Ostre rozdęcie okrężnicy: przyczyny, objawy, leczenie

Ostre rozdęcie okrężnicy (megacolon toxicum) jest rzadkim, groźnym dla życia schorzeniem, rozwijającym się w ciągu kilku dni. Stanowi powikłanie zapalenia jelit. Jakie są objawy ostrego rozdęcia okrężnicy i jak przebiega leczenie?

Spis treści

1. Ostre rozdęcie okrężnicy: przyczyny
2. Ostre rozdęcie okrężnicy: objawy
3. Ostre rozdęcie okrężnicy: rozpoznanie
4. Ostre rozdęcie okrężnicy: leczenie

Ostre rozdęcie okrężnicy (megacolon toxicum) to schorzenie w wyniku którego następuje poszerzenie i rozdęcie jelita grubego. Kiedy do tego dochodzi, jelito grube nie może usuwać gazów ani kału z organizmu. W razie ich nagromadzenia się w okrężnicy, jelito grube może pęknąć (ulec rozerwaniu).

Ostre rozdęcie okrężnicy: przyczyny

Jest to najpoważniejsze nieonkologiczne powikłanie wrzodziejącego zapalenia jelita grubego. Dochodzi do niego u 2 procent chorych w wyniku opornego na konwencjonalne leczenie postępującego rzutu choroby lub w przebiegu piorunującego wrzodziejącego zapalenia okrężnicy.Może rozwinąć się również jako powikłanie rzekomobłoniastego zapalenia jelit. Innymi przyczynami mogą być: hipokaliemia, opioidy, leki antycholinergiczne bądź wlew barytowy jelita.

Ostre rozdęcie okrężnicy: objawy

Kiedy dochodzi do toksycznego rozdęcia okrężnicy, jelito grube gwałtownie zwiększa swoją objętość. Objawy choroby mogą pojawiać się nagle i obejmować:

• ciężki stan ogólny
• ból brzucha i wzdęcia
• wysoką gorączkę
• tachykardię
• wzmożone napięcie i bolesność uciskową powłok brzusznych
• ściszenie lub zanik szmerów perystaltycznych

Ostre rozdęcie okrężnicy: rozpoznanie

Na rozpoznanie składa się charakterystyczny obraz kliniczny oraz przeglądowe zdjęcie RTG jamy brzusznej. Kryterium radiologicznym rozpoznania ostrego rozdęcia okrężnicy jest stwierdzenie średnicy okrężnicy poprzecznej w płaszczyźnie pośrodkowej większej niż 6 cm.

Ostre rozdęcie okrężnicy: leczenie

Chorzy wymagają intensywnego nadzoru. Konieczne jest wykonywanie seryjnych przeglądowych radiogramów jamy brzusznej w celu określenia średnicy kątnicy oraz ewentualnego stwierdzenia wolnego powietrza w jamie brzusznej.

Początkowo wdraża się intensywne, krótkie leczenie zachowawcze:

• wstrzymanie żywienia doustnego oraz dojelitowego i rozpoczęcie – po wprowadzeniu zagłębnika nosowo żołądkowego – całkowitego żywienia pozajelitowego
• podawanie dożylnie glikokortykosteroidów
• podawanie antybiotyków lub chemioterapeutyków o szerokim spektrum działania, obejmującym również beztlenowce (np. metronidazol); niektórzy zalecają również stosowanie cyklosporyny A, będącej (poza glikokortykosteroidami) jedynym lekiem immunosupresyjnym użytecznym w leczeniu toksycznego rozszerzenia okrężnicy

O poprawie stanu chorego świadczy zmniejszenie obwodu brzucha i pojawienie się szmerów perystaltycznych. Szansa na powodzenie leczenia zachowawczego jest tym większa, im wcześniej je rozpoczęto.

W przypadku pogorszenia stanu chorego w ciągu pierwszych 48-72 godzin lub braku poprawy w ciągu 5-7 dni chorego należy zakwalifikować do zabiegu operacyjnego. Wskazanie do zabiegu w trybie pilnym stanowi także stwierdzenie wolnego powietrza w jamie brzusznej lub stałego powiększania się wymiaru poprzecznego kątnicy mimo leczenia. Zaleca się wykonanie kolektomii (częściowe lub całkowite usunięcie jelita grubego) z zachowaniem i zamknięciem odbytnicy.