Jaskra pierwotna otwartego kąta - czynniki ryzyka, objawy, leczenie

Jaskra pierwotna otwartego kąta, określana również jako jaskra prosta przewlekła, jest najczęściej występującym typem jaskry w Polsce. Jaskra pierwotna otwartego kąta to choroba, w przebiegu której uszkodzeniu ulega nerw wzrokowy, w następstwie czego dochodzi do powstania ubytków w polu widzenia. Jakie są pozostałe objawy tego schorzenia? Jakie wymienia się czynniki ryzyka? Na czym polega leczenie?

Spis treści

1. Jaskra pierwotna otwartego kąta - czynniki ryzyka
2. Jak rozpoznać jaskrę?
3. Jaskra pierwotna otwartego kąta - przyczyny
4. Jaskra pierwotna otwartego kąta - objawy
5. Jaskra pierwotna otwartego kąta - diagnostyka
6. Jaskra pierwotna otwartego kąta - leczenie
7. Jaskra pierwotna otwartego kąta - rokowanie
8. Jaskra - sposoby leczenia jaskry

Jaskra pierwotna otwartego kąta, określana również jako jaskra prosta przewlekła, jest najczęściej występującym typem jaskry w Polsce. Jest to choroba obuoczna, chociaż rozwija się zwykle niesymetrycznie i prawie zawsze jedno oko jest znacznie bardziej uszkodzone niż drugie. Uszkodzeniu ulega nerw wzrokowy, w następstwie czego dochodzi do powstania ubytków w polu widzenia.

Jaskra pierwotna otwartego kąta - czynniki ryzyka

1. Występowanie jaskry w rodzinie (dziedziczenie jest wielogenowe a występowanie jaskry u członków rodziny znacząco zwiększa ryzyko wystąpienia tej choroby u pacjenta)2. Wiek (ten typ jaskry najczęściej rozwija się u osób starszych, rzadziej przed 40. rokiem życia)3. Podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe (ze statystycznego punktu widzenia ciśnienie wewnątrzgałkowe wyższe niż 22 mm Hg jest uznawane jako nieprawidłowe, chociaż ciśnienia wyższe mogą występować również u zdrowych osób, u których nigdy nie rozwinie się jaskra; szczególnie podejrzane jaskrowo wahania tego ciśnienia w ciągu doby, które u zdrowej osoby nie powinny przekraczać 4 mm Hg)

Jaskra pierwotna otwartego kąta wykrywana jest najczęściej u pacjentów powyżej 35. roku życia.

4. Krótkowzroczność (ze względu na gorsze ukrwienie nerwu wzrokowego w przebiegu krótkowzroczności i mniejszą tolerancję nerwu wzrokowego nawet na niewielki wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego choć większa wykrywalność jaskry w tej grupie osób może być wynikiem częstszego poddawania się okulistycznym badaniom kontrolnym przy okazji doboru okularów)5. Cukrzyca (niektóre badania kliniczne nie potwierdzają związku występowania cukrzycy i jaskry choć zaburzenia mikrokrążenia występujące w przebiegu cukrzycy, mogą upośledzać odżywianie nerwu wzrokowego);6. Choroby układu krążenia (nie ma silnych dowodów na to, że miażdżyca tętnic lub choroba niedokrwienna serca ma wpływ na rozwój jaskry, choć niektóre badania wskazują na niekorzystny wpływ podwyższonego poziomu cholesterolu na rozwój choroby a układowe ciśnienie tętnicze krwi może sprzyjać rozwojowi tej choroby ze względu na słabsze ukrwienie nerwu wzrokowego)7. Inne czynniki naczyniowe (migreny obecnie i w przeszłości, zimne ręce i stopy, narażenie na przewlekły stres)

Jak rozpoznać jaskrę?

Jaskra pierwotna otwartego kąta - przyczyny

Istnieją dwie główne teorie wyjaśniające mechanizm rozwoju jaskrowego uszkodzenia nerwu wzrokowego:

1. Teoria niedokrwienna dowodzi, że uszkodzenie jaskrowe spowodowane jest zaburzeniami ukrwienia i upośledzeniem mikrokrążenia w obrębie nerwu wzrokowego.

2. Teoria uszkodzenia mechanicznego dowodzi, że długotrwałe wysokie ciśnienie wewnątrzgałkowe wywołuje ucisk na włókna nerwowe na poziomie tarczy nerwu wzrokowego i ich zanik oraz na drobne naczynia krwionośne, powodując ich zapadanie się i związane z tym niedokrwienie.

Jaskra pierwotna otwartego kąta - objawy

Jaskra pierwotna otwartego kąta charakteryzuje się podstępnym początkiem, powolnym postępowaniem i brakiem dolegliwości bólowych. Mimo, że jest schorzeniem obuocznym, zazwyczaj cechuje ją asymetria. Ponieważ centralne widzenie pozostaje względnie prawidłowe do późnych stadiów choroby, utrata widzenia może być znaczna, zanim ubytki w polu widzenia zostaną dostrzeżone przez chorego pacjenta. W jaskrze bardzo zaawansowanej dochodzi zwykle do pogorszenia widzenia, bólu oka i jego zaczerwienienia.

Jaskra pierwotna otwartego kąta - diagnostyka

W badaniu pacjenta i w wywiadzie nie stwierdza się żadnych nieprawidłowości, które mogą być przyczyną rozwijającej się jaskry. Jaskra pierwotna otwartego kąta wykrywana jest najczęściej u pacjentów powyżej 35. roku życia. Aby rozpoznać ten typ jaskry, lekarz musi stwierdzić w badaniu, że:

• nastąpił wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego do powyżej 21 mm Hg
• występuje otwarty kąt komory przedniej (badanie gonioskopowe lub tomografia laserowa przedniego odcinka oka AS-OCT)
• nastąpiło jaskrowe uszkodzenie nerwu wzrokowego (badanie HRT, GDx, GCL, OCT)
• występują jaskrowe ubytki w polu widzenia (badanie FDT lub standardowa perymetria statyczna HFA)

U części pacjentów z jaskrą ciśnienie wewnątrzgałkowe nigdy nie przekracza 22 mmHg i należy ich zaliczyć do grupy pacjentów z jaskrą normalnego ciśnienia.

Jaskra pierwotna otwartego kąta - leczenie

Leczenie jaskry jest procesem długoterminowym i trwa do końca życia. Ma ono na celu obniżenie ciśnienia w oczach do wartości, przy której nie będzie postępowało dalsze uszkodzenie nerwu wzrokowego. Leczenie musi być zawsze dostosowane do indywidualnego przypadku i zapewniać pacjentowi maksymalne bezpieczeństwo. Zwykle w  początkowych etapach jaskry stosuje się leczenie farmakologiczne w postaci kropli do oczu. Jeśli obniżenie ciśnienia nie jest wystarczające stosuje się laseroterapię. W bardziej zaawansowanych przypadkach, oraz w sytuacji kiedy leczenie zachowawcze nie jest skuteczne, przeprowadza się chirurgiczne zabiegi operacyjne.

Jaskra pierwotna otwartego kąta - rokowanie

Większość prawidłowo leczonych pacjentów zachowuje użyteczną ostrość wzroku do końca życia. Jeśli jaskra wykryta jest we wczesnych stadiach zaawansowania zmian, to szanse na zatrzymanie choroby są duże. Konieczne jest zatem wykonywanie przynajmniej raz w roku przesiewowych badań kontrolnych u rodziny chorego oraz u osób z grup podwyższonego ryzyka. Każdy zdrowy człowiek, niezależnie od tego, czy występują u niego czynniki podwyższonego ryzyka rozwoju jaskry, powinien przechodzić regularne kontrole okulistyczne przynajmniej raz w roku i być zawsze kierowany na szczegółowe badania w kierunku jaskry, jeśli stwierdza się u niego jakikolwiek podejrzany objaw.

Jaskra - sposoby leczenia jaskry

Jaskra jest leczona różnymi metodami - ich wybór zależy od stopnia zaawansowania choroby - od najmniej inwazyjnych - kropli - po leczenie operacyjne. Jaka metoda leczenia jaskry przynosi najlepsze efekty? Kiedy stosujemy leczenie bezoperacyjne, a kiedy konieczna jest operacja? Więcej o tym opowie nasz ekspert prof. Iwona Grabska-Liberek, ordynator oddziału okulistyki Szpitala Klinicznego im. W. Orłowskiego w Warszawie.