Białaczka u niemowląt - objawy, przyczyny, leczenie

Białaczka niemowlęca to rzadko występujące jednostki ostrej białaczki limfoblastycznej (ALL), a także ostrej białaczki szpikowej (AML). Choroby te zazwyczaj diagnozuje się u niemowląt poniżej pierwszego roku życia. Małym pacjentom często towarzyszy białaczka skóry oraz objawy ze strony ośrodkowego układu nerwowego i hiperleukocytoza. Należy podkreślić, że w przypadku białaczki niemowlęcej obserwowane są specyficzne cechy biologiczne, kliniczne, cytologiczne i cytogenetyczne.

Spis treści

1. Białaczka u niemowląt. Jak powstaje?
2. Białaczka u niemowląt - przyczyny
3. Białaczka u niemowląt - objawy
4. Białaczka u niemowląt - diagnoza
5. Białaczka u niemowląt - leczenie
6. Białaczka u niemowląt - rokowania

Białaczka u niemowląt. Jak powstaje?

Białaczka diagnozowana u dzieci poniżej 1. roku życia to złośliwa choroba nowotworowa, w przebiegu której komórki białaczkowe (blasty) nadmiernie się namnażają, wypierając z organizmu prawidłowo funkcjonujące białe krwinki.

Jak wynika z badań, niemowlęta stanowią 2,5-5 proc. zachorowań dzieci na ostrą białaczkę limfoblastyczną (ALL) i 6-14 proc. dzieci na ostrą białaczkę szpikową (AML).

Sporadycznie jest rozpoznawana młodzieńcza białaczka mielomonocytowa (JMML).

Ostatnią kategorię białaczek niemowlęcych stanowi przejściowy zespół mieloproliferacyjny (TMS), który rozpoznaje się głównie u niemowląt z zespołem Downa.

Białaczka u niemowląt - przyczyny

Przyczyny rozwoju białaczek u niemowląt nie są znane, jednak sporo wiadomo na temat czynników, które mają istotny wpływ na jej rozwój. Są to:

Białaczka niemowlęca to rzadko diagnozowana, ale szczególnie złośliwa choroba nowotworowa układu krwiotwórczego

• promieniowanie jonizujące (z badań przeprowadzonych w Grecji wynika, że wśród niemowląt narażony podczas życia płodowego na promieniowanie po awarii elektrowni atomowej w Czarnobylu zachorowalność na białaczkę wzrosła 2,6 krotnie)
• chemiczne substancje rakotwórcze
• infekcje wirusowe
• palenie papierosów i picie alkoholu w czasie ciąży (z badań zleconych przez amerykańską organizację Children`s Cancer Group wynika, że picie alkoholu przez ciężarną zwiększa ryzyko białaczki u niemowląt - szczególnie AML - natomiast palenie papierosów nie było tak oczywistym czynnikiem)
• zespół Downa - u dzieci z tą chorobą genetyczną ryzyko zachorowania na białaczkę jest 14-30 razy większe niż u dzieci zdrowych (z prawidłowym kariotypem - kompletnym zestawem chromosomów)

Białaczka u niemowląt - objawy

Najczęstsze objawy białaczki u niemowląt to:

Czas od wystąpienia objawów do rozpoznania zwykle waha się od 5 do 14 dni. Im młodsze niemowlę, tym częściej stwierdza się większe zaawansowanie objawów białaczki

• brak łaknienia
• niepokój na zmianę z apatią
• gorączka
• bladość
• powiększenie obwodu brzucha
• skaza krwotoczna (drobne wybroczyny sińce)
• powiększenie węzłów chłonnych
• znaczne powiększenie śledziony i powiększenie wątroby (zwykle poniżej linii pępkowej)

Poza tym na skórze mogą się pojawić grudki i/lub guzki barwy od brązowoczerwonej do szaroniebieskiej, wielkości od kilku mm do kilku (2-3) cm, które są twarde i ruchome. To właśnie one mogą być pierwszym objawem białaczki u niemowląt.

Jak diagnozuje się białaczkę u niemowląt?

Przy podejrzeniu białaczki u niemowląt wykonuje się:

• badanie krwi obwodowej
• badanie szpiku kostnego
• badanie płynu mózgowo-rdzeniowego (u niemowląt, częściej niż u starszych dzieci, stwierdza się zajęcie przez chorobę centralnego układu nerwowego)
• RTG klatki piersiowej
• ultrasonografię - USG przezciemiączkowe i USG jamy brzusznej

W czasie diagnozy lekarz powinien wykluczyć inne możliwe choroby, takie jak, m.in. złośliwa histiocytoza, rozsiana postać nerwiaka zarodkowego, uogólnione zakażenia.

Leczenie białaczki u niemowląt

Najczęściej stosuje się trzy fazy chemioterapii:

• indukcja remisji - dziecku podaje się wiele leków przeciwnowotworowych, by doprowadzić do remisji, czyli ustąpienia objawów choroby
• konsolidacja - czyli wzmocnienie uzyskanej remisji
• leczenie podtrzymujące remisję

Jeśli ta jest nieskuteczna, jedynym ratunkiem jest przeszczep szpiku kostnego.

Białaczka u niemowląt - rokowania

Mimo postępu w leczeniu dzieci chorych na białaczki, rokowanie niemowląt jest niekorzystne. Na przykład, długotrwałe przeżycie niemowląt z ALL uzyskuje się u 20-40 proc. pacjentów.

Bibliografia:

Onkologia i hematologia dziecięca, pod. red. Chybicka A., Sawicz Birkowska K., Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008

Monika Majewska