Zespół Otella - przyczyny i objawy. Czy wyleczenie chorobliwej zazdrości jest możliwe?

Zespół Otella jest zaburzeniem psychotycznym, które prowadzi do występowania toksycznych zachowań w związku. Osoby nim obarczone odczuwają patologiczną zazdrość i notorycznie szukają dowodów zdrady partnera/partnerki. Ich stan nie jest wynikiem racjonalnego osądu, lecz urojenia. W wielu przypadkach syndrom ten dotyczy mężczyzn nadmiernie spożywających alkohol. Czym objawia się jeszcze zespół Otella i jak przebiega leczenie?

Spis treści

1. Zespół Otella - co to? 
2. Zespół Otella - przyczyny
3. Zespół Otella - test i diagnoza 
4. Zespół Otella - objawy
5. Zespół Otella - leczenie 

Zespół Otella - co to? 

Zespół Otella, inaczej obłęd alkoholowy lub obłęd zazdrości, to psychoza urojeniowa zwykle spowodowana użyciem alkoholu. Chorzy, podobnie jak bohater tragedii Szekspira, od imienia którego pochodzi nazwa choroby, odczuwają patologiczną zazdrość o partnerkę i stale podejrzewają ją o zdradę, mimo że nie ma żadnych racjonalnych podstaw do podejrzeń. Stan ten jest bowiem wynikiem urojenia. Choroba najczęściej dotyka mężczyzn, którzy nadużywają alkoholu. Istnieją także rzadkie przypadki zachorowania na obłęd zazdrości wśród kobiet i osób w podeszłym wieku, które cierpią na zespoły psychotycznew wyniku zmian neuronalnych w OUN.

Zespół Otella - przyczyny

Nieuzasadnione podejrzenia o zdradę i patologiczna zazdrość wynikają z obniżonej samooceny osoby dotkniętej zespołem Otella. Jednocześnie ma ona świadomość, że swoim zachowaniem zniechęca do siebie partnerkę/partnera. Wówczas pojawia się lęk przed odejściem lub zdradą.

Dodatkowo ryzyko pojawiania się zespołu Otella zwiększa się, jeśli osoba ma osobowość paranoiczną tzw. zaburzenie osobowości, które polega przede wszystkim na braku zaufania do innych ludzi, ich intencji i zamiarów. 

Czy zespół Otella jest dziedziczny?

W przypadku, gdy rodzic cierpi na alkoholowy obłęd, nie wskazuje na to, że zaburzenie psychotyczne jest przekazywane w genach. To oznacza, że zespół Otella nie jest chorobą psychiczną, którą można odziedziczyć. Ujawnia się on wyniku nadużywania alkoholu, a co za tym idzie, ma charakter nabyty.

Zespół Otella a narkotyki 

Warto jednak nadmienić, że nie u każdej osoby uzależnionej od alkoholu występuje zespół Otella. Ten obłęd alkoholowy może wykształcić się też u tych, którzy nałogowo zażywają narkotyki lub inne środki odurzające.

Zespół Otella bez alkoholu

W bardzo rzadkich przypadkach zespół Otella może wystąpić u osób, które nie mają problemów z alkoholem. Wówczas przyczyną tego zaburzenia jest uszkodzenie układu nerwowego.

Zespół Otella bez alkoholu może dotyczyć osób, które cierpią m.in. na schizofrenię paranoidalną, depresję czy otępienie.

Zespół Otella - test i diagnoza 

Diagnostyka pod kątem zespołu Otella odbywa się pod okiem doświadczonego i wykwalifikowanego lekarza psychiatry. Jeśli osoba, która podejrzewa u siebie objawy tego zaburzenia, może wykonać internetowo test na zespół Otella. Negatywny wynik testu stanowi sygnał, że należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza specjalisty. To zaburzenie wymaga specjalistycznego leczenia i wsparcia.

Zespół Otella - objawy

Mężczyzna dotknięty syndromem Otella jest przekonany, że jest zdradzany. Dlatego też notorycznie oskarża partnerkę o posiadanie kochanków, którymi zwykle są sąsiedzi, przyjaciele, a nawet obcy ludzie. Wobec domniemanych kochanków lub osób, które według niego uczestniczą w spisku i "ukrywają" przed nimi zdradę, potrafi być bardzo niemiły, a nawet agresywny.

Należy pamiętać, że osoba nadużywająca alkohol nie potrafi kontrolować swoich emocji i wówczas staje się bardzo niebezpieczna. A domniemane zdrady i emocje z nimi związane są pretekstem do częstszego sięgania po alkohol, co zwiększa ryzyko pojawienia się agresywnych zachowań.

W przebiegu choroby umysł mężczyzny z zespołem Otella zostaje zdominowany przez myśli o niewierności partnerki. Wkłada bardzo dużo wysiłku w udowodnienie partnerce zdrady – podejmuje własne śledztwa w celu znalezienia dowodu niewierności (np. regularnie przegląda rzeczy osobiste partnerki, billingi, instaluje podsłuchy w domu, wynajmuje detektywów).

Oczywiście zebrane dowody są bardzo wątpliwe lub wręcz absurdalne (np. awizo z poczty). Jednak mimo ich braku i zapewnień partnerki o wierności, stan chorego nie zmienia się. Co ciekawe, chory może nawet odczytywać brak dowodów jako przebiegłość partnerki. W związku z tym niejednokrotnie domaga się przyznania się partnerki do wyimaginowanej zdrady, jednak co zaskakujące, przyznanie się do niej nic nie zmienia. Może tylko pogorszyć sytuację, ponieważ wówczas paranoik czuje, że ma jeszcze większe przyzwolenie na prześladowanie fizyczne i psychiczne partnerki.

Może również nastąpić eskalacja podejrzeń o kolejne zdrady. Wszystko dlatego, że osoba z zespołem Otella, jak wszystkie osoby cierpiące na psychozę urojeniową, nie dostrzega absurdalności swojego zachowania. Nie zdaje sobie sprawy z tego, że jest chora, dlatego swoje urojenia uznaje za rzeczywistość.

Psychoza alkoholowa rozwija się powoli, jednak im dłużej trwa, tym ryzyko gwałtownych, niekontrolowanych zachowań jest większe.

Zespół Otella - leczenie 

Leczenie zespołu Otella jest trudne ze względu na kilka aspektów. Pacjenci dotknięci tym zaburzeniem nie chcą skorzystać z pomocy specjalisty. Towarzyszy im fałszywe przekonanie, że niewłaściwie zachowuje się partnerka/partner, a sobie za to nie mają nic do zarzucenia. Co ważne, osoby, u których stwierdzono zespół Otella, muszą zachować całkowitą abstynencję – nie mogą spożywać alkoholu w żadnej dawce i postaci. U osób uzależnionych wykonanie tego kroku może być niezwykle skomplikowanym zadaniem.

Zespół Otella – jakie leki?

W przypadku zespołu Otella zazdrość towarzysząca uzależnieniu od alkoholu nie mija po utrzymaniu abstynencji i terapii alkoholowej. Konieczne jest leczenie psychiatryczne, które polega na podawaniu leków przeciwpsychotycznych. Jest jednak ono bardzo trudne z powodu braku krytycyzmu chorego i spożywania przez niego alkoholu. Dlatego leczenie może wynikać z nakazu sądowego.

Leczenie zespołu Otella może trwać do końca życia. Ryzyko to zwiększa się, im później choroba zostanie zdiagnozowana.

Monika Majewska

Anna Tłustochowicz