Naczyniak wątroby: przyczyny, objawy, leczenie

Naczyniaki wątroby zalicza się do najczęstszych łagodnych nowotworów wątroby. Większość z nich nie daje żadnych objawów i jest przypadkowo wykrywana w czasie badania ultrasonograficznego jamy brzusznej. Naczyniaki wątroby występują z tą samą częstością u obu płci, z rozpowszechnieniem rzędu 5-10% wśród ogółu populacji. Ich etiopatogeneza nie została w pełni wyjaśniona.

Spis treści

1. Naczyniak wątroby: objawy
2. Naczyniak wątroby: rozpoznanie
3. Naczyniak wątroby: leczenie

Naczyniaki wątroby w równym stopniu zajmują lewy i prawy płat wątroby i mogą mieć różną wielkość. Ich średnica waha się od kilku milimetrów do nawet kilku, kilkunastu centymetrów.

Zmiany o średnicy przekraczającej 5 cm nazywa się naczyniakami olbrzymimi.

Większe naczyniaki częściej obserwuje się u kobiet – szczególnie u tych, które stosują hormonalne leki antykoncepcyjne oraz w ciąży.

Naczyniak wątroby: objawy

W związku z tym, że większość naczyniaków jest małych rozmiarów, nie dają one żadnych dolegliwości. Objawy kliniczne występują dopiero u chorych z dużymi naczyniakami.

Odczuwany wówczas może być ból i dyskomfort w prawym podżebrzu, co wynika z rozciągnięcia torebki wątroby, ucisku na sąsiadujące narządy jamy brzusznej, a także skręcenia uszypułowanego naczyniaka.

Ból może też być skutkiem zmian zakrzepowych powstałych w naczyniaku, jak również może wynikać z szybkiego powiększania się zmiany, co skutkuje rozciągnięciem torebki wątroby.

Przypuszcza się, że odczuwany ból i występujące u niektórych chorych stany podgorączkowe mogą być następstwem wstecznych zmian zachodzących w naczyniaku, do których zalicza się zwapnienia i ogniskowe martwice.

Warto wiedzieć, że poważnym, ale rzadkim powikłaniem jest pęknięcie naczyniaka. Jeśli występuje, to dotyczy ono dużych zmian, o średnicy przekraczającej 10 cm i wymaga zazwyczaj leczenia operacyjnego.

Bardzo rzadko może mu towarzyszyć tzw. zespół Kasabacha i Merrit, który obejmuje trombocytopenię i koagulopatię ze zużycia.

Naczyniak wątroby: rozpoznanie

Główną rolę w rozpoznawaniu naczyniaków wątroby pełnią badania obrazowe - ultrasonografia jamy brzusznej, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny oraz scyntygrafia.

Bardzo rzadko wykonuje się biopsję aspiracyjną cienkoigłową (BAC) zmiany ze względu na duże ryzyko krwawienia i małą użyteczność uzyskanego materiału komórkowego do badania mikroskopowego - w pobranym wówczas materiale obecne są głównie elementy morfotyczne krwi.

W obrazie USG małe naczyniaki (do 5 cm średnicy) widoczne są jako owalne, hiperechogenne i dobrze odgraniczone od otaczającego je miąższu struktury, natomiast większe mają niejednorodną echostrukturę.

Wykorzystanie USG dopplerowskiego nie ma większego znaczenia diagnostycznego, gdyż przepływ krwi w naczyniaku jest bardzo wolny – nie stwierdza się w tej sytuacji żadnego sygnału.

Kolejną metodą diagnostyczną jest tomografia komputerowa (TK) jamy brzusznej z użyciem kontrastu. Służy ona nie tylko rozpoznaniu naczyniaka wątroby, ale również ustaleniu wskazań do ewentualnego leczenia operacyjnego.

W obrazie TK charakterystyczny jest powolny napływ krwi od obwodu zmiany do jej środka. Przed dożylnym podaniem kontrastu uwidacznia się jako owalna, dobrze odgraniczona, jednolita strukturalnie i hipodensyjna zmiana.

Warto pamiętać, że trudne do oceny w tomografii komputerowej są małe naczyniaki oraz masywna zakrzepica w obrębie naczyniaka - nie wysyca się ona wówczas środkiem kontrastowym.

Rezonans magnetyczny (MRI) z podaniem środka kontrastowego wykorzystuje się w szczególnie wątpliwych przypadkach. Warto pamiętać, że czułość tego badania jest większa niż ultrasonografii.

Ostatnim wykorzystywanym badaniem diagnostycznym jest scyntygrafia z użyciem krwinek czerwonych znakowanych izotopem technetu (99Tc), która charakteryzuje się największą swoistością. Umożliwia uwidocznienie nagromadzonych w naczyniaku krwinek czerwonych znakowanych technetem.

Naczyniak wątroby: leczenie

Małe naczyniaki wątroby, nieprzekraczające średnicy 5 cm, niepowiększające się i niezagrażające pęknięciem wymagają jedynie regularnej obserwacji (co 6-12 miesięcy) oraz oceny ultrasonograficznej.

W przypadku obecności zmiany większej niż 5 cm średnicy warto dodatkowo kontrolować układ krzepnięcia.

U chorych z naczyniakami o średnicy przekraczającej średnicę 10 cm i z objawami klinicznymi (gorączka, ból, cechy koagulopatii) warto rozważyć leczenie operacyjne.

Wskazaniami do leczenia operacyjnego jest pęknięcie naczyniaka, ucisk naczyniaka na sąsiadujące narządy, szybko powiększające się zmiany, a także obecność przetoki tętniczo-żylnej.

Warto w tym miejscu wspomnieć, że wykryte w czasie operacji z innego powodu naczyniaki usuwa się jedynie, gdy istnieje duże ryzyko ich pęknięcia, czyli w sytuacji, gdy mają napiętą torebkę lub gdy są powierzchownie położone.

Dodatkowo u chorych, u których resekcja wątroby z przyczyn technicznych jest niemożliwa lub przeciwwskazana, można zastosować leczenie z wykorzystaniem radiologii zabiegowej.