Stwardnienie rozsiane (SM) a ciąża

Ciąża u kobiet chorych na stwardnienie rozsiane wciąż budzi wiele pytań. Czy pacjentki chore na SM mogą w ogóle zajść w ciążę, czy taka ciąża przebiega z komplikacjami oraz – co zapewne dla wielu pacjentek jest najważniejsze – czy kobieta chorująca na stwardnienie rozsiane ma szanse na urodzenie zdrowego dziecka?

Spis treści

1. SM a ciąża: czy chorujące kobiety mogą zostać matkami?
2. Wpływ ciąży na SM
3. SM a ciąża: czasem trzeb zmienić leczenie
4. Czy dziecko matki z SM zachoruje na tę chorobę?
5. Leczenie SM - nowe leki, nowe terapie [wideo]

Ciąża u kobiety, która usłyszała diagnozę: stwardnienie rozsiane (SM, sclerosis multiplex) budzi zwykle niepokój. Pojawiają się wątpliwości związane z potencjalnym zostaniem matką - dotyczyć one mogą zarówno tego, czy ciąża pogorszy przebieg ich choroby, ale i tego, czy chorując na SM możliwe jest w ogóle zajście w ciążę.

SM a ciąża: czy chorujące kobiety mogą zostać matkami?

Wyraźnego podkreślenia wymaga to, że tak - pacjentki chorujące na stwardnienie rozsiane zdecydowanie mogą zajść w ciążę. W przeprowadzonych do tej pory badaniach naukowych nie odnotowano, jakoby SM zaburzało możliwość wystąpienia zapłodnienia. Liczni lekarze analizowali również to, czy choroba prowadzi do zwiększonego ryzyka występowania powikłań ciąży, takich jak np. poród przedwczesny, poronienie samoistne czy pojawianie się wad rozwojowych u dzieci. Okazało się, że - w porównaniu do kobiet niechorujących na SM - częstość występowania takich zdarzeń u pacjentek z SM nie jest zwiększona.

Wpływ ciąży na SM

W ciąży może dochodzić zarówno do poprawienia, jak i do pogorszenia się przebiegu stwardnienia rozsianego u pacjentki. W przypadku pierwszego z wymienionych odnotowano, że u wielu ciężarnych pacjentek aktywność choroby ulega zmniejszeniu (szczególnie zauważalne jest to w II oraz w III trymestrze ciąży). Nie do końca wiadome jest, co odpowiada za występowanie takiej zależności. Okres rozwoju wewnątrzmacicznego dziecka ogólnie jest czasem, gdzie w kobiecym organizmie wydzielanych jest wiele substancji o działaniu immunosupresyjnym. Zmniejszenie aktywności układu odpornościowego ma na celu m.in. to, aby organizm matki nie atakował komórek spodziewanego się przez nią dziecka. Niektórzy naukowcy właśnie w osłabionej czynności układu immunologicznego upatrują przyczyn złagodzenia przebiegu SM u ciężarnych.Tak jak w czasie ciąży SM może przebiegać łagodniej, tak już - niestety - odwrotna sytuacja zachodzić może już po przyjściu dziecka na świat. Według statystyk ryzyko wystąpienia rzutu SM po porodzie wynosi od 20 do 40%, największe jest ono w ciągu trzech do sześciu miesięcy od zakończenia ciąży. Pocieszająca może być jednak informacja, że tego typu rzuty najczęściej nie doprowadzają do wystąpienia utrwalonych ubytków neurologicznych u pacjentek.

SM a ciąża: czasem trzeb zmienić leczenie

W leczeniu stwardnienia rozsianego zastosowanie znajdują przede wszystkim dwa rodzaje postępowania: pierwszym z nich jest łagodzenia rzutów choroby i związanych z nimi objawów, drugim z kolei stosowanie leków wpływających na czynność układu odpornościowego, które mają zahamować postęp SM. W rzutach SM pacjentkom podawane są glikokortykosteroidy. W razie pojawienia się rzutu w ciąży, u chorych można stosować ten rodzaj farmakoterapii. Nieco inna jest sytuacja dotycząca farmakoterapii mającej na celu zahamowanie postępu choroby. Leki immunomodulujące, takie jak preparaty interferonu, octan glatirameru czy natalizumab mogą wywierać niekorzystne działanie na rozwijający się płód. Ogólnie leczenia stwardnienia rozsianego tymi środkami nie rozpoczyna się w ciąży, a jeżeli jeszcze przed zajściem w nią pacjentka stosowała takie preparaty – może zaistnieć konieczność przerwania ich zażywania. Podobna sytuacja dotyczy okresu już po rozwiązaniu. Jeżeli pacjentka chciałaby karmić piersią, to ze względu na to, że niektóre leki mogą przenikać do kobiecego pokarmu, ich stosowanie przez pacjentki karmiące dzieci naturalnie może nie być możliwe.Z wymienionych powyżej względów pacjentkom ze stwardnieniem rozsianym, które chciałyby zajść w ciążę, zalecane jest porozmawianie o tym ze swoim neurologiem. Wcześniejsze zaplanowanie ewentualnych zmian w farmakoterapii czy innych oddziaływań może bowiem zwiększyć szanse na to, że przebieg ciąży u chorej na SM będzie niepowikłany.

Czy dziecko matki z SM zachoruje na tę chorobę?

Z pewnością niejedna chora na stwardnienie rozsiane, która chciałaby mieć dziecko, zastanawia się: a co, jeżeli przekażę swoją chorobę dziecku? Takiego typu wątpliwości można uznać za całkowicie naturalne, wnioski wyciągnięte przez naukowców budzą jednak dość duże nadzieje. Co prawda odziedziczone geny mają udział w patogenezie stwardnienia rozsianego, jednakże choroba najprawdopodobniej rozwija się wtedy, kiedy pacjent obarczony nieprawidłowościami genetycznymi doświadcza również i innych zaburzeń (mowa tutaj np. o ekspozycji na pewne czynniki środowiskowe). Ostatecznie według statystyk okazuje się, że szanse na urodzenie zdrowego dziecka przez pacjentkę chorującą na stwardnienie rozsiane wynoszą nawet powyżej 90%.

Leczenie SM - nowe leki, nowe terapie [wideo]

lekach i terapiach dostępnych dla pacjentów z SM mówi dr hab. n. med. Barbara Zakrzewska-Pniewska, Katedra Neurologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Wypowiedź została zarejestrowana w trakcie konferencji naukowej "Fizjoterapia dla zdrowia".