Słońce nie zawsze szkodzi skórze. Może być skuteczne w leczeniu niektórych chorób

Weryfikacja

Autor: lek. Patryk Jasielski

Działanie światła słonecznego kojarzone jak zarówno pozytywnie – z piękną wakacyjna opalenizną, ale także z negatywnymi następstwami zbyt intensywnego korzystania z nich – oparzeniami słonecznymi, przyspieszonym starzeniem się skóry czy nowotworami skóry. Na leczenie których chorób działanie słońca pomaga, a na których szkodzi?

Działanie promieni słonecznych nie jest obojętne dla skóry. Składają się one bowiem z fal ultrafioletowych o różnej długości. Posiadają zdolność do wnikania w głąb skóry i wywoływania tam szeregu zmian w zakresie funkcjonowanie komórek skóry. Mogą wykazać zarówno pozytywne działanie na organizm, jak i negatywne.

Spis treści

1. Jak słońce działa na skórę?
2. W jaki chorobach słońce pomaga w leczeniu?
3. W jakich chorobach działanie słońca szkodzi?

Jak słońce działa na skórę?

Promienienie słoneczne nie stanowią fali o jednolitej długości, lecz są zbudowane z trzech rodzajów promieniowania ultrafioletowego o różnej długości fali:

• Promieniowania UVA o długości fali 315-400 nm., które stanowi powyżej 90% całego promieniowania słonecznego. Ma zdolność do wnikania w głąb skóry (aż do warstwy skóry właściwej) i jest odpowiedzialne za przyspieszone starzenie się skóry, ale nie wywołuje oparzeń słonecznych. Ilość tego promieniowania jest taka sama przez cały dzień, niezależnie od pory roku i dnia.
• Promieniowanie UVB mające długość 280-315 nm. i stanowiące ponad 5% promieniowania słonecznego, docierającego na ziemie. Ten typ promieniowania jest odpowiedzialny za powstawanie oparzeń słonecznych oraz nowotworów skóry. Jego ilość zwiększa się w okresie lata, zwłaszcza w godzinach 10-15.
• Promieniowanie UVC o długości fali 200-280 nm., nie dociera ono do ziemi.

Działanie promieniowania słonecznego powoduje występowanie opalenizny. Jej rozwój wynika z działania promieniowania UVB na melanocyty w skórze. Ten typ promieniowania pobudza je bowiem do produkcji melaniny, naturalnego barwnika. Zwiększona ilość tej substancji nadaje ciemniejszy kolor skóry i chroni ją przed wnikaniem promieniowania słonecznego.

Światło słoneczne spełnia także bardzo ważną role w organizmie, gdyż pobudza wytwarzanie witaminy D (nazywanej „witaminą słońca”) w skórze. Witamina ta spełnia szereg funkcji, a za najważniejszą uznaje się pobudzanie wchłaniania wapnia w jelitach i zapewnianie prawidłowego rozwoju (u dzieci) oraz funkcjonowania (u dorosłych) kości.

Promieniowanie słoneczne wykazuje także szereg negatywnych działań na skórę. Wnikając w jej głąb powoduje powstawanie wolnych rodników, uszkadzających DNA komórek skóry. Sprzyja to przyspieszeniu procesów starzenia się skóry (tzw. fotostarzenie się) oraz zwiększa ryzyko występowania nowotworów złośliwych skóry (zwłaszcza czerniaka, ale także raków).

W jaki chorobach słońce pomaga w leczeniu?

Jak już wspomniano wcześniej, słońce wywiera wszechstronne działanie na skórę. Okazuje się, że w przypadku niektórych chorób, działanie promieniowania słonecznego może być pomocne w leczeniu i stanowić jeden z elementów terapii. Poniżej opisano, w których to schorzeniach działanie słońca jest korzystne.

Atopowe zapalenie skóry

Atopowe zapalenie skóry jest chorobą, która wywołuje przewlekły stan zapalny w obrębie skóry, zwłaszcza w obrębie twarzy, szyi i kończyn. Charakteryzuje się dolegliwościami w postaci nasilone świądu skóry i rogowaceniu. Podłoże rozwoju tego schorzenia nie jest w pełni poznane, ale związane jest z procesami alergicznymi. W leczeniu znaczenie ma dbanie o stan skóry i stosowanie emolientów.

Działanie promieni słonecznych może pomagać w leczeniu atopowego zapalenia skóry. Taką zależność obserwuje się w przypadku łagodnego nasilenia objawów. Co jednak ważne, nie wolno wystawiać skóry na działanie silnego słońca (np. w lato w południe), gdyż efekt będzie odwrotny od pożądanego. Należy zachować ostrożność i konsultować się z lekarzem prowadzącym.

Liszaj płaski

Liszaj płaski objawia się występowaniem charakterystycznych grudek w obrębie skóry, błon śluzowych i paznokci. Przyczyny występowania schorzenia nie są wyjaśnione, ale prawdopodobnie stanowią rodzaj reakcji autoimmunologicznej. W leczeniu stosuje się sterydy miejscowe i naświetlania przy pomocy specjalnych lamp. Korzystny na zmiany skórne wpływ wykazuje także działanie promieni słonecznych.

Ziarniniak obrączkowaty

Kolejną chorobą, w której działanie światła słonecznego może przynieść załagodzenie objawów skórnych, jest ziarniniak obrączkowaty. W tym schorzeniu dochodzi do powstawania grudek i guzków o gładkiej powierzchni i obrączkowatym układzie. Zmiany lokalizują się głównie na powierzchni grzbietowej rąk i stóp. W terapii zastosowanie mają maści sterydowe, aplikowane na powierzchnię skóry.

Łuszczyca

Łuszczyca jest ogólnoustrojową chorobą zapalną, w przebiegu której dochodzi do nadmiernego rogowacenia naskórka. W wyniku tego procesu powstają czerwonobrunatne grudki o złuszczające się powierzchni. Z czasem przekształcają się one w tarczki, pokryte srebrzystą łuską.

Zmiany przybierają różne rozmiary, od główki szpilki do kilkucentymetrowych i lokalizują się w obrębie łokci, kolan, okolicy lędźwiowo-krzyżowej i na owłosionej skórze głowy.

W leczeniu stosuje się leki immunosupresyjne i maści miejscowe, ale także fototerapię. Światło słoneczne działa korzystnie na zmiany w łuszczycy, zmniejszając ich grubość. Wszystko to dzięki zawartości promieniowania UVB w promieniach słonecznych.

W jakich chorobach działanie słońca szkodzi?

Niestety w nie wszystkich przypadkach ekspozycja na światło słoneczne ma korzystny wpływ na terapie chorób skóry. W niektórych z nich może ono bowiem nasilać dolegliwości i zmniejszać skuteczność leków.

Trądzik młodzieńczy

Stanowi przewlekłą chorobę skóry, w której to dochodzi do wystąpienia stanu zapalnego w obrębie mieszków łojowo-włosowych w wyniku miejscowego działania androgenów. W tym schorzeniu obserwuje się nadmierną produkcję łoju, odczyn zapalny, namnażanie się bakterii P. Acnes i nieprawidłowości w drogach odprowadzających gruczołów łojowych. Prowadzi to do rozwoju zmian zaskórnikowych i ropnych krost, głównie w obrębie twarzy, pleców i ramion. W leczeniu stosuje się antybiotyki i retinoidy miejscowe (w postaci maści) oraz doustne.

Promienienie słoneczne działają wysuszająco na skórę, co zmniejsza ilość łoju i chwilowo może załagodzić trądzik. Z czasem jednak gruczoły łojowe zaczynają produkować więcej łoju, aby zapewnić skórze odpowiednie natłuszczenie. Ta nadprodukcja prowadzi do nasilenia trądziku, dlatego należy unikać nadmiernej eskpozycji na słońce przy tej chorobie.

Toczeń rumieniowaty układowy

Toczeń rumieniowaty układowy jest chorobą tkanki łącznej, w przebiegu której dochodzi do produkcji autoprzeciwciał, czyli przeciwciał skierowanych przeciwko własnym tkankom organizmu. W tym schorzeniu obserwuje się szereg dolegliwości, dotyczących wielu narządów (m.in. nerek, serca, płuc czy stawów) w tym skóry. Dość charakterystycznym objawem jest rumień w kształcie motyla na twarzy po przebywaniu na słońcu. U wielu chorych na toczeń obserwuje się nadwrażliwość na światło słoneczne, które prowadzi do występowania różnego rodzaju wysypek skórnych, rumienia, świądu czy obrzęku skóry.

Światło słoneczne jest niezbędne do życia i wywiera wiele korzystnych działań na nasz organizm. Jednak należy wystrzegać się nadmiernego narażenia, zwłaszcza latem w upalne dni, gdy nasilenie promieniowania jest największe. Może ono bowiem niekorzystnie wpływać na stan skóry i na terapie różnych schorzeń skóry. W razie wątpliwości, zawsze warto skonsultować się ze swoim dermatologiem.

lek. Patryk Jasielski