Splot trzewny (słoneczny) – budowa i funkcje

Splot trzewny, inaczej splot słoneczny, to jeden z najbardziej znanych splotów nerwowych. Jest częścią autonomicznego układu nerwowego, co oznacza, że odpowiada za te reakcje naszego organizmu, które niezależne są od naszej woli, jak np. perystaltyka jelit. Dowiedz się, jak zbudowany jest splot trzewny, za które procesy zachodzące w naszym ciele odpowiada, i co zaburza jego funkcjonowanie.

Spis treści

1. Budowa splotu trzewnego
2. Funkcje splotu trzewnego
3. Czy splot trzewny choruje?
4. Uderzenie w splot słoneczny
5. Splot słoneczny – mózg w brzuchu?

Splot trzewny (splot słoneczny) znajduje się na wysokości pierwszego kręgu lędźwiowego, w tylnej części nadbrzusza, na przedniej stronie kręgosłupa. Od góry ogranicza go przepona, od boków nadnercza, a od dołu tętnice nerkowe. Przed nim zaś biegnie aorta brzuszna.

Potocznie splot trzewny jest określany mianem splotu słonecznego. Jest to skupisko połączeń neuronów, jedno z wielu w naszym organizmie (poza splotem trzewnym wyróżniamy, m.in.: splot ramienny, szyjny, krzyżowy, sercowy).

Splot trzewny wchodzi w skład autonomicznego (wegetatywnego) układu nerwowego, który unerwia narządy wewnętrzne.

Charakterystyczne dla tego układu, w przeciwieństwie do somatycznego układu nerwowego, jest to, że wyzwala reakcje niezależne od naszej woli, takie jak wydzielanie soków żołądkowych, czy ruchy perystaltyczne jelit.

Budowa splotu trzewnego

Splot słoneczny stanowi połączenie dwóch nieco mniejszych splotów trzewnych, lewego i prawego. Składa się z dużej liczny zwojów, czyli skupisk komórek nerwowych, których zadaniem jest przenoszenie sygnałów, bodźców do poszczególnych narządów:

• przepony
• wątroby
• śledziony
• żołądka
• dwunastnicy
• jelit
• nadnerczy i nerek
• narządów płciowych
• dużych naczyń, w tym aorty

Największe zwoje splotu trzewnego to zwój krezkowy górny i zwoje aortowo-nerkowe, znajdujące się w jego dolnej części.

Oprócz nich w splocie słonecznym znajduje się jeszcze wiele mniejszych zwojów. Od zwojów tych odchodzą - i dochodzą do nich - gałązki nerwowe, co nadaje im charakterystyczny, promienisty wygląd, stąd nazwa - splot słoneczny.

Do splotu trzewnego dochodzą:

• parzyste nerwy trzewne, większy i mniejsze
• gałązki trzewne nerwu błędnego
• gałązki od ostatniego zwoju piersiowego oraz od górnych zwojów lędźwiowych pnia współczulnego

Od splotu trzewnego odchodzą mniejsze sploty:

• parzyste:

- przeponowy
- nadnerczowy
- nerkowy
- jądrowy u mężczyzn lub jajnikowy u kobiet

• nieparzyste:

- żołądkowy górny i dolny
- wątrobowy
- śledzionowy
- krezkowy górny
- aortowy brzuszny

Funkcje splotu trzewnego

Opisywane skupisko połączeń nerwowych odpowiada za prawidłową pracę większości narządów znajdujących się w jamie brzusznej. Reguluje takie procesy, jak:

• przemiana materii
• wydzielanie soku żołądkowego, żółci, soku trzustkowego
• perystaltyka żołądka, dwunastnicy, jelita cienkiego i grubego
• regulacja napięcia zwieraczy (np. brodawki Vatera, odźwiernika żołądka, zwieraczy pęcherza moczowego lub odbytu)
• praca mięśnia sercowego
• regulacja ciśnienia krwi
• oddychanie
• praca narządów rozrodczych
• wydzielanie hormonów przez nadnercza, trzustkę
• termoregulacja

Działanie splotu trzewnego jest niezależne od woli człowieka, ale zapewnia homeostazę, czyli stan równowagi procesów niezbędnych do życia.

Czy splot trzewny choruje?

Nie ma typowych, pierwotnych, chorób splotu słonecznego. Jednak wiele innych zaburzeń organizmu może wpływać na jego funkcjonowanie.

Na przykład, jeśli w mózgu rozwijają się choroby o podłożu miażdżycowym, powodujące niedokrwienie, lub zapalenie mózgu czy opon mózgowo-rdzeniowych, lub też zaburzenia o charakterze zwyrodnieniowym, degeneracyjnym, albo nowotwór, praca splotu trzewnego może nie być prawidłowa.

Ponadto w jego bezpośrednim sąsiedztwie znajduje się przecież wiele narządów i struktur, które mogą powodować choćby jakiś ucisk - np. tętniak aorty, powiększone węzły chłonne, torbiele nerek czy nadnerczy, ropień.

Również zaburzenia elektrolitowe, niektóre leki, używki i substancje psychoaktywne, mogą negatywnie wpływać na pracę splotu słonecznego.

Uderzenie w splot słoneczny

Wiele osób, szczególnie dotyczy to chłopców w dzieciństwie, z pewnością doświadczyło bólu, jaki powstaje po uderzeniu w splot słoneczny. Jest niezwykle silny, wręcz porażający, często zatrzymujący na kilka chwil oddech.

Taki ból wynika właśnie z tego, że splot trzewny to ogromne skupisko połączeń nerwowych. Cios w to miejsce rozchodzi się więc na całe ciało. Uderzenie takie jest szczególnie niebezpieczne, może bowiem spowodować uszkodzenie narządów wewnętrznych.

Splot słoneczny - mózg w brzuchu?

W teoriach alternatywnych splot słoneczny to miejsce, w którym splatają się procesy sfery duchowej i somatycznej.

Starożytni taoiści nazywali go "mózgiem brzusznym" i przypisywali mu nie mniejszą rolę niż właściwemu mózgowi.

Według nich, emocje, takie jak gniew, przykrość, zazdrość czy nienawiść, rodzą się w momencie, gdy funkcjonowanie jakiegoś organu zostaje zakłócone - objawia się to reakcjami fizjologicznymi, które odczuwamy w splocie słonecznym.

Ale również odwrotnie – przewlekłe "pielęgnowanie" pewnej negatywnej emocji (bo pozytywna oznacza równowagę), może doprowadzić nas do choroby somatycznej.

Pojawiają się wtedy problemy w rodzaju bezsenności, nadciśnienia, chorób naczyniowych, zawałów, chronicznych zapaleń oskrzeli, stanów zapalnych dwunastnicy, wrzodów, nieżytów żołądka lub jelit, zatwardzenia, biegunki, złego wchłaniania (jelito cienkie), skurczów menstruacyjnych, impotencji, itp.

O autorze

Marta Uler

Dziennikarka specjalizująca się w tematyce zdrowotnej, urodowej i psychologicznej. Z wykształcenia również dietoterapeutka. Jej zainteresowania to medycyna, ziołolecznictwo, joga, kuchnia wegetariańska i koty. Jestem mamą dwóch chłopców - 10-letniego i 6-miesięcznego.

Czytaj więcej artykułów tej autorki

Marta Uler