Manualna terapia blizn pooperacyjnych – na czym polega? Jak dbać o blizny?

Weryfikacja

Autor: Dominika Wilk

Blizna nie jest jedynie problemem estetycznym. Jej występowanie wiąże się również z dolegliwościami bólowymi, swędzeniem, czy powstawaniem zrostów. Dlatego, aby zapobiec niekorzystnym skutkom tworzenia się blizny, warto jak najwcześniej zwiększać jej ruchomość i odklejać ją od innych tkanek. Pomocne w osiąganiu tego celu będą wszelkiego rodzaju techniki manualne wykonywane przez fizjoterapeutę oraz automobilizacje podejmowane samodzielnie w domu.

Spis treści

1. Czym jest blizna?
2. Jak zadbać o bliznę, aby się dobrze goiła?
3. Jak pielęgnować bliznę po cesarskim cięciu?
4. Terapia manualna – dlaczego jest taka ważna?
5. Rodzaje terapii manualnych
6. Jakie jeszcze techniki mogą być pomocne w terapii blizny?

Manualna terapia blizn pooperacyjnych polega m.in. na delikatnym masowaniu lub rolowaniu blizny w celu zwiększenia jej ruchomości i odklejeniu od innych tkanek. Dzięki temu blizny stają się bardziej miękkie i elastyczne. Terapia blizn pozwala również uniknąć powstawania bliznowców lub blizn przerostowych.

Czym jest blizna?

Blizna jest to tkanka włóknista, która powstaje w miejscu, gdzie doszło do naruszenia dużej ilości błony podstawnej. Im głębsza rana, tym większe zniszczenie błony podstawnej i tym samym większe ryzyko pozostania blizny.

Proces powstawania blizny dzielony jest na etapy, które rozpoznać możemy m.in. po wyglądzie blizny. Świeża ma kolor czerwony, co wynika z tworzenia się naczyń włosowatych w miejscu zranienia. Później jaśnieje i przybiera kolor różowy, by w końcu stać się biała. Na ostatnim etapie zmienia się struktura tkanki bliznowatej – sztywnieje i robi się coraz mniej elastyczna.

Warto podkreślić, że fragment skóry objęty blizną nie posiada żadnych gruczołów. Nie ma więc tam ani mieszków włosowych, ani komórek, w których zwykle gromadzi się barwnik. Z tego też powodu na bliźnie nie wyrastają włosy, a ona sama nie zmienia koloru pod wpływem słońca.

Powstanie blizny to nie tylko problem natury estetycznej. Wiele z nich powoduje napięcie powięzi, co może powodować np. dysfunkcje pobliskich obszarów ciała i to nie tylko związanych ze skórą, ale i narządami, które znajdują się np. pod powłokami brzusznymi. Część z nich może też ograniczać ruchomość stawów, powodować swędzenie lub ból.

Jak zadbać o bliznę, aby się dobrze goiła?

Najważniejszą kwestią w prawidłowym procesie gojenia się blizny jest zadbanie o odpowiednie oczyszczanie zranionej tkanki. Należy ją oczyszczać zgodnie ze wskazaniami lekarza np. przy pomocy środków odkażających.

Kolejną ważną kwestią jest nawilżanie skóry. Blizna nie może być przesuszona, dlatego należy użyć specjalnych natłuszczających maści do blizn, czy kremów, aby zapewnić jej właściwy poziom nawilżenia.

W pielęgnowaniu blizny istotną rolę spełnia też mobilizacja blizny. Jeśli bowiem pozostawimy bliznę samą sobie, może dojść do sklejenia się powięzi, a także powstawania zrostów, które rzutować będą na pobliskie narządy, powodując dolegliwości bólowe nie tylko okolicznych obszarów, lecz też tkanek położonych o wiele dalej np. blizna przy wątrobie może powodować ból prawego barku.

Jak pielęgnować bliznę po cesarskim cięciu?

Oprócz wspomnianych wyżej wskazówek: czyli dbałości o higienę skóry, natłuszczania oraz szybkiego wprowadzania mobilizacji blizny, u kobiet po cc ważne jest również dbanie o właściwy ruchy, podnoszenie się, czy siadanie bezpośrednio po porodzie. Cięcie cesarskie to cięcie przez wiele powłok skórnych.

Zszywanie ich wiąże się z dużym ryzykiem sklejenia powięziowego, czy zrostów. Dlatego już w pierwszych dniach po operacji należy pamiętać o właściwym traktowaniu blizny i nie nadwyrężaniu jej w codziennym funkcjonowaniu poprzez niewłaściwe ruchy. Wstając z łóżka należy np. pamiętać, by nie podnosić się przy pomocy brzucha, bo to skutkować będzie w późniejszym czasie rozejściem się mięśnia prostego brzucha.

Prawidłowy wzorzec do podnoszenia się dla kobiet w połogu po cc, to przewrócenie się na bok, podparcie się ręką i dopiero wstanie z łóżka. Także pozycja przyjmowania podczas karmienia piersią jest niezwykle ważna, bo zbytnie przegięcie się do przodu spowoduje ucisk na powłoki brzuszne, a tym samym na samą bliznę.

Podczas karmienia malucha najlepiej siedzieć prosto, kładąc na kolana wysoką poduszkę, na której można ułożyć noworodka, by swobodnie sięgał do piersi.

Terapia manualna – dlaczego jest taka ważna?

Wspomniana ruchomość blizny jest niezwykle istotna dla późniejszego funkcjonowania pacjenta oraz jego stanu zdrowia. Przede wszystkim pozwala uniknąć dolegliwości bólowych, czy świądu.

Ponadto zwiększa elastyczność tkanki, a także daje możliwość uniknięcia przykrych konsekwencji w postaci napięcia okolicznych tkanek, dysfunkcji narządów, nieprawidłowego funkcjonowania ciała. Powikłaniem po źle gojącej się bliźnie mogą być również zaburzenia czucia, wady postawy, czy przykurcze mięśniowe, warto więc jak najszybciej mobilizować bliznę i odklejać ją od innych tkanek.

Rodzaje terapii manualnych

Rolowanie skóry

Bardzo korzystny wpływ na bliznę ma rolowanie skóry. Ten zabieg wykonuje zwykle fizjoterapeuta. Zwija on fałd skóry przy pomocy dłoni zupełnie tak, jakby zawijał ciasto. Robi to oczywiście z wyczuciem, pozostawiając ciału czas na odwinięcie się skóry. Dopiero potem kontynuuje zabieg.

Rolowanie odbywa się na obszarach skóry położonych z boku blizny, prostopadle do niej lub równolegle. Po tego typu masażu tkanki powinny być widocznie rozluźnione.

Drenaż limfatyczny

Drenaż limfatyczny polega na manualnej pracy fizjoterapeuty w okolicach blizny w celu lepszego przepływu chłonki i redukcji obrzęków. Ten zabieg obejmuje zarówno głaskanie, uciski, jak i różnego rodzaju rozcieranie skóry i tkanek np. rozcieranie koliste. Wykonuje się je zgodnie z ruchem oddechowym pacjenta, w określonej sekwencji oraz rytmie.

Tapping

Opukiwanie, czyli tapping, to kolejna metoda pomocna w mobilizacji blizny. Pozwala uwolnić system powięziowy oraz skórny i nie wymaga dużego wysiłku ze strony fizjoterapeuty, czy pacjenta. Czas trwania zabiegu bywa różny, wykonuje się go bowiem do momentu, aż skóra i tkanki poddane tappingowi staną się miękkie.

Opukiwanie nie odbywa się bezpośrednio na bliźnie, lecz wzdłuż jej boku. Pomaga w redukcji napięć skóry i zwiększeniu jej elastyczności.

Masaż poprzeczny według Cyrjaxa

James Cyrjax był to brytyjski ortopeda, który bardzo dużą uwagę przywiązywał do subiektywnych odczuć pacjenta i indywidualnej oceny stopnia bólu.

Uważał, że dzięki odpowiednio zebranemu wywiadowi, obserwacji, badaniom funkcjonalnym oraz dotykowym można dobrać do pacjenta taką technikę, która w jego przypadku przyniesie najlepsze rezultaty.

W przypadku blizn najlepiej sprawdza się masaż poprzeczny, który polega na masowaniu tkanek wzdłuż uszkodzonych tkanek. Pozwala to na usunięcie bólu oraz rozkurcz przykurczonych zanadto obszarów ciała.

Automobilizacja blizny

Bardzo ważnym elementem w przywracaniu ruchomości blizny jest automobilizacja, którą pacjent może i powinien wykonywać sam w domu. Dotyczy ona przede wszystkim blizn pooperacyjnych. Tego typu zabiegi manualne można rozpocząć od razu po zdjęciu szwów. W pierwszym etapie nie pracuje się jednak bezpośrednio na samej bliźnie, lecz na tkankach, które ją otaczają. Chodzi o to, aby doprowadzić do jak największej ruchomości tkanek okalających, by łatwiej było później mobilizować samą bliznę.

W pierwszej kolejności, gdy pacjent pracuje na świeżej bliźnie, wykonuje ruchy ściągające w kierunku blizny. Robi je powoli, bez zbytniego nacisku. Później (etap 2), gdy blizna jest już zagojona, może zacząć wykonywać ruchy na skos, które polegają na tym, że uciska się bliznę i skórę wokół niej tak, jakby chciało się ją skręcić.

Łapie więc skórę przy bliźnie na dwóch przeciwległych krańcach i delikatnie skręca. W etapie 3. może dołożyć do tych ruchów rozcieranie, które odrywa bliznę do góry i odkleja delikatnie od tkanek podskórnych. To pozwala na uzyskanie dobrej ruchomości blizny i zapobieżenie lub zmniejszenie ryzyka ewentualnych zrostów.

Jakie jeszcze techniki mogą być pomocne w terapii blizny?

Stawianie baniek

Do technik manualnych stosowanych na bliznach zalicza się stawianie baniek próżniowych. Bańkę wykonaną ze szkła, plastiku, czy bambusa można postawić bezpośrednio na bliźnie i tkankach ją okalających lub na obszarach skórnych znajdujących się z boku.

Dzięki bańkom uzyskuje się dodatkowe przekrwienie, a więc i dotlenienie skóry, co sprzyja usuwaniu toksyn. Zwiększa się też przepływ limfy oraz zmniejsza powstałe obrzęki. Baniek nie powinniśmy stawiać samodzielnie, lecz zawsze z pomocą specjalisty.

Kinesiotaping

Kinesiotaping to technika, która polega na obklejaniu blizny przy pomocy specjalnych taśm, które swoją strukturą przypominają strukturę skóry. Oklejanie blizny można rozpocząć dopiero po wygojeniu się rany.

Polega to na naklejaniu na przemian pasków tape’a bezpośrednio na bliźnie, przyklejając jej końce poza jej obszarem. Klejenie rozpoczyna się na dole blizny, gdzie pasek np. o długości 5 cm i szerokości 1 cm przykleja się pod blizną, stosując naciągnięcie paska w granicach 50-100 %.

Na tak przyklejony pasek, który lekko naciąga skórę i tkanki wzdłuż blizny, nakleja się kolejny tape, „na krzyż”. I tak krzyżując paski naklejamy je na przemian, aż do końca blizny. Paski tape’a są bardzo wygodne, można się w nich myć, więc swobodnie nosi się je przez kilka dni lub dłużej.

Suche igłowanie

Suche igłowanie może również przynieść korzyści w zniesieniu dolegliwości bólowych związanych z występowaniem blizny, gdyż dzięki niemu można rozluźnić zbyt napięte obszary tkanki mięśniowej. Zwykle to zbyt duże napięcie wokół blizny i ciągnięcie okolicznych powięzi powoduje, że odczuwamy ból.

Kiedy te struktury się rozluźnią, wówczas odczuwamy ulgę. Suche igłowanie polega przede wszystkim na wkłuwaniu sterylnych igieł w obszar związany z blizną. W odróżnieniu od akupunktury, która polega na pobudzeniu przepływu energii w meridianach, igły stosowane przez fizjoterapeutę mają na celu wpłynąć na punkty mięśniowo-powięziowe.

Dominika Wilk