Zespół urojeniowy - przyczyny, objawy i leczenie

Zespół urojeniowy to zaburzenie psychiczne, które charakteryzuje obecność urojeń o różnej treści. Chory może być przekonany, że jest śmiertelnie chory, śledzony, filmowany, że wszyscy o nim mówią. Może także uparcie twierdzić, że partner dopuścił się zdrady. Jakie są przyczyny i objawy zespołu urojeniowego? Jak przebiega jego leczenie?

Spis treści

1. Zaburzenia urojeniowe - przyczyny
2. Zaburzenia urojeniowe - objawy
3. Zaburzenia urojeniowe - leczenie

Zaburzenia urojeniowe to zaburzenie psychiczne, które charakteryzuje występowanie usystematyzowanych urojeń - chorobliwych, nieuzasadnionych przekonań na dany temat, nieustępujących pod wpływem logicznej argumentacji lub dowodów na ich nieistnienie.

Zaburzenia urojeniowe - przyczyny

Urojenia mogą pojawić się u osób regularnie zażywających narkotyki, dopalacze i alkohol, a także u osób starszych, w przebiegu choroby Alzheimera czy otępienia starczego. Trauma z dzieciństwa, śmierć kogoś bliskiego lub inne odciskające swe piętno na psychice wydarzenie oraz czynniki genetyczne także mogą przyczynić się do rozwoju zaburzeń urojeniowych.

Zaburzenia urojeniowe - objawy

Bardzo często diagnozuje się urojenia prześladowcze. Wówczas chory jest przekonany, że jest śledzony albo ścigany, podsłuchiwany, podglądany, a nawet filmowany ukrytą kamerą. Sądom tym często towarzyszą urojenia ksobne (odnoszenia) - chory sądzi, że jest przedmiotem szczególnego zainteresowania otoczenia, np. jest przekonany, że osoby w jego otoczeniu (np. w kolejce do kasy). Inne często spotykane urojenie to urojenie zazdrości, kiedy chory sądzi, że jest zdradzany. W takiej sytuacji organizuje on swoje życie wokół ciągłego sprawdzania, czy partnerka jest mu wierna. Zaburzenie to często rozpoznaje się u alkoholików (tzw. zespół Otella). W przebiegu choroby mogą pojawić się także urojenia erotyczne. Można o nich mówić wtedy, gdy chory jest przekonany, że inna osoba jest w nim zakochana. Wówczas chory dąży do kontaktu z rzekomo zakochaną w nim osobą, mimo że faktycznie nie jest ona nim zainteresowana, a nawet go unika. Z kolei tzw. pieniactwo charakteryzuje ciągłe dochodzenie swoich domniemanych „krzywd” czy domaganie się „swoich praw”, często przed sądem i różnymi urzędami.

Inne typu urojeń, które mogą pojawić się w przebiegu zaburzeń urojeniowego:

• urojenia wielkościowe – chory przedstawia się jako ktoś znany, bogaty, wpływowy, o szczególnych znajomościach (np. jako polityk);
• urojenia owładnięcia - chory jest przekonany, że inni oddziałują na niego na różne sposoby, że kontrolują jego zachowanie z zewnątrz, np. poprzez wszczepiony pod skórę chip czy telepatię;
• urojenia hipochondryczne - chory twierdzi, że ciężko choruje, np. na AIDS albo nowotwór. Każde doznania są przez niego interpretowane jako objaw śmiertelnej choroby. Niekiedy przybiera to formę choroby zwanej zespołem Münchhausena, polegającej na wejściu w rolę chorego (symulowanie objawów choroby) i domaganiu się hospitalizacji;
• urojenia nihilistyczne - chory jest przekonany, że nie żyje lub że niektóre jego narządy uległy rozpadowi;

Szczególnym rodzajem zaburzenia urojeniowego jest zespół Kandinskiego-Clérambaulta. Charakteryzuje go występowanie jednocześnie czterech rodzajów urojeń: odnoszenia, owładnięcia, oddziaływania i odsłonięcia (poczucie, że ktoś czyta w naszych myślach). Ponadto dla tej choroby jest charakterystyczny mantyzm – natłok własnych myśli, pseudohalucynacje oraz halucynacje psychiczne.

Zaburzenia urojeniowe - leczenie

Osoba z zaburzeniami urojeniowymi nie jest świadoma swojej choroby, jest całkowicie bezkrytyczna wobec objawów choroby, dlatego leczenie (najczęściej przymusowe) rozpoczyna się wtedy, kiedy choroba jest już w zaawansowanym stadium, a co za tym idzie - możliwa do zdiagnozowania przez otoczenie.

W terapii zaburzeń urojeniowych stosuje się leki przeciwpsychotyczne. Uzupełnieniem leczenia jest psychoterapia.

Monika Majewska