Choroby neurologiczne: objawy i rodzaje

Choroby neurologiczne występują zarówno u dzieci, jak i u dorosłych oraz u seniorów. Zaliczane do nich są zarówno bóle głowy, ale i rzadsze – szczęśliwie – przypadłości, takie jak m.in. choroba Huntingtona czy stwardnienie zanikowe boczne. Jakie obawy są szczególnie niepokojące i sugerują konieczność udania się na wizytę do neurologa?

Spis treści

1. Choroby neurologiczne: przyczyny
2. Choroby neurologiczne: objawy
3. Choroby neurologiczne: rodzaje
4. Choroby neurologiczne: rozpoznawanie
5. Choroby neurologiczne: leczenie
6. Choroby neurologiczne: rokowania

Choroby neurologiczne są spotykane stosunkowo często. Jako dowód na słuszność powyższej tezy można przytoczyć statystyki Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), która w 2016 roku podawała, że na przykład na padaczkę na całym świecie cierpiało ponad 50 milionów osób, a z migrenowymi bólami głowy zmagało się wtedy nawet 10% populacji.

Choroby neurologiczne: przyczyny

Przyczynami chorób neurologicznych bywają naprawdę rozmaite procesy patologiczne, toczące się w układzie nerwowym, jak i poza nim.

Większość chorób neurologicznych jest nabyta, ale niektóre bywają wadami wrodzonymi i tutaj jako przykład można podać przepuklinę oponowo-rdzeniową.

Osobną grupę chorób neurologicznych stanowią choroby neurologiczne uwarunkowane genetycznie, takie jak np. choroba Huntingtona czy rdzeniowy zanik mięśni.

Do chorób neurologicznych doprowadzać mogą zaburzenia czynności układu odpornościowego - tutaj jako przykład można podać stwardnienie rozsiane.

Część schorzeń z zakresu zainteresowania neurologii wywołana jest nieprawidłowościami dotyczącymi krążenia krwi w strukturach układu nerwowego - tak bywa chociażby w przypadku udarów mózgu, które mogą mieć etiologię zarówno niedokrwienną - udar niedokrwienny mózgu, jak i krwotoczną - udar krwotoczny mózgu.

Przyczyną chorób neurologicznych bywają również infekcje (i to zarówno bakteryjne, jak i wirusowe czy grzybicze), zatrucia (np. metalami ciężkimi), ale i różne urazy.

W obrębie układu nerwowego spotykane bywają również i rozmaite choroby nowotworowe (guzy mózgu) - zarówno nowotwory łagodne, jak i złośliwe.

Zdarza się, że do chorób neurologicznych doprowadza gromadzenie się w strukturach układu nerwowego jakichś toksycznych substancji - tutaj jako przykład można podać odkładanie się złogów białka tau u chorych m.in. na chorobę Alzheimera.

Objawy neurologiczne pojawiać się mogą w przebiegu nie tylko chorób stricte neurologicznych. Możliwe jest bowiem ich występowanie u osób cierpiących na przypadłości z całkowicie innych niż neurologia dziedzin medycyny – tutaj jako przykłady można podać toczeń rumieniowaty układowy, cukrzycę czy encefalopatię wątrobową.

Powyżej doskonale widać, że możliwych przyczyn chorób neurologicznych wyróżnić można bardzo dużo. Pomimo tego, w przypadku części z zaliczanych do tej szerokiej grupy jednostek, do dziś, nawet po przeprowadzeniu wielu różnych badań, nie udało się jednoznacznie ustalić, co dokładnie doprowadza do ich występowania.

Choroby neurologiczne: objawy

Dolegliwości wynikające ze schorzeń neurologicznych bywają wyjątkowo różne - u pacjentów zmagających się z którąś z zaliczanych do tej grupy jednostek pojawiać się mogą:

• zaburzenia czucia (w postaci m.in. niedoczulicy, ale i przeczulicy)
• zaburzenia koordynacji
• afazja
• agnozja
• ruchy mimowolne (takie jak np. drżenia, pląsawica czy mioklonie)
• ból
• osłabienie siły mięśniowej
• paraliż
• dolegliwości ze strony narządów zmysłów (np. zaburzenia widzenia, zaburzenia słuchu czy utrata odczuwania smaku),
• zaburzenia pamięci
• zaburzenia świadomości
• trudności z koncentracją uwagi
• zaburzenia mowy
• zawroty głowy
• omdlenia
• napady drgawkowe
• trudności z przemieszczaniem się
• zaburzenia równowagi

Warto tutaj wspomnieć o tym, że choroby neurologiczne mogą prowadzić do występowania u chorych objawów, które zazwyczaj uznawane są za przejawy zaburzeń czy chorób psychicznych. W przebiegu tychże bowiem jednostek możliwe jest pojawianie się:

• urojeń
• omamów
• zmian osobowości
• agresji
• zaburzeń nastroju (zarówno jego obniżenia, jak i podwyższenia czy wahań nastroju)
• lęku

Choroby neurologiczne: rodzaje

Łącznie wszystkich chorób neurologicznych wyróżnia się około sześciuset – do grupy tej zaliczane są bowiem tak różne jednostki, jak:

• choroby infekcyjne układu nerwowego (m.in. zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, ropień mózgu czy wirusowe zapalenie mózgu)
• choroby neurodegeneracyjne (np. takie jak choroba Alzheimera czy choroba Parkinsona)
• zaburzenia otępienne (do których zaliczana jest m.in. wspomniana wyżej choroba Alzheimera, ale i otępienie czołowo-skroniowe czy otępienie z ciałami Lewy’ego)
• nowotwory ośrodkowego układu nerwowego (takie jak np. glejak wielopostaciowy, oponiak czy gwiaździak; trzeba pamiętać, że w układzie nerwowym mogą rozwijać się zarówno pierwotne nowotwory, jak i w obrębie jego struktur pojawiać się mogą przerzuty innych nowotworów)
• stwardnienie rozsiane
• wodogłowie
• wady wrodzone (takie jak np. rozszczep kręgosłupa czy przepuklina oponowo-rdzeniowa)
• różnego rodzaju bóle głowy (których wyróżnia się stosunkowo dużo, do grupy tej należy bowiem migrena, ale i klasterowe bóle głowy, hemikrania czy polekowe bóle głowy)
• padaczka
• choroby związane z nieprawidłowościami dotyczącymi naczyń krwionośnych (tutaj można wspomnieć chociażby o tętniakach naczyń mózgowych)
• neuralgie
• neuropatie
• narkolepsja
• choroby wywoływane przez priony - encefalopatie gąbczaste

Warto tutaj wspomnieć również i o zaburzeniach neuropsychiatrycznych, w których przypadku u pacjentów pojawiać się mogą zarówno objawy neurologiczne, jak i różne dolegliwości natury psychiatrycznej. Do grupy tej zaliczane są m.in.:

• zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (OCD)
• zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD)
• zespół Tourette’a

Choroby neurologiczne: rozpoznawanie

Diagnostyką i leczeniem chorób neurologicznych zajmują się lekarze specjaliści neurologii. Przy podejrzeniu jakiejkolwiek choroby neurologicznej wstępnie zbierany jest z pacjentem wywiad lekarski, w dalszej kolejności wykonywane jest u niego badanie neurologiczne.

Podczas tego złożonego badania oceniane są m.in.:

• poszczególne nerwy czaszkowe
• siła mięśniowa 
• koordynacja ruchowa pacjenta

Oprócz tego podczas badania neurologicznego możliwe jest również stwierdzenie takich problemów, jak np. ruchy mimowolne, zaburzenia czynności źrenicy czy osłabienie odruchów ścięgnistych.

Tak jak zaobserwowane w trakcie badania neurologicznego nieprawidłowości mogą być wystarczające do postawienia choremu diagnozy, tak dość często konieczne jest jednak poszerzenie diagnostyki. Zlecane przez neurologów bywają bardzo różne badania

Dość cenne są badania obrazowe (takie jak np. tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny), w których możliwe jest uwidocznienie zarówno zmian niedokrwiennych, jak i ognisk demielinizacji czy mas nowotworowych w mózgowiu.

Czasami ważne informacje uzyskać można dzięki badaniom laboratoryjnym - w diagnostyce chociażby chorób infekcyjnych układu nerwowego zlecane bywa wykonanie punkcji lędźwiowej z następczym badaniem płynu mózgowo-rdzeniowego.

Wśród innych badań, które bywają bardzo ważne w diagnostyce schorzeń układu nerwowego, wymienić można elektroencefalografię (EEG), elektromiografię (EMG) czy badanie wzrokowych potencjałów wywołanych.

Choroby neurologiczne: leczenie

W leczeniu chorób układu nerwowego wykorzystanie znajdują - podobnie jak w ich diagnostyce - bardzo różne metody.

Cenna jest rehabilitacja, która może pomóc w powrocie do sprawności po przebyciu udaru mózgu, ale i umożliwić pacjentowi cierpiącemu na rdzeniowy zanik mięśni utrzymanie samodzielności przez jak najdłuższy czas.

Wykorzystanie znajduje farmakoterapia, która może polegać na przyjmowaniu leków przeciwdrgawkowych przez osoby cierpiące na padaczkę, stosowaniu środków immunosupresyjnych przez chorych na stwardnienie rozsiane czy zażywaniu tryptanów przez osoby cierpiące na migrenowe bóle głowy.

Neurolodzy często współpracują z neurochirurgami - w przypadku części chorób neurologicznych wykorzystywane jest leczenie chirurgiczne (tutaj jako przykład można podać chociażby resekcję nowotworów ośrodkowego układu nerwowego).

Coraz częściej podejmowane są próby stosowania w leczeniu chorób neurologicznych nowoczesnych metod – jedną z nich jest głęboka stymulacja mózgu, którą wykorzystuje się m.in. u niektórych pacjentów z chorobą Parkinsona, drżeniem samoistnym, a czasami nawet i w przypadku zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych.

Choroby neurologiczne: rokowania

Rokowania pacjentów cierpiących na choroby neurologiczne bywają bardzo różne. Część z tych schorzeń miewa niestety postępujący przebieg, tak bywa m.in. w przypadku wielu zaburzeń otępiennych, jak i stwardnienia rozsianego czy zaniku wieloukładowego.

Niepomyślne bywa rokowanie wielu chorych na nowotwory ośrodkowego układu nerwowego - część z tych zmian pojawia się w takich miejscach, że są one nieoperacyjne, inne zaś - takie jak np. glejak wielopostaciowy - miewają bardzo agresywny przebieg i w krótkim nawet czasie doprowadzają do zgonu pacjenta.

Pewne jednak schorzenia układu nerwowego są całkowicie uleczalne - tak jest chociażby z zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych, inne zaś - takie jak np. migrenowe bóle głowy - czasami nawet znacząco utrudniają chorym funkcjonowanie, nie prowadzą one jednak do skrócenia długości życia.