Wytrzeszcz oczu: przyczyny, objawy, leczenie

Wytrzeszcz oczu to wysunięcie gałek ocznych do przodu, czasem w górę lub w bok. U podłoża tego objawu może stać wiele przyczyn, a leczenie wytrzeszczu polega w pierwszej kolejności na precyzyjnej diagnozie. Jakie choroby powodują wytrzeszcz oczu? Czy wytrzeszcz może być niebezpieczny?

Wytrzeszcz oczu to stan, w którym gałki oczne (obie lub jedna) wysadzone są z oczodołu, ponieważ przestają się w nim mieścić. Dzieje się to na skutek zmniejszenia pojemności oczodołu albo zwiększenia się jego zawartości. Jeśli w oczodole narasta tkanka, może to wynikać z rozwijającego się w nim stanu zapalnego lub pierwotnej nadczynności tarczycy. Wytrzeszczone oczy mają ograniczoną ruchomość, często stają się przekrwione, a powieka nie może się w pełni domykać. Może to powodować przesuszenie rogówki i z czasem jej owrzodzenie, stan zapalny.

Spis treści

1. Czemu pojawia się wytrzeszcz oczu?
2. Wytrzesz oczu - objawy
3. Co wywołuje wytrzeszcz oczu – diagnostyka
4. Wytrzeszcz oczu - leczenie

Czemu pojawia się wytrzeszcz oczu?

Wytrzeszcz najczęściej jest spowodowany nadczynnością tarczycy – np. w przebiegu choroby Gravesa-Basedowa, ale także:

• jakimiś stanami zapalnymi w oczodole
• nowotworem (białaczka, nerwiak niedojrzały, mięśniakomięsak prążkowany)
• urazem kości czaszki
• krwawieniem z tyłu gałki ocznej (np. w wyniku urazu)
• naczyniakiem
• rozszerzeniem żył w oczodołach
• dużą krótkowzrocznością, jaskrą

Wytrzeszcz może mieć różny stopień nasilenia. Znaczny wytrzeszcz (nazywany jest wytrzeszczem złośliwym) wręcz uniemożliwia zamykanie powiek. Wyróżniamy także wytrzeszcz tętniący, charakteryzujący się tętnieniem okolic gałki ocznej, spowodowany uszkodzeniem ściany tętnicy szyjnej wewnętrznej w obrębie zatoki jamistej.

Wytrzesz oczu - objawy

Objawy towarzyszące wytrzeszczowi oczu:

• wysunięcie gałki ocznej z oczodołu
• ograniczenie ruchomości oka
• obrzęk, przekrwienie spojówek, zapalenie spojówek
• łzawienie i wydzielina z oczu
• utrudnione mruganie, niedomykanie powiek, drżenie przy zamknięciu powiek
• ból oka
• uszkodzenie nerwu wzrokowego, postępująca ślepota
• nadwrażliwość na światło
• podwójne widzenie

Wytrzeszcz jednego oka u dzieci jest szczególnie niepokojącym objawem, który wymaga niezwłocznej konsultacji lekarskiej. Może świadczyć o orbitopatii tarczycowej, ale także o jakimś guzie, np. mięsaku Ewinga, nerwiaku zarodkowym lub zieleniaku w przebiegu ostrej białaczki szpikowej.

Co wywołuje wytrzeszcz oczu – diagnostyka

Pacjent, u którego stwierdzono wytrzeszcz oczu powinien przejść szereg badań okulistycznych:

• pomiar ciśnienia w oku
• egzoftalmometria (pomiar osadzenia gałek ocznych w oczodole)
• RTG, USG, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny. Dzięki tym badaniom można wykryć i określić położenie oraz wielkość guza lub innych nieprawidłowości wokół oczu.
• badanie za pomocą lampy szczelinowej

Ponadto, w celu wykrycia podstawowej choroby, należy wykonać badanie krwi – np. określić poziom TSH.

Wytrzeszcz oczu - leczenie

W zależności od przyczyny powodującej wytrzeszcz oczu zaleca się odpowiednie leczenie. Mogą to być leki sterydowe, immunosupresyjne, radioterapia, etc. Najczęstszą przyczyną wytrzeszczu jest choroba tarczycy – w tym przypadku stosuje się leki przeciwtarczycowe, beta-blokery (propranolol), jod radioaktywny (w celu zniszczenia tarczycy), czasem trzeba usunąć chirurgicznie tarczycę.

Nigdy nie wolno lekceważyć wytrzeszczu oczu, gdyż może on prowadzić do groźnych powikłań, zarówno dotyczących postępu choroby podstawowej, ale i samego wytrzeszczu – który nieleczony może być przyczyną wysychania i uszkodzenia rogówki. Ponadto wszelkie stany zapalne oraz nowotworowe umiejscowione w oczodole dużo łatwiej i szybciej się rozprzestrzeniają.

Sam wytrzeszcz, jako objaw, można łagodzić nawilżając oczy solą fizjologiczną lub płynem z antybiotykiem, jeśli dojdzie do owrzodzenia, czy z kortykosteroidem zmniejszającym stan zapalny. Mogą pomóc także okulary przeciwsłoneczne.

W niektórych przypadkach zdarza się, że niezbędny jest zabieg chirurgiczny polegający na czasowym, niecałkowitym zaszyciu szpary powiekowej. Pacjentów operuje się także w przypadkach, gdy pojawia się problem z łącznością pomiędzy tętnicami i żyłkami w oczach.

U palaczy papierosów występuje większe prawdopodobieństwo wystąpienia problemów z oczami związanych z chorobą tarczycy. Zatem – rzucenie nałogu może pomóc w złagodzeniu wytrzeszczu oczu.

Marta Uler