Psychogenne napady rzekomopadaczkowe: przyczyny, objawy, leczenie

Psychogenne napady rzekomopadaczkowe to dowód na to, że nie każde zaburzenie, które prezentuje się jak napad padaczkowy, w rzeczywistości jest padaczką. Pojawiające się w postaci napadów zaburzenia mogą być związane zarówno z dysfunkcjami metabolicznymi, jak i z problemami dotyczącymi funkcjonowania psychiki pacjentów. Właśnie z drugim z wymienionych czynników powiązane są psychogenne napady rzekomopadaczkowe.

Spis treści

1. Psychogenne napady rzekomopadaczkowe: przyczyny
2. Psychogenne napady rzekomopadaczkowe: objawy
3. Psychogenne napady rzekomopadaczkowe: rozpoznawanie
4. Psychogenne napady rzekomopadaczkowe: leczenie
5. Psychogenne napady rzekomopadaczkowe: rokowanie

Psychogenne napady rzekomopadaczkowe to objawy somatyczne, które są indukowane przez zaburzenia psychiczne. Występowanie chorób somatycznych oraz stan psychiczny u ludzi są ze sobą ściśle powiązane. Zaburzenia funkcjonowania psychiki mogą pogarszać przebieg różnych chorób organicznych (taka sytuacja może mieć miejsce np. u pacjenta z cukrzycą, który choruje jednocześnie na depresję). Problemem w przypadku psychologicznego podłoża występujących u pacjenta objawów jest to, że obraz kliniczny zaburzeń nierzadko jest ciężki do odróżnienia od tego, który występuje w przebiegu problemów wywołanych czynnikami organicznymi. W przypadku psychogennych napadów rzekomopadaczkowych niewłaściwa diagnoza stawiana jest stosunkowo często. Związane jest to z częstością zaburzenia – okazuje się bowiem, że nawet do 20% pacjentów z napadami o teoretycznie charakterystycznym dla padaczki przebiegu w rzeczywistości cierpi nie na epilepsję, a właśnie na psychogenne napady rzekomopadaczkowe. Zaburzenie częściej występuje u kobiet, jego początek przypada najczęściej na okres dorastania i wczesnej dorosłości.

Psychogenne napady rzekomopadaczkowe: przyczyny

Konkretny czynnik, który można by traktować jako przyczynę psychogennych napadów padaczkowych, nie został dotychczas odkryty. Uważa się, że problem ten należy do grupy zaburzeń dysocjacyjnych. Pojawiają się one na skutek doświadczenia wyjątkowo trudnych, traumatycznych zdarzeń. Do zaburzeń dysocjacyjnych dochodzi wtedy, kiedy emocje są tłumione przez pacjenta – efektem takiego tłumienia jest niejako "zastąpienie" konfliktu emocjonalnego przez pojawienie się dolegliwości somatycznych. Jednymi z możliwych w takiej sytuacji objawów są właśnie psychogenne napady rzekomopadaczkowe.Podłoża psychogennych napadów rzekomopadaczkowych może upatrywać w przeżyciu przez pacjenta takich zdarzeń, jak:

• nadużycia seksualne w dzieciństwie
• rozwód
• śmierć bliskiej osoby
• udział w wypadku komunikacyjnym
• bycie w patologicznym związku
• dorastanie w dysfunkcjonalnej rodzinie (w której istniało np. uzależnienie rodziców od alkoholu)
• bycie ofiarą prześladowań o różnym tle

Psychogenne napady rzekomopadaczkowe: objawy

Psychogenne napady rzekomopadaczkowe przypominają zaburzenia pojawiające się podczas napadów padaczkowych toniczno-klonicznych. Podobnie jak podczas typowego napadu epilepsji, pacjenci mogą doświadczać niepamięci dotyczącej okresu wystąpienia zaburzeń. Istnieją jednak pewne odmienności, które pozwalają z dużym prawdopodobieństwem zróżnicować napad psychogenny od rzeczywistego napadu padaczki.Zjawiskami, które bywają charakterystyczne dla psychogennych napadów rzekomopadaczkowych, są:

• zmienność częstości występowania napadów
• napady trwające powyżej dwóch minut
• podczas napadu pacjent ma zamknięte oczy
• zaburzenia pojawiają się stopniowo i powoli (pacjenci mogą nawet sygnalizować, że za chwilę wystąpi u nich napad)
• rzadko dochodzi do przygryzienia języka, a jeżeli już to nastąpi, to zwykle rana pojawia się w obrębie koniuszka języka
• podczas napadu nie dochodzi do bezwiednego oddania moczu
• napadów jest bardzo dużo, w ciągu doby pojawia się ich nawet 30
• napady zwykle pojawiają się w obecności innych ludzi
• w trakcie napadu pacjent intensywnie porusza głową na boki

Wymienione powyżej cechy nie pozwalają jednocześnie zaklasyfikować pojawiających się u pacjenta zaburzeń jako napadów rzekomopadaczkowych, ponieważ mogą one występować również i w przypadku epilepsji. Postawienie diagnozy możliwe jest poprzez połączenie obrazu klinicznego z przeprowadzeniem specjalistycznych badań.

Psychogenne napady rzekomopadaczkowe: rozpoznawanie

podstawowe znaczenie w diagnostyce psychogennych napadów rzekomopadaczkowych odgrywa badanie elektroencefalograficzne (EEG) oraz obserwacja zachowania pacjenta podczas napadu. W rozpoznawaniu zaburzeń wykorzystanie znajduje monitorowanie pacjenta przy pomocy EEG z jednoczesną rejestracją występującego napadu. Charakterystyczne dla psychogennych napadów rzekomopadaczkowych jest to, że w czasie ich wystąpienia nie dochodzi do wykrycia zaburzeń czynności elektrycznej mózgu w EEG (takowe występują natomiast w typowych przypadkach padaczki). Oprócz tego w klasycznej padaczce, już po napadzie, w EEG widoczne jest zwolnienie czynności elektrycznej mózgu, w przypadku napadów o charakterze psychogennym nie obserwuje się odchyleń również i w tym zakresie.Obserwacja zachowania chorych podczas napadu jest szczególnie istotna, ponieważ ona również pozwala potwierdzić lub wykluczyć podłoże psychiczne pojawiających się napadów. Neurolog obserwujący pacjenta podczas napadu może spróbować otworzyć (zazwyczaj zamknięte) oczy pacjenta – zwykle spotyka się on z oporem pacjenta i niemożnością dokonania tego czynu. Lekarz może również ostrożnie unieść kończynę górną pacjenta nad jego twarz i następnie puścić ją – w przypadku psychogennych napadów rzekomopadaczkowych ręka chorego zazwyczaj nie osiągnie twarzy, a zostanie zatrzymana kilka centymetrów przed nią.W rozpoznawaniu psychogennych napadów rzekomopadaczkowych istotne znaczenie ma też wywiad dotyczący dotychczasowego przebiegu choroby. Zazwyczaj pacjenci borykający się z tym problemem stosowali wiele różnych leków przeciwpadaczkowych, które – ze względu na psychologiczne podłoże schorzenia – nie dawały oczekiwanej poprawy stanu chorych w postaci zredukowania częstości pojawiania się napadów.Podejrzewanie psychogennych napadów rzekomopadaczkowych nie umożliwia zaniechania przeprowadzenia rozszerzonej diagnostyki u pacjenta. Wykluczyć należy inne możliwe przyczyny pojawiania się napadów. W tym celu wykonywane są badania obrazowe, ale i laboratoryjne (napady mogą być bowiem związane z zaburzeniami metabolicznymi, np. cukrzycą, dlatego też w procesie diagnostycznym wykorzystanie znajdują m.in. pomiary stężenia glukozy we krwi).Inną przyczyną, przez którą dokładne badania neurologiczne muszą być wykonane u każdego pacjenta z psychogennymi napadami rzekomopadaczkowymi jest to, że problem może współistnieć razem z klasyczną padaczką.

Psychogenne napady rzekomopadaczkowe: leczenie

Ze względu na to, że przyczyną psychogennych napadów rzekomopadaczkowych są zaburzenia psychiczne, to właśnie ich rozwiązanie stanowi podstawę oddziaływań terapeutycznych. Zastosowanie znajdują różne techniki psychoterapii, np. psychoterapia poznawczo-behawioralna oraz psychoterapia grupowa.Często przed właściwym postawieniem rozpoznania u pacjenta – podejrzewanego o chorowanie na padaczkę – wdrażane jest leczenie środkami przeciwpadaczkowymi. W takiej sytuacji konieczne jest stopniowe, powolne odstawianie tych leków i znajdowanie się w tym czasie pod stałą opieką neurologa.

Psychogenne napady rzekomopadaczkowe: rokowanie

Rokowanie u pacjentów z napadami psychogennymi zależne jest głównie od czasu trwania zaburzeń. Największa szansa na wyleczenie występuje wtedy, kiedy problem zostanie rozpoznany i podjęta zostanie jego terapia jeszcze podczas okres dorastania. Według szacunków ponad połowa pacjentów, u których psychogenne napady rzekomopadaczkowe występują od więcej niż 10 lat, będzie się z nimi borykać nawet pomimo wdrożenia odpowiedniej psychoterapii. Ten właśnie fakt doskonale wskazuje na to, że podejmować terapię napadów rzekomopadaczkowych o charakterze psychogennym należy jak najszybciej po pojawieniu się zaburzeń.