Znamiona olbrzymie u dzieci - metody leczenia i wskazania do zabiegu

Weryfikacja

Konsultacja: lek. med. Bartosz Pawlikowski

Znamiona olbrzymie tzw. znamiona barwnikowe to zmiany, które występują na skórze dziecka. Co dziś wiadomo na ich temat? Jak leczyć znamiona olbrzymie i czy zawsze warto...? Więcej o nich opowie dermatolog dr Bartosz Pawlikowski, który od lat specjalizuje się w dermatologii dziecięcej i laseroterapii.

Spis treści

1. Jak leczyć znamiona olbrzymie?
2. Jakie są wskazania do laserowego usuwania znamion olbrzymich?

Znamiona olbrzymie (barwinkowe) dzieli się na znamiona wrodzone oraz nabyte z podziałem na: małe (20-30 cm), średnie (30-40 cm) i duże (powyżej (40 cm). 2 proc. przypadków znamion wrodzonych pojawia się u dzieci do 1. roku życia. Występują one 1,5 razy częściej u dziewczynek. Ryzyko rozwoju czerniaka ze znamion wrodzonych może sięgać 5 proc. populacji, dlatego też nie można ich bagatelizować. Znamiona barwnikowe wrodzone klasyfikuje się na: małe, średnie i duże.

Dermatolog dr Bartosz Pawlikowski stwierdził, że "znamiona wrodzone zanikają bardzo rzadko". - Odsetek dzieci ze znamionami wrodzonymi ustępującymi samoistnie jest bardzo niski, a ustąpienie zmian nigdy nie jest całkowite i nie wyklucza rozwoju czerniaka - wyjaśnił dermatolog. Natomiast odsetek dzieci ze znamionami barwnikowymi nabytymi (np. posłonecznymi, genetycznymi), które ustępują, jest jednak wysoki.

Jak leczyć znamiona olbrzymie?

Zdaniem dr Bartosza Pawlikowskiego leczenie znamion olbrzymich zarówno chirurgicznie, jak i innymi metodami jest "o tyle istotne, że wraz z wielkością znamienia rośnie ryzyko rozwoju czerniaka i jest ono szczególnie wysokie w obrębie znamion powyżej 10 cm". Jak dodał, "sprawa wygląda poważnie, ponieważ ze znamionami wrodzonymi mogą współistnieć również zaburzenia w obrębie ośrodkowego układu nerwowego i zaburzenia rozwoju mózgu.

Stosuje się dwie metody leczenia znamion olbrzymich:

1. metoda zachowawcza - usuwanie znamion łagodnych o różnej wielkości (bez cech do rozwoju nowotworu) przy użyciu lasera usuwającego barwnik (małe lub duże znamiona) lub lasera ablacyjnego (małe znamiona). Przed wdrożeniem leczenia badane jest znamię wideodermatoskopem. W przypadku, gdy znamię jest łagodne, można przystąpić do zabiegu, który odbywa się w znieczuleniu nasiękowym (śródskórnym i podskórnym). Zabiegi laserowe zazwyczaj wykonuje się w serii co 4 tygodnie.
2. metoda radykalna - chirurgiczne usuwanie znamion wykazujących cechy ryzyka powstania nowotworu. Dzięki badaniom histopatologicznym możliwe jest podjęcie usunięcia znamienia za pomocą skalpela. Zabieg jest jednorazowy.

Jakie są wskazania do laserowego usuwania znamion olbrzymich?

Dr Bartosz Pawłowski, zawsze, kiedy diagnozuje małego pacjenta do terapii laserowej, przeprowadza ocenę, czy znamię jest nabyte czy wrodzone, czy duże, czy małe. Znaczenie ma również lokalizacja znamienia (np. znajdującego się w trudnych miejscach, na przykład w okolicach oka). Według lekarza "na świecie takich zabiegów robi się wciąż bardzo mało". - Rodzice mają nadzieję, że znamię samo zniknie, co oczywiście jest niemożliwe lub znacząco zblednie - zaznaczył łódzki dermatolog. Do doktora zgłaszają się też rodzice, którzy chcą uniknąć wszelkiego ryzyka rozwoju znamienia w kierunku nowotworu, ale także z obawy, że ich pociecha może zostać odrzucona przez rówieśników ze względu na swój wygląd. 

Zminimalizowanie widoczności znamienia metodami chirurgicznymi - zdaniem lekarza - nie są idealnym rozwiązaniem. - Czasem trzeba rozciągnąć skórę specjalnymi ekspanderami, żeby usunąć całkowicie znamię, bo inaczej, po wycięciu tak znacznego obszaru skóry powstanie deformacja twarzy, kto wie, czy emocjonalnie nie bardziej bolesna. Stąd zredukowanie tej metody do minimum daje dużą poprawę, dziecko nie będzie okaleczone - tłumaczył dr Bartosz Pawlikowski.

W jego opinii "zabiegi laserowe zmniejszają także ryzyko wystąpienia czerniaka". - Metoda laserowa jest w mojej ocenie najlepszą alternatywą dla radykalnego zabiegu, który może wpłynąć deformująco na okolicę, z jakiej jest usuwany. Zabiegi laserowe i chirurgiczne można ze sobą łączyć w krótkim odstępie czasu, a kolejność nie ma znaczenia. Osobiście proponuję zacząć od lasera – zasugerował lekarz.

Na pytanie, kiedy najlepiej wykonać zabieg usuwania znamion olbrzymich u dziecka, dr Bartosz Pawlikowski odpowiedział: "nie chodzi o usunięcie ich w 1 miesiącu życia". Jak powiedział, "zaleca się wykonanie zabiegów przed okresem dojrzewania z uwagi na wzrastające ryzyko rozwoju nowotworu w tym okresie życia". Zresztą nie dotyczy to tylko tych znamion, jest np. znamię wrodzone Jadassohna, o którym wspomniał lekarz, które może przejść transformację nowotworową w okresie dojrzewania.

Anna Tłustochowicz

Konsultacja: lek. med. Bartosz Pawlikowski