MYKOTERAPIA (fungoterapia, leczenie grzybami) - które grzyby leczą?

Mykoterapia (inaczej fungoterapia) oznacza leczenie grzybami. Wiele grzybów ma właściwości lecznicze, dzięki którym już setki lat temu znalazły zastosowanie w medycynie naturalnej. Najbardziej znanymi grzybami leczniczymi są te wykorzystywane w medycynie Dalekiego Wchodu, zwłaszcza grzyby shiitake, maitake i reishi. Pozytywny wpływ na zdrowie mają również nasze rodzime grzyby. Sprawdź, które grzyby są uznawane za lecznicze i w terapii jakich chorób mogą pomóc.

Spis treści

1. Mykoterapia (leczenie grzybami) - właściwości przeciwnowotworowe grzybów
2. Mykoterapia (leczenie grzybami) pozwoli obniżyć ciśnienie, cholesterol, zapobiegnie miażdżycy i zakrzepom
3. Mykoterapia (leczenie grzybami) obniży poziom cukru we krwi
4. Mykoterapia (leczenie grzybami) może zapobiec reakcji alergicznej
5. Mykoterapia, czyli grzybem w grzyba
6. Mykoterapia (leczenie grzybami) złagodzi ból, stan zapalny stawów, ochroni wątrobę

Mykoterapia (inaczej fungoterapia) to popularna w medycynie naturalnej - zwłaszcza Dalekiego Wschodu - forma terapii, która polega na wykorzystywaniu właściwości leczniczych grzybów w terapii różnych chorób. Obecnie około 700 gatunków grzybów wykazuje działanie prozdrowotne. Około 200 pozyskiwanych jest ze stanowisk naturalnych, głównie w krajach Dalekiego Wschodu.¹ To właśnie stamtąd pochodzą trzy najpopularniejsze grzyby, które są uznawane za lecznicze - reishi, shiitake i mitake. Pozytywny wpływ na zdrowie mają również nasze rodzime grzyby, m.in. borowik szlachetny. Do najlepiej udokumentowanych i najbardziej obiecujących należy przeciwnowotworowe działanie grzybów. Niektóre grzyby obniżają poziom cholesterolu, ciśnienia i cukru we kwi, jak również zwalczają wirusy, chorobotwórcze grzyby i bakterie, a nawet łagodzą ból i stany zapalne.

Mykoterapia (leczenie grzybami) - właściwości przeciwnowotworowe grzybów

W tradycyjnej medycynie chińskiej przez długi czas do leczenia pacjentów z nowotworami stosowano jeden gatunek, maczużnik bojowy (łac. Cordyceps militaria). Z kolei w medycynie ludowej wschodniej Europy w XVI - XVII w. w  terapii nowotworów wykorzystywano owocniki włóknouszka ukośnego  (łac. Inonotus obliquus). Antynowotworowe właściwości wykazują także nasze rodzime grzyby, zwłaszcza borowik szlachetny. Już w drugiej połowie XX w. wykazano skuteczność ekstraktu z tego grzyba przeciwko komórkom mięsaka u myszy.² Prawdziwek zawiera substancje mające charakter przeciwutleniaczy - związków, które m.in. ograniczają rozwój komórek nowotworowych. Wśród gatunków dziko rosnących, właściwości antyoksydacyjne stwierdzono również u koźlarza. Aktywność antyoksydacyjną wykazuje także ekstrakt z owocników maślaka.²

Obecnie najpopularniejszymi grzybami leczniczymi, które wykorzystuje się w medycynie naturalnej, są lakownica lśniąca (grzyby reishi), twardziak jadalny (grzyby shiitake), żagwica listkowata (grzyb maitake), wrośniak różnobarwny, maczużnik chiński.

Grzyby lecznicze są źródłem związków, które nie tylko działają bezpośrednio na komórki nowotworowe, lecz także stymulują układ odpornościowy człowieka do ich zwalczania. Na przykład, lentinan, schizophyllan i frakcja MD z żagwicy listkowatej (grzyb mitake) oraz substancje o nazwie PSK i PSP, które są pozyskiwane z wrośniaka różnobarwnego, stosowane są w Japonii i Chinach w immunoterapii nowotworów żołądka, jelita grubego oraz piersi.¹

Współczesna fitoterapia poleca stosowanie w chorobach nowotworowych także grzybów shiitake i reishi. Joann Lau i Sanda Zolj - naukowcy z Bellarmine University (USA) - odkryli, że grzyby reishi zawierają ważne polisacharydy i saponiny, które zmniejszają proliferację (namnażanie) komórek nowotworowych w zajętych przez raka płucach. Z kolei za przeciwnowotworowe właściwości grzybów shiitake odpowiada zawarty w nich związek o nazwie lentinan. Prawdopodobnie stymuluje on układ odpornościowy i odpowiada za aktywację pewnych komórek i białek, które atakują nowotwory - w tym makrofagi, limfocyty T i komórki NK (tzw. naturalni zabójcy - od ang. Natural Killer).

Mykoterapia (leczenie grzybami) pozwoli obniżyć ciśnienie, cholesterol, zapobiegnie miażdżycy i zakrzepom

Niektóre grzyby zawierają związki, które przyczyniają się do obniżania poziomu "złego" cholesterolu LDL oraz  triacylogliceroli, nie  wpływając na stężenie "dobrej" frakcji HDL.

Na problemy sercowo-naczyniowe - nadciśnienie, podwyższony poziom cholesterolu itp. - najlepszy jest twardziak jadalny, czyli grzyby shiitake.

Takie właściwości mają m.in. eritadenina wyizolowana z twardziaka jadalnego (grzyby shiitake) oraz lowastatyna obecna w gatunkach boczniaka. Eritadenina wykazuje także zdolność zmniejszania produkcji homocysteiny, będącej czynnikiem ryzyka chorób serca.¹ Ekstrakty z grzybów shiitake zapobiegają również zlepianiu się płytek krwi, a co za tym idzie - zmniejszają ryzyko rozwoju zakrzepów. Poza tym grzyby shiitake, a także lakownica lśniąca (grzyby reishi), boczniak (P.  nebrodensis)  oraz  żagwica  listkowata, mogą obniżać ciśnienie krwi.

Mykoterapia (leczenie grzybami) obniży poziom cukru we krwi

Część grzybów zawiera substancje, które mają zdolność obniżania poziomu cukru we krwi, w tym polisacharydy i lektyny. Do tego grona należą żagwica listkowata, lakownica lśniąca (grzyby reishi) oraz maczużnik. Udokumentowano również działanie hipoglikemiczne czernidłaka kołpakowatego, a konkretnie komatyny wyizolowanej z kultury płynnej tego grzyba. Stwierdzono, że czernidłak kołpakowaty działa osłaniająco na komórki trzustki i może być stosowany u chorych na cukrzycę w zapobieganiu powikłaniom cukrzycowym.¹

Mykoterapia (leczenie grzybami) może zapobiec reakcji alergicznej

Niektóre grzyby działają również przeciwalergicznie. Wymienić można tutaj m.in.grzyby reishi. Otrzymane z nich kwasy ganodermowe C i D hamują reakcję histaminową (odpowiedzialną za pojawienie się objawów alergii). Działanie antyalergiczne wykazywały również etanolowe ekstrakty z grzyba Hypsizygus marmoreus, zimówki aksamitno-trzonowej, łuskwiaka nameko (Pholiota nameko) i boczniaka mikołajkowego.¹

Mykoterapia, czyli grzybem w grzyba

Niektóre grzyby działają wiruso-, baterio- i grzybobójczo. Wykazano, że wzrost gronkowca złocistego - bakterii często spotykanej w szpitalach - może być zahamowany przez związki zawarte w ganodermie czerwonawej (G.  pfeifferi) czy grzybach shiitake. Niektórzy autorzy wykazali silną aktywność antybakteryjną owocników naszej rodzimej kurki przeciwko gronkowcowi złocistemu.

Z kolei właściwości przeciwwirusowe wykazują m.in. substancje zawarte w grzybach reishi (ganoderiol, ganodermanontriol i kwas ganodermowy) czy w ganodermie czerwonawej (ganodermadiol i lucidadiol). Te dwie ostatnie związki działają m.in. przeciwko wirusowi grypy typu A.

Natomiast białka pochodzące z grzybów, np. pleurostrina z boczniaka ostrygowatego, agrocybina z polówki wiązkowej, eryngina z boczniaka  mikołajkowego (P.  eryngii) oraz ganodermina z grzybów reishi, wykazują aktywność przeciwgrzybiczną.

Mykoterapia (leczenie grzybami) złagodzi ból, stan zapalny stawów, ochroni wątrobę

Wiele gatunków grzybów może pomóc złagodzić stany zapalne (np. w zapaleniu stawów). Ich działanie jest porównywane do działania niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLZP). Na przykład, metanolowe ekstrakty z boczniaka łyżkowatego wywołują efekt podobny do diklofenaku - jednego z NLPZ.

Inne grzyby mają silne działanie przeciwbólowe. Na przykład, erinacina E - substancja wyizolowana z soplówki gałęzistej (łac. H. coralloides) - w badaniach wykazała znaczący efekt przeciwbólowy, nie wywołując skutków ubocznych, które są charakterystyczne dla morfiny.

Ekstrakty z leczniczych grzybów działają również ochronnie na wątrobę. Na przykład, etanolowy ekstrakt z grzybów reishi, zawierający trieterpenoidy, zapobiega niszczeniu hepatocytów (komórek wątroby) przez chloroform.

Źródło:

1. Siwulski M., Sobieralski K., Sas-Golak I., Wartość odżywcza i prozdrowotna grzybów, "Żywność. Nauka. Technologia. Jakość", 2014, nr 12. Sas-Gola I., Sobieralski K., Siwulski M., Lisiecka J., Skład, wartość odżywcza oraz właściwości zdrowotne grzybówpozyskiwanych ze stanowisk naturalnych, "Kosmos. Problem nauk biologicznych" 2011, nr 3-4

Monika Majewska