Uwaga, grzybica może być groźna

Grzybica najczęściej atakuje stopy i paznokcie. Kobietom niekiedy dają się też we znaki zakażenia grzybicą miejsc intymnych. Ale czy wiesz, że grzyby mogą zaatakować również płuca, wątrobę, nawet mózg?

Organizm zamieszkują miliardy mikrobów. Są wśród nich bakterie, grzyby, pierwotniaki – stanowią one naszą naturalną florę. Jedne zasiedlają jamę ustną, inne przewód pokarmowy czy pochwę. Czasami z jakiegoś powodu dochodzi do zachwiania równowagi miedzy poszczególnymi rodzajami drobnoustrojów. Wtedy niektóre grzyby zaczynają się gwałtownie rozmnażać. W efekcie podrażniają tkanki, prowadząc do stanu zapalnego. Rozwija się grzybica, choroba, która może być wywołana miejscowym lub ogólnym zakażeniem organizmu. Dzieje się to zazwyczaj przy osłabionej odporności.
Źródłem infekcji może być również chory człowiek, zwierzę, a także zakażone przedmioty. W ten sposób zarażamy się, korzystając z publicznych toalet, pryszniców, pożyczając  obuwie sportowe, ręcznik czy grzebień. Na grzybice przenoszone tą drogą narażone są osoby, które chodzą na basen, do klubów sportowych, i wszyscy ci, którzy nie przestrzegają podstawowych zasad higieny. Sprawcami 60 proc. infekcji grzybiczych są drożdżaki z rodziny Candida, grzyby z rodziny dermatofitów i pleśniaki.

Grzybica - początki

Zakażeniom sprzyja obniżenie odporności na skutek przyjmowania antybiotyków, steroidów, leków immunosupresyjnych czy doustnych środków antykoncepcyjnych, a także cukrzyca, awitaminoza (głównie brak witaminy B), zaburzenia hormonalne, otyłość, nadmierne pocenie się. Infekcja częściej dopada osoby przemęczone, zestresowane. Najbardziej pospolite są grzybice skóry, np. stóp, głowy, pachwin, paznokci, oraz błon śluzowych, np. jamy ustnej, jelit, narządów kobiecych. W zależności od miejsca i rodzaju zakażenia może ono nie dawać żadnych dolegliwości, wówczas o chorobie dowiadujemy się przez przypadek podczas kontrolnego badania, np. u ginekologa. Innym razem chore miejsca swędzą, pieką, mogą pojawić się bolesne ranki, łuszczy się naskórek. Objawy mają tendencję do samoistnego wygasania i nawracania. Dlatego chwilowe złagodzenie lub ustąpienie dolegliwości nie świadczy o wyleczeniu.
Choć tego typu zakażenia są niegroźne, nie wolno ich bagatelizować. Przewlekła lub nawracająca infekcja może rozprzestrzenić się na sąsiednie tkanki, a w skrajnych przypadkach zaatakować odległe narządy, np. z jamy ustnej przenieść się do zatok lub płuc, a z narządów kobiecych na drogi moczowe. Dlatego zawsze trzeba ją wyleczyć.

Grzybice narządowe

Prawdziwym problemem są grzybice płuc, wątroby, nerek, mózgu (inwazyjne, narządowe, głębokie) – trudno je rozpoznać i ciężko wyleczyć. Najczęściej towarzyszą chorobom związanym z upośledzeniem układu odporności, głównie układu krwionośnego (białaczka, ziarnica złośliwa) oraz AIDS. Na infekcję narażone są też osoby po przeszczepach, innych zabiegach chirurgicznych i po intensywnej chemioterapii.
Przeszczep szpiku polega na zniszczeniu układu odpornościowego, by następnie zdrowe komórki mogły zająć miejsce nowotworowych. To okazja dla grzybów, głównie drożdżaków, aby zasiedlić narządy, które w przypadku dobrze funkcjonującego układu immunologicznego byłyby dla nich nie do zdobycia. Naturalnym miejscem ich bytowania są błony śluzowe przewodu pokarmowego, pochwy, ujścia cewki moczowej. Uszkodzona przez samą chorobę lub kurację śluzówka ułatwia przemieszczanie się ich z krwią w głąb organizmu. Zarodniki pleśni po dostaniu się do pęcherzyków płucnych u osób z prawidłową odpornością są usuwane przez makrofagi, ale gdy układ odpornościowy zostanie uśpiony, zadomawiają się w płucach. Grzybice inwazyjne często przypominają infekcję wirusową lub bakteryjną (gorączka, bóle stawów, wątroby, zatok czy suchy kaszel), co utrudnia prawidłową diagnozę.

Grzybica - rozpoznanie

Aby rozprawić się z grzybami, trzeba starannie dobrać terapię. Leczenie grzybicy w ciemno jest zwykle nieskuteczne (grzyby wykazują rożną wrażliwość na leki). Żeby potwierdzić (lub wykluczyć) grzybicę, określić rodzaj grzyba powodującego zakażenie i wybrać skuteczne leki, przed rozpoczęciem kuracji zaleca się zrobienie badania mykologicznego (pobranie na posiew wymazu, naskórka, fragmentu paznokcia, moczu). Nieraz potrzebne są też badania radiologiczne, krwi, biopsja.
Z większością infekcji można szybko i skutecznie się rozprawić, stosując miejscowo (lub doustnie) leki grzybobójcze. Leczenie trwa 7–14 dni, czasem cyklicznie kilka tygodni. Warunek jest jeden: nie wolno go przerywać, by uniknąć nawrotu choroby. Po kilku dniach od zakończenia kuracji trzeba znowu zrobić badanie na posiew, aby przekonać się, czy grzyby zostały zniszczone.
Pokonanie infekcji głębokich jest bardzo trudne. Przede wszystkim należy leczyć chorobę podstawową, w drugiej kolejności zmiany grzybicze. Czasem wystarczą silne preparaty o działaniu grzybobójczym (zastrzyki lub wlewy), innym razem zmiany chorobowe w narządach (tzw. jamy pogrzybicze, grzybnie) trzeba usunąć operacyjnie. Leczenie grzybic narządowych wymaga pobytu w szpitalu.

Gdzie atakuje grzybica?

Paznokcie: Płytka staje się krucha, matowa, pojawiają się smugi perłowe, żółte, zielone lub brunatne. Z czasem zmiany obejmują całą powierzchnię. Paznokieć rozdwaja się, kruszy, pęka, grubieje i unosi się, przy dotyku boli.
To ci pomoże: Nałożenie na oszlifowaną płytkę masy do rekonstrukcji ogranicza dostęp powietrza, uniemożliwia rozwój choroby i ułatwia wchłanianie leków. Na chory paznokieć nakłada się lakier grzybobójczy. Równocześnie przyjmuje się tabletki o działaniu ogólnym (np. Orungal).

Miejsca intymne: Pojawiają się białe upławy o konsystencji grudkowatego twarogu i zapachu drożdży. Towarzyszy im pieczenie, świąd. Wargi sromowe mogą być zaczerwienione i obrzęknięte.
To ci pomoże: Zwykle stosuje się jednocześnie gałki do- pochwowe i maść. W razie nawrotu choroby lekarz może zalecić preparat doustny. Maści musi też używać partner do smarowania członka, by nie dopuścić do nawrotu infekcji.

Stopy: Najczęściej pierwsze zmiany pojawiają się między dwoma ostatnimi palcami. Skóra jest zaczerwieniona, pęka, swędzi. Czasem na podeszwie występują drobne pęcherzyki. Skóra na spodzie i z boku stopy może rogowacieć, nadmiernie się łuszczyć.
To ci pomoże: Jeśli nie wystarczy smarowanie kremem z olejkiem z drzewa herbacianego czy maścią lub infekcja rozprzestrzeni się, lekarz zaleci lek doustny o silniejszym działaniu. Po zakończeniu kuracji wygotuj ręczniki, buty wydezynfekuj.

Skóra: Pojawiają się zaczerwienione, swędzące ogniska, które stopniowo się powiększają (na brzegu można zauważyć łuszczący się naskórek przypominający otręby), czasem drobne pęcherzyki.
To ci pomoże: Zmiany na głowie wyleczysz szamponem Nizoral. Zainfekowane miejsca na ciele trzeba smarować kremem lub maścią przeciwgrzybiczą. Warto stosować zasypkę o działaniu grzybobójczym. Gdy to nie pomoże, lekarz włącza preparaty doustne.

Jama ustna: Na wewnętrznej stronie policzków, języku i podniebieniu pojawiają się białe naloty przypominające zsiadłe mleko. Błona śluzowa jest pod nimi zaczerwieniona, tworzą się bolące nadżerki.
To ci pomoże: Trzeba zażywać środki grzybobójcze i smarować chore miejsca specjalnym preparatem, np. płynem Aphtin czy Nystatyną w zawiesinie. Ulgę przyniesie również płukanie jamy ustnej naparem z rumianku. Jedz potrawy rozdrobnione, chłodne.

miesięcznik "Zdrowie"