Porażenie Bella (nerwu twarzowego) - przyczyny, objawy, leczenie, rehabilitacja

Porażenie Bella to samoistne porażenie nerwu twarzowego. Porażenie Bella występuje nierzadko, bo u 10-40 osób na 100 tys. mieszkańców. Do choroby przyznali się m.in. George Clooney, Pierce Brosnan, Sylvester Stallone czy Katie Holmes. Jakie są objawy porażenia Bella? Na czym polega leczenie? Jak przebiega rehabilitacja? Jakie ćwiczenia należy wykonywać? Jaką rolę w powrocie do zdrowia odgrywa masaż?

Spis treści

1. Porażenie Bella - przyczyny
2. Porażenie Bella - objawy
3. Porażenie Bella - diagnostyka
4. Porażenie Bella - leczenie, rokowania
5. Porażenie Bella - rehabilitacja. Ćwiczenia i masaże

Porażenie Bella to samoistne porażenie nerwu twarzowego (tj. VII nerwu czaszkowego). Istotą choroby jest nagłe osłabienie lub paraliż mięśni twarzy po jednej stronie. Szacuje się, że porażenie Bella występuje u 10-40 osób na 100 tysięcy.

Porażenie Bella - przyczyny

Porażenie Bella jest wynikiem uszkodzenia jądra nerwu twarzowego w pniu mózgu lub jego włókien. Nie wiadomo, jakie są przyczyny takiego stanu - dochodzi do niego samoistnie. Niektórzy przypuszczają, że porażenie Bella może wynikiem reaktywacji wirusa opryszczki zwykłej typu I (HSV I) w tzw. zwoju kolanka nerwu twarzowego lub działania nieaktywowanej donosowej szczepionki przeciwko grypie (wynik zastosowania w niej jako środka wspomagającego tzw. enterotoksyny pałeczki okrężnicy). Na porażenie nerwu twarzowego Bella 3–6 razy bardziej niż pozostałe osoby narażone są kobiety w ciąży oraz osoby między 15. a 45. rokiem życia.

Porażenie Bella - objawy

Objawy porażenia Bella pojawiają się nagle i zwykle ustępują samoistnie. Czasami zapowiedzią porażenia Bella jest ból w pobliżu ucha, który pojawia się dzień lub dwa przed porażeniem.

W procesie rehabilitacji ważną rolę ogrywa masaż mięśni twarzy, który zapobiega przykurczom.

• asymetria twarzy przy ruchach mimicznych - chory ma wrażenie, że twarz jest sztywna i coś ją ciągnie w jedną stronę
• niedomykanie powieki, przez co chory ma kłopot z zaciśnięciem powieki i zamknięciem oka
• obniżenie kącika ust po stronie uszkodzenia, co przypomina stan po udarze. Chory nie może wyszczerzyć zębów, gwizdać, nadmuchać policzka. Z kącika ust może wypływać ślina
• wygładzenie czoła, chory nie może go zmarszczyć
• spłycenie bruzdy nosowo-wargowej

Dodatkowymi objawami mogą być:

• ból ucha
• jednostronnego upośledzenia czucia smaku
• nadwrażliwości na bodźce słuchowe
• upośledzenia wydzielania łez

Porażenie Bella - diagnostyka

• elektroneurografia (ENG) - to badanie neurologiczne, którego celem jest ocena funkcji nerwów obwodowych
• elektromiografia (EMG) - ocenia cechy odnerwienia mięśni twarzy
• odruch mrugania (blink reflex)
• tomografia komputerowa kości skroniowych

Porażenie Bella - leczenie, rokowania

Choroba zwykle mija sama, bez leczenia. Większość chorych po upływie okresu od kilku tygodni do kilku miesięcy wraca całkowicie do zdrowia. U nieznacznej części pacjentów objawy ustępują znacznie dłużej, często niecałkowicie, z pozostawieniem mniejszej lub większej asymetrii mięśni twarzy. Narażeni są na to zwłaszcza pacjenci, u których niedowład mięśni twarzy jest znacznego stopnia, kiedy na początku występują zaburzenia wydzielania łez, zaburzenia smaku na języku, nadwrażliwość na dźwięk. Gorzej rokują także osoby po 60. roku życia, z nadciśnieniem tętniczym, cukrzycą.

Choroba zwykle nie wymaga leczenia, jednak lekarz może zdecydować o podaniu gikokortykosteroidów (prednizon), które mogą skrócić okres powrotu do zdrowia i w umiarkowanym stopniu polepszyć stan pacjenta.

Jeśli istnieje podejrzenie, że w rozwoju choroby mógł brać udział wirusem HSV- 1, lekarz może zdecydować o podanie leków przeciwwirusowych (zwykle acyklowir). Jednak stosuje się je u  pacjentów, u których stopień porażenia nerwu twarzowego jest bardzo duży.

W leczeniu objawowym stosuje się krople nawilżające do oczu (tzw. sztuczne łzy) oraz taśmę (lub plastry) zamykającą powieki górne, zapobiegając tym samym wysychaniu oka w nocy.

Porażenie Bella - rehabilitacja. Ćwiczenia i masaże

W powrocie do zdrowia bardzo ważną rolę ogrywa fizykoterapia, którą należy wdrożyć jak najszybciej. Polecanymi zabiegami są lampa soluks, ciepłe okłady na okolicę policzka i ucha, oraz ewentualnie elektroterapia. Istotne są także ćwiczenia mięśni twarzy, które pacjent powinien wykonywać kilka razy w ciągu dnia z okresową kontrolą przez rehabilitanta. W przypadku braku poprawy konieczne jest chirurgiczne odbarczenie nerwu twarzowego.

Monika Majewska