się kolejne charakterystyczne objawy, czyli początkowo bolesne, drobne pęcherzyki, które następnie ropieją. Pęcherzyki te umiejscawiają się w nosogardle, jamie ustnej, w spojówkach oraz na skórze między palcami rąk i nóg. Okrywa je bardzo delikatna skóra, która łatwo pęka. W cięższych przypadkach pęcherze obejmują także twarz, uszy, okolice kolan, śluzówkę narządów rodnych. Choroba trwa około 2 tygodni i zwykle przechodzi samoistnie nie wywołując powikłań. Można stosować miejscowe środki odkażające w maściach lub płukankach. Podaje się też antybiotyki, by zapobiec ewentualnym wtórnym nadkażeniom pęcherzy i nadżerek, oraz witaminy z grupy B. Pryszczycę należy odróżnić od aft, które przebiegają bez gorączki. Sporadycznie zdarza się, że pryszczyca może mieć trudniejszy przebieg. Do wspomnianych objawów dochodzi:

• obrzęk krtani i tchawicy
• zapalenie płuc
• zaburzenia żołądkowo-jelitowe
• żółtaczka
• zapalenie mięśnia sercowego