Pryszcz - skąd się bierze, jak się go pozbyć

Powstawanie pryszczy na skórze związane jest z trądzikiem, chorobą skóry obfitującej w gruczoły łojowe. Trądzik to dolegliwość powszechna, często występująca w okresie dojrzewania tak u kobiet, jak i mężczyzn. U mężczyzn ma on przebieg ostrzejszy. Trądzik występuje najczęściej w okolicach obfitujących w gruczoły łojowe, to znaczy w strefie T na twarzy i w rynnach potowych na klatce piersiowej i plecach.

Trądzik rozpoczyna się powiększeniem gruczołów łojowych i nasilonym wydzielaniem łoju. Następuje nadmierne i zmienione rogowacenie ujścia mieszka włosowego, do którego wnika przewód gruczołu łojowego. W ten sposób powstaje czop rogowy, który wypełnia mieszek włosowy i wypycha go ku górze. Dochodzi do zablokowania wydzielania łoju i powstaje woreczek wypełniony tłuszczami i keratyną czyli zaskórnik (comedo). Wraz z powstawaniem zaskórników gwałtownie rozmnażają się bakterie, które normalnie występują w skórze i na jej powierzchni jako nieszkodliwe drobnoustroje. Dopiero łój je uzjadliwia, jest dla nich doskonałą pożywką i stwarza warunki do namnażania.

Tak powstaje pryszcz

Bakterie uwalniają enzymy (lipazy) rozkładające obojętne tłuszcze łoju na mniejsze cząstki (wolne kwasy tłuszczowe). Właśnie te kwasy tłuszczowe powodują powstawanie stanów zapalnych. Wzrasta liczba zakażonych komórek i wydzieliny wypełnającej woreczek. Jest tam coraz mniej miejsca, przez co nasila się nacisk na ścianki mieszka włosowego zablokowanego czopem rogowym. W pewnym momencie ścianki nie wytrzymują nacisku, pękają, a zawartość rozlewa się na otaczającą tkankę. Powstaje ostry stan zapalny, tworzą się krosty.

Pryszcze - odmiany

Trądzik pospolity może mieć różne etapy. Pierwsza odmiana trądziku charakteryzuje się zaskórnikami utrzymującymi się przez miesiące, a nawet lata, w okresie dojrzewania. Rozróżnia się zaskórniki otwarte i zamknięte. W zaskórnikach zamkniętych ujście mieszka jest zatkane, spod skóry prześwituje biaława grudka, czop łojowo-rogowy. Często dochodzi do zakażeń i nagromadzenia się ropy, ponieważ zawartość mieszka nie może się wydostać na zewnątrz. W zaskórnikach otwartych ujście się nie domyka, widoczny jest czarny punkt. Nie ma on nic wspólnego z brudem, jak się powszechnie uważa. Czarny kolor spowodowany jest utlenianiem się czopu rogowo-tłuszczowego. Kolejnym etapem trądziku jest jest acne papulopustolosa. W zaskórniku powstały już zmiany zapalne, grudki i krosty. Ten etap może ciągnąć się latami. Prawie każda krosta pozostawia wklęsłą (rzadziej także wypukłą) bliznę. Jeśli trądzik się pogarsza, rozwija się raczej rzaska forma acne conglobata. W wyniku stanu zapalnego wokół mieszka tworzą się guzkowate nacieki i ropne, a po ich ustąpieniu pozostają blizny wklęsłe i wypukłe.

Pryszcze - leczenie

Stosuje się różne metody w zależności od nasilenia i rodzaju trądziku. Terapia jest zwykle długotrwała. Przy łagodnym przebiegu wystarcza stosowanie miejscowych preparatów zawierających retinoidy, nadtlenek benzoilu, antybiotyki (erytromycyna i klindamycyna), kwas azelainowy. W średnio- lub bardzo nasilonym trądziku grudkowo-krostkowym stosuje się doustnie antybiotyki najczęściej z grupy tetracyklin. W cięższych postaciach trądziku, przy przewlekłym przebiegu choroby oraz oporności na inne formy leczenia stosuje się pochodne witaminy A, która działa na łojotok, nadmierne rogowacenie ujść przewodów łojowych oraz odczyn zapalny. Uwaga! W związku z działaniem uszkadzającym płód konieczne jest bezwzględne unikanie ciąży przez cały czas trwania leczenia witaminą A oraz po jego zakończeniu.

Odradza się celowe opalanie cery z wypryskami, w związku z tym, że pod wpływem promieni ultrafioletowych dochodzi do nasilenia istniejących zaburzeń złuszczania naskórka, w efekcie czego następuje pogorszenie stanu skóry skłonnej do trądziku w okresie jesiennym.