Dokuczają ci gazy, wzdęcia i odbijanie? Co warto zbadać, gdy masz objawy złego trawienia

Wiatry, gazy, odbijanie są naturalnym produktem ubocznym rozkładu węglowodanów. Czasem jednak mogą sygnalizować, że z twoje trawienie nie jest prawidłowe. Warto wiedzieć, jaki tryb życia i nawyki żywieniowe zmniejszają produkcję gazów w układzie pokarmowym.

Spis treści

1. Dlaczego gromadzą się gazy?
2. Co trzeba zbadać, gdy dokuczają ci wzdęcia
3. Jakie produkty zwiększają wytwarzanie gazów
4. Czosnek i imbir zmniejszają produkcję gazów
5. Co robić, by unikać gazów i wzdęć

Gazy, wzdęcia i odbijanie to widoczny (i słyszalny) efekt złego trawienia. Kiedy jesz węglowodany, część z nich pozostaje niestrawiona i trafia do jelita grubego, gdzie na te resztki czekają bakterie jelitowe.

Wzdęcia rzadko pojawiają się rano. Narastają w ciągu dnia i nasilają się wieczorem. Ustalenie przyczyny wzdęć nie zawsze jest proste.

Pod ich wpływem nieprzyswojone składniki pożywienia ulegają fermentacji. Produktem tej reakcji chemicznej są gazy o nieprzyjemnej woni, na którą składa się zapach dwutlenku węgla, wodoru, metanu i azotu. Połknięte podczas jedzenia i picia powietrze dostarcza tej mieszance tlenu, co ułatwia fermentację i zwiększa ilość wytwarzanych gazów. Gdy w żołądku i jelitach jest ich za dużo, pojawia się odbijanie, wzdęcia lub nadmierne oddawanie gazów.

Dlaczego gromadzą się gazy?

Odbijanie jest zazwyczaj następstwem połykania powietrza (aerofagia) podczas jedzenia, palenia papierosów lub picia napojów gazowanych. Nasilona aerofagia może być związana ze schorzeniami przewodu pokarmowego (refluks, zespół jelita nadwrażliwego). Połknięte powietrze łatwiej usunąć z organizmu w pozycji stojącej (stąd zachęta do spaceru po posiłku). Gdy leżysz, powietrze zostaje uwięzione w żołądku, powyżej płynnej zawartości żołądka, a następnie przepchnięte do dwunastnicy. Zwiększa się obwód brzucha, co określane jest jako wzdęcie. Nadmiar gazów w jelitach podnosi ciśnienie w jamie brzusznej. Unosi się przepona. Może pojawić się zgaga, gorycz w ustach, a niekiedy także zarzucanie treści żołądkowej do przełyku. Jeżeli wzdęcia nie są wynikiem złego funkcjonowania jelit, oddanie gazów przynosi ulgę.

Co trzeba zbadać, gdy dokuczają ci wzdęcia

Jeżeli w kilka godzin po posiłku odczuwasz ból brzucha lub pojawiają się skurcze jelit, trzeba iść do lekarza. Z reguły zleca wykonanie badania krwi, kału i USG jamy brzusznej. Wyniki pozwalają stwierdzić, czy przewód pokarmowy jest zdrowy i czy nie zagnieździły się w nim pasożyty. Trzeba również pamiętać, że nadmierne gazy bywają pierwszym sygnałem zaburzeń trawienia i wchłaniania, zaś wzdęcia mogą świadczyć o niedoborze enzymów trzustkowych, zapaleniu oraz torbieli jelit, a także celiakii. Jeśli badania nie wykażą, że źródłem kłopotów jest choroba, należy zmienić sposób odżywiania – najczęściej bowiem winowajcą są błędy żywieniowe.

Jakie produkty zwiększają wytwarzanie gazów

Osoby często cierpiące na wzdęcia powinny unikać pokarmów, które zwiększają wytwarzanie gazów. Najbardziej gazotwórcze są:

• cukry z rodziny oligosacharydów
• laktoza
• niektóre rozpuszczalne włókna
• skrobia.

Oligosacharydy znajdują się w fasoli, brokułach, brukselce, kapuście, kalafiorach, a także suchym grochu i soczewicy.Laktoza (cukier obecny w mleku) może aż 8-krotnie zwiększyć normalne wytwarzanie gazów. Włókna rozpuszczalne (np. beta-glukany w otrębach czy pektyny w jabłkach) mogą przechodzić do jelita grubego tylko częściowo strawione. Skrobia, gdy niestrawiona trafia do jelita grubego, staje się pożywką dla bakterii gazotwórczych.

Pszenica, owies, kukurydza, ziemniaki, a nawet zwykły chleb czy makaron mogą więc być przyczyną kłopotów. Pod tym względem najbardziej bezpiecznym zbożem jest ryż. Nawet witamina C może prowadzić do wzdęć i gazów, jeżeli dziennie przyjmuje się jej ponad 500 mg. Lepiej zatem jeść więcej owoców cytrusowych, papryki, bo naturalna witamina C nie powoduje sensacji jelitowych.

Czosnek i imbir zmniejszają produkcję gazów

Jeżeli do gotowania potraw wywołujących gazy dodasz czosnek lub imbir, nie będzie problemów jelitowych. Te aromatyczne przyprawy pozbawiają warzywa wybuchowych właściwości. Aby uniknąć wzdęć, warto obserwować organizm, by ustalić, w jakim czasie i po spożyciu jakich produktów pojawiają się problemy. Nie zawsze wystarczy wyeliminowanie ich z jadłospisu. Niekiedy trzeba wspomagać się lekami lub ziołami. Godne polecenia są środki, które doprowadzają do rozpadu pęcherzyków gazu powstającego w żołądku i jelitach.

Co robić, by unikać gazów i wzdęć

• Jedz 4–5 niezbyt obfitych posiłków dziennie. Starannie przeżuwaj każdy kęs, by ułatwić trawienie.
• Ogranicz tłuszcze, słodycze i słodkie mleko, surowe owoce i warzywa jedz w pierwszej części dnia.
• Wybieraj potrawy gotowane lub przyrządzane na parze.
• Nowe produkty wprowadzaj do diety pojedynczo i w niewielkich ilościach, aby zaobserwować, jak na nie reagujesz. W przypadku złej tolerancji odstaw je na kilka dni i ponów próbę. Jeśli wzdęcia i gazy powrócą, zrezygnuj z nich na stałe.
• Unikaj jedzenia odgrzewanego, sztucznie barwionego oraz wszelkich konserw.
• Pij dziennie ok. 2 litrów płynów, w niewielkich porcjach, najlepiej między posiłkami.
• Jeśli jesteś palaczem, nigdy nie sięgaj po papierosa przed jedzeniem.
• Nie noś ubrania uciskającego talię, także bielizny modelującej sylwetkę.

miesięcznik "Zdrowie"