Żałoba - jak wesprzeć osoby pogrążone w żalu po śmierci kogoś bliskiego

Przeżycia związane ze śmiercią bliskiej osoby są tak bolesne, że musi minąć dużo czasu, by można było wrócić do normalności. Ci, których to zdarzenie najboleśniej zraniło, potrzebują sporo uwagi i troski – nawet jeśli twierdzą, że ze wszystkim sobie doskonale poradzą. Często potrzebna jest pomoc kogoś z zewnątrz, kogo ta żałoba bezpośrednio nie dotyczy, np. członka dalszej rodziny, znajomych czy przyjaciół.

Spis treści

1. Grupowa terapia dla osób pogrążonych w żałobie
2. Jak udzielić wsparcia osobie pogrążonej w żałobie?
3. Jak się zachować wobec osób, które poniosły stratę?

Co więc możesz zrobić, żeby pocieszyć kuzynkę czy bliską koleżankę? Przede wszystkim nie unikaj rozmów o jej problemie. Milczenie na temat zmarłej osoby nie pomoże przecież pogrążonemu w żałobie człowiekowi uporać się z żalem i bólem po jej stracie. Nawiąż kontakt z osobą osieroconą tak szybko, jak to tylko możliwe. Spotkaj się z nią, ale postaraj się stworzyć warunki i atmosferę do rozmowy. Niech to będzie miejsce, które ona zna, lubi, dobrze się tam czuje. Nie ma jednego najlepszego sposobu, jak zacząć rozmowę. W każdej sytuacji trzeba się zdać na własną wrażliwość i empatię. Możesz także oprzeć się na pamiątkach po zmarłym - to daje osieroconemu namiastkę ciepła i bliskości. Nie próbuj jednak na siłę go uspokajać, a już pod żadnym pozorem nie dawaj rad w rodzaju: „Weź się w garść, masz dla kogo żyć” - osiągniesz bowiem efekt odwrotny! Jeśli coś mówisz, okazuj swoje współczucie, a jeśli ona mówi, uważnie jej słuchaj, nie przerywaj, daj się jej wygadać. To słuchanie może być trudne. Może pojawić się znudzenie, zmęczenie – to naturalna obrona słuchającego przed bolesnymi emocjami innych. Ale jeśli już decydujesz się na taką rozmowę, uważnie dobieraj słowa. Po prostu nie mów nikomu tego, czego sam nie chciałbyś nigdy usłyszeć.

Grupowa terapia dla osób pogrążonych w żałobie

Inną formą pomocy dla osób w żałobie są tzw. grupy wsparcia, czyli stowarzyszenia i kluby dla ludzi przeżywających utratę swoich bliskich. W Stanach Zjednoczonych są one od dawna popularne, w Polsce takich grup jest jeszcze mało, ale z roku na rok przybywa. Jeżeli jesteś zainteresowany tą formą terapii, poszukaj jej przy Ośrodkach Interwencji Kryzysowej (działają przy hospicjach, fundacjach, poradniach psychologicznych) w swojej miejscowości. Warto skorzystać z tego typu wsparcia. Z doświadczeń amerykańskich wynika, że grupy wsparcia są lepszym źródłem pomocy dla osób, które straciły bliskich, niż kontakt z najlepszym nawet psychologiem. Jeśli bowiem jesteśmy w grupie ludzi mających ten sam problem, to szybciej się przed nimi otwieramy, lepiej się rozumiemy i chętniej dzielimy z nimi własnymi uczuciami i doświadczeniami. To z kolei pozwala na łagodniejsze przejście od szoku, żalu – przez zaprzeczenie, lament, poczucie krzywdy, niesprawiedliwości, agresję – do fazy reorganizacji życia.

W pewnym sensie żałoba pomaga przyjąć nową tożsamość - po stracie bliskiej osoby stajemy się kimś innym niż dotychczas, a więc nasze życie też będzie wyglądać inaczej. Ale najpierw trzeba wypłakać poczucie krzywdy i ukoić ból rozstania.

Grupa wsparcia akceptuje wszystkie formy, w jakich wyraża się rozpacz uczestników. Z tego powodu ludzie często mówią tam takie rzeczy, jakich nie odważyliby się powiedzieć nawet swoim bliskim – z obawy przed ośmieszeniem siebie albo zranieniem ich uczuć. Poza tym w grupie wsparcia mówi się na forum publicznym – a otwarte mówienie o cierpieniu pomaga szybciej nazwać problemy i się z nim zmierzyć. A to jest pierwszy krok do znalezienia nowego sensu swojego życia.

Czytaj też: Czym jest empatia i dlaczego jest taka ważna?

Jak udzielić wsparcia osobie pogrążonej w żałobie?

• Bądź dostępny dla członków rodziny pogrążonej w żałobie. Utrzymuj z nimi stały kontakt.
• Słuchaj ich. Pozwól, aby mogli okazać swój smutek i wyrazili to wszystko, czym chcą się w danym momencie podzielić z innymi ludźmi.
• Zachęcaj ich do rozmów na temat osoby, która odeszła. Czasem nawet inicjuj te rozmowy.
• Okaż akceptację i zrozumienie ich uczuć, a w razie potrzeby wyjaśniaj im to, co czują.
• Bądź szczery i otwarty. Przyznaj się, jeśli nie znasz odpowiedzi na jakieś trudne pytania.
• Zachęcaj do wspólnego wspominania rodzinnych wydarzeń, zarówno tych dobrych, jak i tych mniej przyjemnych (możesz np. zaproponować wspólne oglądanie albumów ze zdjęciami rodzinnymi albo nagrań z uroczystości).
• Pamiętaj o ważnych wydarzeniach z życia rodziny (rocznicach, świętach itd.).
• Pytaj, jakiego rodzaju wsparcie jest potrzebne. Zaoferuj swoją pomoc – niech członkowie rodziny wiedzą, że zawsze mogą na ciebie liczyć.

Jak się zachować wobec osób, które poniosły stratę?

• Nie pocieszaj osób pogrążonych w żałobie. Nie mów im, żeby nie były smutne.
• Nie mów im, co powinny czuć i myśleć.
• Nie wmawiaj im, że wiesz, co czują, bo to nieprawda!
• Nie mów: „Powinieneś już czuć się lepiej” – nawet gdy od śmierci bliskiej osoby minęło sporo czasu.
• Nie mów: „Przynajmniej masz jeszcze matkę (albo ojca)”.
• Nie kwestionuj wyznawanych przez nich wartości czy przekonań (np. religijnych).
• Nie zachęcaj rodziców, żeby ukrywali żal i smutek przed swoimi dziećmi.

Do napisania tekstu wykorzystano książkę prof. Martina Herberta „Żałoba w rodzinie”, wydaną przez Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne

miesięcznik "Zdrowie"