Swędzenie skóry w nocy - jakie schorzenia mogą powodować nocny świąd skóry?

Weryfikacja

Autor: lek. Katarzyna Banaszczyk

Swędzenie skóry w nocy istotnie obniża jakość snu, a co za tym idzie, również funkcjonowanie pacjenta w ciągu dnia. Za świąd skóry mogą odpowiadać nie tylko schorzenia dermatologiczne, ale także choroby ogólnoustrojowe. Jakie przypadłości mogą powodować świąd skóry w nocy? Co robić w przypadku wystąpienia tego symptomu?

Spis treści

1. Świąd skóry w nocy a alergie i nadwrażliwości
2. Świąd skóry w nocy a ukąszenia stawonogów
3. Świąd skóry w nocy a owsiki
4. Świąd skóry w nocy - kiedy należy podejrzewać świerzb?
5. Świąd skóry w nocy w chorobie Hodgkina
6. Świąd skóry w nocy a czerwienica
7. Świąd skóry w nocy a atopowe zapalenie skóry (AZS)
8. Świąd skóry w nocy a choroby wątroby i nerek
9. Świąd skóry w nocy w chorobach endokrynologicznych

Świąd skóry w nocy może mieć bardzo wiele przyczyn. Większość przyczyn świądu jest stosunkowo niegroźna, jednak w rzadszych przypadkach świąd skóry może świadczyć o poważnych schorzeniach ogólnoustrojowych. Jeżeli świąd skóry przedłuża się i nie zmniejsza się po zmianie stosowanych kosmetyków, czy płynów do płukania, to zdecydowanie warto odwiedzić swojego lekarza rodzinnego, który po zebraniu wywiadu i zbadaniu zadecyduje o kolejnych krokach diagnostycznych.

Świąd skóry w nocy a alergie i nadwrażliwości

Częstą przyczyną świądu, pojawiającego się w nocy jest reakcja alergiczna na składniki proszków lub płynów do prania, w których pierzemy na przykład naszą pościel, czy piżamy. Ponadto, w łóżku, materacu, czy pościeli gromadzą się duże ilości roztoczy, czyli pajęczaków, żywiących się m.in. złuszczonym naskórkiem.

Alergia na roztocza kurzu domowego to schorzenie, które również może objawiać się świądem skóry w nocy.

Inne objawy alergii na roztocza kurzu domowego to przede wszystkim:

• kichanie,
• katar,
• niedrożność nosa,
• kaszel.

Objawy te typowo nasilają się na przykład podczas sprzątania, czy właśnie po położeniu się do łóżka, kiedy to zwiększa się nasz kontakt z roztoczami. W celu zmniejszania objawów, warto często prać pościel, a także zrezygnować z używania dywanów, będących istotnym siedliskiem tych pajęczaków.

Warto też przyjrzeć się kosmetykom, których używamy wieczorem. Składniki produktów myjących, kremów i balsamów również mogą uczulać i powodować świąd skóry.

Świąd skóry w nocy a ukąszenia stawonogów

Przyczyną nocnego świądu skóry mogą być również stawonogi takie jak:

• wesz głowowa i wesz łonowa - ich ukąszenia oprócz świądu prowadzą do pojawienia się zmian pokrytych strupami, zadrapań, a także w przypadku wszy łonowej błękitnych plamek, lokalizujących się w obrębie ud, brzucha i klatki piersiowej,
• pluskwa łóżkowa - żywiące się krwią człowieka pluskwy atakują właśnie w nocy, ich ukąszenia nie są bolesne, jednak pozostawiają na skórze liczne rumieniowo-grudkowe zmiany i są przyczyną uporczywego świądu.

Świąd skóry w nocy a owsiki

Przyczyną świądu w okolicy odbytu, który nasila się w nocy może być także owsica, czyli schorzenie pasożytnicze wywołane przez nicienia - owsika ludzkiego. Jest to choroba bardzo często pojawiająca się u dzieci szkolnych, przedszkolnych i żłobkowych.

Co ciekawe, w wielu przypadkach choroba przebiega bez typowych objawów klinicznych.

Inne symptomy, poza świądem odbytu, charakterystyczne dla owsicy to między innymi:

• nerwowość,
• niepokój,
• rozdrażnienie, a nawet zaburzenia koncentracji,
• zaburzenia snu,
• spadek apetytu,
• czasami niedokrwistość, czyli obniżenie stężenia hemoglobiny we krwi.

Świąd skóry w nocy - kiedy należy podejrzewać świerzb?

Cechą charakterystyczną choroby pasożytniczej, nazywanej świerzbem jest świąd skóry, nasilający się w nocy. Świąd w tej chorobie wzmaga się przede wszystkim pod wpływem rozgrzania ciała pod pościelą, co prowadzi do uaktywniania się świerzbowców, znajdujących się norach świerzbowcowych, czyli korytarzach, które tworzą w naskórku samice tego pasożyta (a dokładniej w warstwie rogowej naskórka).

Oprócz świądu, w przebiegu świerzbu stwierdzić można zadrapania skóry (czyli przeczosy), a także zmiany o charakterze wyprysku, które lokalizują się najczęściej w okolicy:

• palców rąk,
• nadgarstków,
• pępka,
• fałdów skórnych,
• pośladków,
• okolic płciowych,
• brodawek sutkowych u kobiet.

Świerzbowiec to pasożyt należący do roztoczy, który przenosi się z człowieka na człowieka najczęściej drogą kontaktu bezpośredniego, ale możliwe jest również zakażenie poprzez używanie tych samych przedmiotów (na przykład pościeli, ubrań, czy ręczników).

Świąd skóry w nocy w chorobie Hodgkina

Choroba Hodgkina (chłoniak Hodgkina) to choroba nowotworowa, wywodząca się z limfocytów B, czyli komórek należących do układu immunologicznego (odpornościowego). Schorzenie to jest leczone typowo na oddziałach hematologicznych. Najczęściej chorują osoby pomiędzy 20., a 40. rokiem życia, a także pacjenci po 50. roku życia.

Jak pokazują doniesienia naukowe, świąd nasilający się w nocy może być pierwszym objawem tego schorzenia i co ważne, może wyprzedzać postawienie diagnozy nawet o 5 lat. Świąd w chorobie Hodgkina pojawia się początkowo w okolicy kończyn dolnych, a następnie obejmuje całe ciało. Pacjenci często opisują swoje odczucia, jako „palenie” skóry.

Świąd skóry występuje u około 30% pacjentów z chorobą Hodgkina. Inne, typowe dla tego schorzenia objawy to przede wszystkim:

• utrata masy ciała - przynajmniej 10% w ostatnim półroczu,
• wzmożona potliwość,
• gorączka powyżej 38 stopni Celsjusza, utrzymująca się typowo powyżej jednego miesiąca,
• osłabienie, nasilona męczliwość,
• powiększenie węzłów chłonnych - najczęściej zajęte są węzły szyjne i węzły zlokalizowane w śródpiersiu. Węzły nie są bolesne podczas palpacji, jednak co ciekawe, możliwy jest ich ból po spożyciu alkoholu, co jest dość charakterystyczną cechą tego schorzenia,
• powiększenie śledziony
• i powiększenie wątroby.

Świąd skóry w nocy a czerwienica

Czerwienica skóry to kolejna hematologiczna choroba nowotworowa, której istotą jest zwiększenie liczby produkowanych erytrocytów, czyli krwinek czerwonych. Jednym z objawów zgłaszanych przez pacjentów z czerwienicą jest świąd skóry, nasilających się po gorącej kąpieli, a więc typowo w godzinach wieczornych. Inne objawy czerwienicy to przede wszystkim:

• zawroty głowy, zaburzenia widzenia, szumy uszne - co wynika z nadmiernej lepkości krwi, wywołanej podwyższoną liczbą erytrocytów,
• powiększenie śledziony - śledziona jest tak zwanym cmentarzyskiem erytrocytów, w tym miejscu są one rozkładane,
• powiększona wątroba,
• czerwonawe zabarwienie skóry twarzy,
• rumień rąk i stóp (bolesny),
• przekrwienie błon śluzowych m.in. jamy ustnej,
• zaczerwienienie spojówek.

Świąd skóry w nocy a atopowe zapalenie skóry (AZS)

Przewlekła choroba skóry, nazywana atopowym zapaleniem skóry, to kolejne schorzenie charakteryzujące się świądem. Świąd w AZS nasila się typowo wieczorem i w nocy, co prowadzi do zaburzeń snu i w konsekwencji - pogorszonego samopoczucia w trakcie dnia.

Inne, charakterystyczne objawy atopowego zapalenia skóry, o których warto wspomnieć to:

• pojawienie się zmian o charakterze wyprysku w okolicy zgięć łokciowych, kolanowych, a także na skórze twarzy i szyi,
• zmiany skórne charakteryzują się pogrubieniem naskórka,
• liczne przeczosy (zadrapania na skórze),
• paznokcie, wyglądające tak, jakby były polakierowane - co wynika z nasilonego drapania skóry.

Chorując na AZS warto pamiętać przede wszystkim o stosowaniu emolientów - jest to podstawa leczenia i zapobiegania również swędzeniu skóry.

Świąd skóry w nocy a choroby wątroby i nerek

Świąd skóry, również ten pojawiający się w nocy może wpisywać się w obraz kliniczny niektórych schorzeń nerek i wątroby. Należy do nich przede wszystkim:

• przewlekła niewydolność nerek - najczęściej prowadzi do niej źle kontrolowana cukrzyca, powikłana nefropatią cukrzycową, a także nadciśnienie tętnicze, czy choroba o podłożu genetycznym - wielotorbielowatość nerek. Przewlekła niewydolność nerek oprócz świądu charakteryzuje się między innymi utratą łaknienia, obniżoną odpornością, czy tendencją do powstawania tak zwanych siniaków. Należy mieć świadomość, że obraz kliniczny niewydolności nerek może być bardzo zróżnicowany i dotykać wiele układów organizmu,
• cholestaza zewnątrzwątrobowa - istotą tego schorzenia jest zablokowanie wydzielania żółci z wątroby do dwunastnicy (na przykład przez kamień żółciowy). Główne objawy cholestazy to zażółcenie skóry i jej świąd, odbarwienie stolca, a także ciemne zabarwienie moczu,
• cholestaza ciężarnych - czyli schorzenie charakterystyczne dla ciąży, zwiększające ryzyko powikłań zarówno w odniesieniu do matki, jak i dziecka. Przyczyną tej przypadłości jest odpowiedź na typowe w ciąży, duże stężenia progesteronu i estrogenu. Świąd w cholestazie ciężarnych nasila się w nocy i najczęściej obejmuje dłonie i stopy,
• pierwotna marskość żółciowa - jest to schorzenie o podłożu autoimmunologicznym, którego istotą jest wyżej omawiana cholestaza, jednak nie zewnątrzwątrobowa, lecz dotycząca drobnych przewodów żółciowych, znajdujących się wewnątrz wątroby. Częstym objawem tego schorzenia, oprócz świądu skóry, jest przewlekłe zmęczenie, suchość jamy ustnej i spojówek, a także ból w prawej okolicy podżebrowej.

Świąd skóry w nocy w chorobach endokrynologicznych

Swędzenie skóry, w tym nocny świąd może wpisywać się również w obraz kliniczny chorób endokrynologicznych, w tym chorób tarczycy. Należy tutaj wymienić chorobę Grevesa-Basedova, czyli schorzenie autoimmunologiczne tarczycy, które charakteryzuje się nadczynnością tego gruczołu.

W przebiegu tej przypadłości może również pojawić się pokrzywka, czyli obecność na skórze bąbli pokrzywkowych, którym towarzyszy świąd. Pojawiają się również doniesienia o możliwym występowaniu świądu w przebiegu cukrzycy.

lek. Katarzyna Banaszczyk