Choroby nowotworowe u seniorów

Choroby nowotworowe u seniorów rozwijają się zazwyczaj wolniej, ale są tak samo groźne. Poza tym, im jesteśmy starsi, tym większe zagrożenie chorobami nowotworowymi. Według statystyk medycznych osoby powyżej 65. roku życia stanowią ok. 60% chorych na nowotwory w Europie oraz w Ameryce Północnej, a w czasie najbliższych 30 lat liczba ta najprawdopodobniej wzrośnie o 10%.

Spis treści:

1. Najczęstsze nowotwory u seniorów
2. Nowotwory u seniorów - objawy
3. Onkologia geriatryczna

Choroby nowotworowe u seniorów są częściej diagnozowane niż w młodszej populacji - statystyki są nieubłagane - ryzyko zachorowania na chorobę nowotworową gwałtownie wzrasta po 65. roku życia. U osób w wieku 70-75 lat nowotwory rozpoznaje się 100 razy częściej niż u osób dwudziestoletnich.

Choroby nowotworowe u seniorów rozwijają się wolniej niż u osób młodych, ale nie oznacza to, że są mniej groźne. Większość chorób nowotworowych rozwija się przez kilka lub kilkanaście lat nie dając żadnych objawów. Ale problemem jest i to, że złe samopoczucie pojawiające się u seniora często jest kojarzone z chorobami przewlekłymi, na które cierpi. Poza tym, chociaż większość lekarzy wie, że podeszły wiek sprzyja tej grupie chorób, starszym pacjentom nazbyt często odmawia się skierowań na badania przesiewowe np. cytologię. Zdarza się to kobietom, które w przeszłości miały usuniętą macicę.

Najczęstsze nowotwory u seniorów

Do najczęściej rozpoznawanych u seniorów nowotworów należą:

1. Rak płuca - ok. 30% chorych stanowią osoby powyżej 60. roku życia, najczęściej rozpoznawany w wieku 60-70 lat
2. Rak sutka u kobiet - wzrost zachorowań po 50. roku życia, czterokrotnie częściej rozpoznawany w wieku 60-79 lat
3. Rak żołądka, rak trzustki, rak jelit (głównie jelita grubego) – gwałtowny wzrost zachorowań po 80. roku życia
4. Rak gruczołu krokowego - stwierdzany u co czwartego mężczyzny po 70. roku życia
5. Rak nerki, rak pęcherza moczowego - wzrost zachorowań po 60. roku życia, częściej u mężczyzn
6. Rak narządów rodnych u kobiet (rak macicy, rak jajników, rak sromu) - wzrost zachorowań po 50. roku życia
7. Szpiczak mnogi (plasmocytoma) najczęściej rozpoznawalny po 50 roku życia
8. Przewlekła białaczka limfocytowa – rozwija się zazwyczaj u osób po 60. roku życia

U seniorów znacznie częściej występują też nowotwory skóry, z wyjątkiem czerniaka.

Nowotwory u seniorów - objawy

Objawy kliniczne chorób nowotworowych u seniorów, podobnie jak innych schorzeń, nie różnią się od tych występujących u osób młodszych, inna jednak jest ich ekspresja. Często przebieg dolegliwości jest "niepełnoobrazowy", zwłaszcza gdy występuje wielochorobowość i polipragmazja, powodując wzajemne nakładanie się objawów.

Charakterystyczną cechą w wieku podeszłym jest występowanie niewydolności mózgowej, jako jednej z pierwszych reakcji toczących się stanów chorobowych.

Jeżeli u starszej osoby dostrzegamy zmiany w postaci zaburzeń zachowania czy "zmiany charakteru", zaburzenia urojeniowe, problemy z pamięcią czy zaburzenia emocjonalne (np. obniżenie nastroju, spadek aktywności), to należy wykluczyć chorobę somatyczną.

Objawem, który może, ale nie musi być objawem choroby jest nieplanowane chudnięcie. Może być ono procesem fizjologicznym i mieć związek np. z przebudową mięśni, czyli zmniejszeniem się ilości włókien mięśniowych na rzecz tkanki tłuszczowej.

Oczywiście, zawsze należy sprawdzić czy nie jest to reakcja organizmu na chorobę nowotworową lub też inne schorzenie, które może manifestować się utratą masy ciała.

Zawsze też należy zachować tzw. czujność onkologiczną, ponieważ lecząc choroby nienowotworowe u osób starszych, nawet w prostych badaniach, można wykryć obecność zmian nowotworowych. Bardzo czułym wskaźnikiem, wczesnym markerem mogącym sygnalizować chorobę nowotworową jest niedobór żelaza, który poprzedza wystąpienie niedokrwistości. Warto dodać, że oznaczanie poziomu żelaza we krwi, u seniorów zaliczane jest do badań podstawowych.

Czujność należy zachować także przy przewlekających się lub nawracających infekcjach. One też mogą być sygnałem choroby nowotworowej. Najczęściej popełnianym błędem w diagnostyce chorób nowotworowych u seniorów jest przypisywanie większości dolegliwości wiekowi.

Onkologia geriatryczna

Starzenie się populacji, wzrost liczby zachorowań na nowotwory, odmienność fizjologii i patologii u osób starszych, a co za tym idzie odrębność terapii, doprowadziły do powstania nowej dyscypliny medycznej, jaką jest onkologia geriatryczna.

Zlecanie diagnostyki i terapii onkologicznej na podstawie wieku i ogólnego stanu chorego obarczone jest dużym błędem. Bardzo różnorodny przebieg starzenia się i odmienny stopień dysfunkcji organizmu u osób starszych wymaga indywidualnej oceny ryzyka terapii onkologicznej. Zachodzące z upływem lat procesy fizjologiczne prowadzące do zmian w funkcjonowaniu układu pokarmowego, układu nerwowego, nerek czy szpiku kostnego, a zarazem obecne schorzenia współistniejące zwiększają ryzyko działań niepożądanych.

Stosowanie wielu leków, suplementów i ziół, a także złe nawyki żywieniowe będą stanowiły dodatkowe zagrożenia w trakcie leczenia onkologicznego. Analiza tych danych klinicznych może przyczynić się do zaplanowania działań, które zmniejszą stopień utraty sprawności i ograniczą dodatkowe wizyty lekarskie, pielęgniarskie i hospitalizacje.

O autorze

Anna Jarosz

Dziennikarka od ponad 40 lat zaangażowana w popularyzację edukacji zdrowotnej. Laureatka wielu konkursów dla dziennikarzy zajmujących się medycyną i zdrowiem. Otrzymała m. in. Nagrodę Zaufania „Złoty OTIS” w kategorii „Media i Zdrowie”, Wyróżnienie Św. Kamila przyznawane z okazji Światowego Dnia Chorego, dwukrotnie „Kryształowe Pióro” w ogólnopolskim konkursie dla dziennikarzy promujących zdrowie oraz wiele nagród i wyróżnień w konkursach na „Dziennikarza Medycznego Roku” organizowanego przez Ogólnopolskie Stowarzyszenie Dziennikarze dla Zdrowia.

Czytaj więcej artykułów tego autora

Anna Jarosz