Naskórek jeszcze cały, a uszkodzenie już się tworzy. Wczesne objawy odleżyn i ich leczenie

Odleżyny, zwłaszcza te I i II stopnia, można skutecznie leczyć, ale zawsze trzeba je traktować jako sygnał alarmowy do natychmiastowego wdrożenia właściwego postępowania. Należy uzgodnić je z lekarzem, a właściwa pielęgnacja powinna być nadzorowana przez wykwalifikowaną pielęgniarkę lub pielęgniarza.

Odleżyna jest patologiczną zmianą skórną, będącą skutkiem ucisku lub tarcia skóry. Najczęściej rozwija się u osób długotrwale leżących, ale także u poruszających się na wózku inwalidzkim. Może dość szybko rozwinąć się pod gipsem.

Okolice występowania odleżyn to głównie łokcie, kolana i okolice kostek, czasem pośladki, "wystające" części pleców, np. łopatki. Nie wolno zlekceważyć pierwszych sygnałów odleżyn, bo istotą tego schorzenia jest martwica niedokrwienna skóry, a z czasem tkanek głębszych.

Odleżyny - przyczyny i konsekwencje

Zaawansowane odleżyny mogą nawet zabić. Nadkażenia bakteryjne, zmiany zapalne, wrzodziejące, w przypadku odleżyn IV-V stopnia sięgają nawet kości i szpiku, realnie grożąc sepsą.

Odleżyny tymczasem to problem wielu pacjentów. Według różnych szacunków: do 23 proc. chorych leżących w domach lub zakładach opiekuńczo-leczniczych, kilkunastu procent pacjentów leczonych przewlekle w oddziałach neurologicznych, u kilku procent chorych z oddziałów rehabilitacyjnych i ok. 1/4 pacjentów z zaawansowaną chorobą nowotworową.

Czynników sprzyjających odleżynom jest sporo. Podstawowe znaczenie ma sam fakt pozycji leżącej oraz stan skóry, ale ryzyko znacząco rośnie u chorych niewłaściwie pielęgnowanych, z niedociśnieniem tętniczym, gdy występuje nietrzymanie moczu i stolca. Odleżyny rozwijają się łatwiej u chorych ze złamaniami kończyn, a także niedożywionych.

Stopnie odleżyn: odleżyna I stopnia

Niech twojej czujności nie uśpi fakt, że w stopniu 1 odleżyn skóra jest jeszcze nieuszkodzona. Pod naskórkiem już dzieje się niepokojący proces.

Skąd wiadomo, że odleżyna w ogóle jest? Na skórze pojawia się nieblednące zaczerwienienie zlokalizowane zazwyczaj w obszarze nad wyniosłością kostną. W przypadku skóry o ciemniejszym zabarwieniu może nie być zaczerwienienia, ale kolor skóry będzie się różnił od okolicy.

Miejscowo mogą wystąpić także: bolesność, ciepłota lub ochłodzenie, twardnienie lub zmiękczenie tkanek (jakby "podskórna gąbka"), a także obrzęk.

Stopnie odleżyn: odleżyna II stopnia

Zauważalne jest już przerwanie ciągłości skóry. Pojawiają się już powierzchowne owrzodzenia, ranka jest czerwona lub różowa, bez nadmiernej wydzieliny.

Odleżyna drugiego stopnia może również przypominać pęknięty pęcherz, wypełniony płynem surowiczym.

Leczenie odleżyn pierwszego i drugiego stopnia

Stopień 1 

Gdy na skórze już pojawiły się charakterystyczne plamy/rumień, to ostatni dzwonek, by przeanalizować dotychczasowy system opieki. Jeśli tylko modyfikowalny jest czynnik najpewniej odpowiedzialny za rozwój odleżyn, czas wdrożyć nową strategię.

Pewnie trzeba wypożyczyć łóżko przeciwodleżynowe, kupić specjalne krążki, materace, poduszki - wybór jest naprawdę spory.

Może wskazane jest szkolenie i pomoc przy codziennych zabiegach pielęgnacyjnych nad chorym? Nie musisz kończyć specjalnej szkoły, by umyć osobę leżącą, ale na pewno nie zaszkodzi, jeśli chociaż raz pokaże ci pielęgniarka, jak to robi.

Warto przejrzeć kosmetyki, upewnić się, że detergenty są przyjazne skórze odleżynowej, podobnie jak materiał, z którego wykonano pościel.

Niezwykle istotne jest regularne obracanie osoby, która nie może tego zrobić sama i aktywizowanie każdego pacjenta zdolnego do zmiany pozycji ciała.

Trzeba starannie obserwować podrażnione miejsce, pamiętając, że to nie wystarczy. Przyda się też analiza, najlepiej z lekarzem, diety chorego i uzupełnienie ewentualnych niedoborów.

Środki lecznicze do pielęgnacji skóry także powinien dobrać lekarz.

Bezpośrednio na miejsca zmienione na skórze stosuje się błony poliuretanowe – cienkie, elastyczne, przeźroczyste opatrunki, chroniące skórę narażoną na ucisk przez zmniejszanie siły tarcia.

Stopień 2

Wszystkie zalecenia dotyczące odleżyn st. I nadal obowiązują, chociaż na pewno trzeba z lekarzem spróbować poszukać przyczyny postępującego pogarszania się stanu skóry.

Odciążenie miejsca uszkodzenia to podstawa. W przypadku niewielkiego uszkodzenia skóry, opatrunki, które się sprawdzają, to przede wszystkim te hydrokoloidowe. Chłoną wydzielinę, ale bez wysuszania rany (co sprzyja pękaniu skóry i pogłębianiu się problemu), mogą pozostawać na ranie przez dłuższy czas i przyspieszają jej gojenie.

Eliza Dolecka