Łupież czerwony - przyczyny, objawy, leczenie

Łupież czerwony (pełna nazwa łupież czerwony mieszkowy) to choroba, która dotyczy ujść mieszków włosowych. Przyczyny łupieżu czerwonego nie są znane, dlatego chorobę określa się mianem idiopatycznej. Jakie są objawy łupieżu czerwonego, u kogo może się on rozwinąć i jak przebiega jego leczenie?

Spis treści

1. Odmiany i objawy łupieżu czerwonego
2. Łupież czerwony: charakterystyka i lokalizacja
3. Diagnostyka łupieżu czerwonego
4. Leczenie łupieżu czerwonego mieszkowego
5. Przebieg i rokowanie w łupieżu czerwonym mieszkowym

Łupież czerwony mieszkowy może pojawić się u każdego, jednak najczęściej dotyczy dwóch grup wiekowych: małych dzieci i osób dorosłych.

Czasem choroba ma charakter rodzinny. Najczęściej dzieje się tak, gdy ujawnia się już od najmłodszych lat. Ze względu na całościowy charakter choroby uważa się, że łupież czerwony mieszkowy powstaje, gdy dochodzi do zaburzenia rogowacenia skóry.

Odmiany i objawy łupieżu czerwonego

U dorosłych ponad połowa przypadków łupieżu czerwonego mieszkowego przebiega jako postać klasyczna. Trwa ona przeważnie do pięciu lat, pojawia się nagle jako typowe zmiany przymieszkowe o rumieniowym i złuszczającym charakterze, którym towarzyszą fragmenty całkowicie zdrowej skóry.

Poza postacią klasyczną niewielki odsetek dorosłych pacjentów cierpi na postać atypową łupieżu czerwonego. Wówczas choroba skóry ma charakter przewlekły, o łagodnym i powolnym początku i może towarzyszyć jej także łysienie plackowate.

U dzieci natomiast poza odmianą klasyczną i atypową wyróżnia się także postać ograniczoną, która prawdopodobnie jest najczęstsza w tej grupie wiekowej. Postać ograniczona łupieżu czerwonego mieszkowego lokalizuje się w okolicy stawów (łokciowych i kolanowych) i ma przebieg przewlekły. Postać klasyczna swoim charakterem przypomina tę samą postać u dorosłych, a atypowa ograniczona jest wyłącznie do dłoni i podeszew i występuje najrzadziej.

Dla łupieżu czerwonego charakterystyczny jest również towarzyszący świąd.

Łupież jest chorobą, która dotyczy przede wszystkim skóry głowy. Polega on na złuszczaniu się zrogowaciałej warstwy naskórka i może towarzyszyć mu łojotok.

Łupież czerwony: charakterystyka i lokalizacja

Typowo łupież czerwony mieszkowy przebiega jako liczne przymieszkowe grudki i plamki o rumieniowatym charakterze. Zmiany te są pokryte łuską a otacza je przynajmniej kilka drobnych wysepek zdrowej, gładkiej skóry. Łupież czerwony może być zlokalizowany w wielu obszarach ciała. Swój początek często ma na owłosionej skórze głowy, w fałdach nosowo-wargowych i na łukach brwiowych. Charakteryzuje się intensywnie czerwonym zabarwieniem i pokryty jest przez zgrubiałe strupy. Przez taki wygląd i tę lokalizację może czasem przypominać zmiany występujące w łojotokowym zapaleniu skóry.

W innych obszarach ciała łupież czerwony mieszkowy początkowo prezentuje się jako różowo-łososiowe plamy, które następnie przekształcają się w grudki i strupy.

Łupież czerwony mieszkowy bardzo często atakuje także powierzchnie dłoni i podeszew i wówczas występuje jako wykwity hiperkeratotyczne o łososiowej barwie.

Choroba ta może dotyczyć również okolicy paznokci powodując różne przebarwienia i zgrubienia płytki paznokciowej.

W skrajnych przypadkach łupież czerwony mieszkowy może przekształcić się w erytrodermię, to znaczy w uogólniony proces chorobowy, obejmujący cały obszar skóry, gdzie zaczerwienienie i złuszczanie pojawia się na ponad 90% powierzchni ciała.

Diagnostyka łupieżu czerwonego

Kluczowym elementem w diagnostyce łupieżu czerwonego odgrywa obraz kliniczny i jego prawidłowa interpretacja. Zmiany występujące w łupieżu czerwonym często mogą przypominać łojotokowe zapalenie skóry, łuszczycę, liszaj płaski, natomiast u dzieci może być mylnie zdiagnozowany jako atopowe zapalenie skóry. W rozpoznaniu łupieżu czerwonego kluczowymi elementami najczęściej są wysepki zdrowej skóry, zmiany o łososiowej barwie, zajęcie dłoni i podeszew oraz początkowy charakter zmian, które występują pod postacią złuszczających się grudek. Przy trudnościach diagnostycznych pomocne może być badanie histopatologiczne zmienionego chorobowo wycinka skóry. Dzięki temu można odróżnić łupież czerwony mieszkowy od łuszczycy, co jest bardzo ważne, ponieważ leczenie i przebieg tych dwóch chorób znacząco się od siebie różnią.

Leczenie łupieżu czerwonego mieszkowego

Łupież czerwony mieszkowy powoduje, że skóra jest bardzo wrażliwa na czynniki zewnętrzne i szybciej można ją podrażnić, dlatego należy ją odpowiednio chronić. Kluczowym aspektem w leczeniu łupieżu czerwonego mieszkowego wydaje się być odpowiednie natłuszczanie i nawilżanie skóry, bo wtedy odzyskuje ona prawidłową barierę ochronną, przez co jest mniej podatna na jakiekolwiek uszkodzenia.

Terapia miejscowa opiera się głównie na stosowaniu maści zawierających glikokortykosteroidy oraz różnego rodzaju opatrunki. Leczeniem z wyboru jednak pozostaje doustne podawanie acytretyny. Jest to lek, który reguluje odnowę, różnicowanie i rogowacenie naskórka. Wchodzi on w interakcję z wieloma substancjami i może powodować różne objawy niepożądane, dlatego taka terapia powinna być zawsze dobierana indywidualnie do potrzeb pacjenta i stale monitorowana przez lekarza. Lek ten jest bezwzględnie przeciwwskazany u kobiet ciężarnych i karmionych piersią, ponieważ przenika on przez łożysko oraz do mleka matki.

U pacjentów leczonych acytretyną powinno regularnie monitorować się gospodarkę lipidową, węglowodanową oraz czynność wątroby. U dzieci konieczne jest monitorowanie parametrów wzrostu i kostnienia, ponieważ acytretyna może zaburzać te procesy. Innymi lekami ogólnoustrojowymi, które można stosować u chorych na łupież czerwony mieszkowy są metotreksat i cyklosporyna.

Przebieg i rokowanie w łupieżu czerwonym mieszkowym

Należy pamiętać o tym, że leczenie łupieżu czerwonego mieszkowego jest procesem długotrwałym i musi upłynąć sporo czasu, zanim efekty terapii będą zadowalające. Klasyczna postać poddaje się leczeniu u dzieci przeważnie po około roku, u dorosłych natomiast poprawę zauważa się najczęściej po kilku latach. Pozostałe postacie łupieżu czerwonego mieszkowego są bardziej oporne na leczenie, a ich przewlekły charakter powoduje, że praktycznie nigdy nie uzyskuje się całkowitego wyleczenia.