Łuszczyca skóry głowy a łupież - podobieństwa i różnice

Weryfikacja

Autor: lek. Katarzyna Banaszczyk

Choć łuszczycę skóry głowy oraz łupież łączy jedna cecha wspólna, czyli łuszcząca się skóra, są to jednak dwie zupełnie inne jednostki chorobowe. Czym charakteryzuje się łuszczyca, a czym łupież? Jakie są różnice pomiędzy tymi dwoma schorzeniami?

Spis treści

1. Łuszczyca - co to za schorzenie? Jakie są przyczyny łuszczycy?
2. Łuszczyca skóry głowy - objawy choroby
3. Łupież skóry głowy - co to za przypadłość?
4. Łupież - przyczyny
5. Łupież a łuszczyca owłosionej skóry głowy - różnice w leczeniu
6. Łuszczyca - na czym polega jej leczenie?
7. Łuszczyca a schorzenia ogólnoustrojowe
8. Łupież czy łuszczyca - co robić? Do jakiego lekarza się udać?

Na łuszczycę może cierpieć nawet od 3 do 5 % populacji, a najczęściej występującym podtypem klinicznym tej choroby jest tak zwana łuszczyca pospolita. Najważniejszą różnicą, która pozwala na odróżnienie łupieżu od łuszczycy skóry głowy jest brak zmian zapalnych - czyli rumieniowych. W przypadku łuszczycy głowy widoczne są czerwonawe grudki, które pokryte są łuską, zaś w przypadku łupieżu na skórze widzimy białawe, drobnootrębiaste, sypkie łuski.

Łuszczyca - co to za schorzenie? Jakie są przyczyny łuszczycy?

Łuszczyca to schorzenie dotykające nie tylko skórę. Jest to przewlekła choroba zapalna, mogąca zajmować również stawy i prowadzić do zwiększenia ryzyka wystąpienia chorób układu sercowo-naczyniowego i schorzeń innych układów organizmu.

Jakie są przyczyny łuszczycy? Mimo wielu badań naukowych, nadal nie można precyzyjnie odpowiedzieć na to pytanie. Na pojawienie się u danego pacjenta tego schorzenia skóry mają wpływ zarówno czynniki immunologiczne, genetyczne, jak i środowiskowe, do których należy między innymi:

• palenie papierosów,
• stres,
• zakażenia wirusowe, jak i bakteryjne,
• promieniowanie UV,
• spożywanie alkoholu.

Czynniki te prowadzą do zaburzeń immunologicznych i w konsekwencji nieprawidłowych podziałów komórek naskórka (a dokładniej keratynocytów), co ostatecznie powoduje pojawianie się charakterystycznych zmian skórnych przyjmujących postać zmian rumieniowych pokrytych łuską.

Wykwity skórne mogą pojawić się w każdym miejscu, jednak lokalizują się najczęściej w okolicy:

• owłosionej skóry głowy,
• szpary pośladkowej,
• wyprostnej okolicy łokci i kolan.

Łuszczyca skóry głowy - objawy choroby

Warto zaznaczyć, że zmiany skórne typowe dla łuszczycy mogą występować wyłącznie na skórze owłosionej głowy lub towarzyszyć wykwitom lokalizującym się w innym miejscu na ciele. Najczęściej zajęta jest okolica potylicy, uszu oraz linia owłosienia, czyli miejsce, gdzie skóra nieowłosiona przechodzi w skórę owłosioną głowy.

Typowe jest pojawienie się na owłosionej skórze wykwitów rumieniowych (czyli widocznego gołym okiem zaczerwienienia) i zmian grudkowych (a więc zmian wyniosłych ponad poziom skóry), które pokryte są srebrzystymi łuskami. Zmianom tym może towarzyszyć łuszczenie, łysienie i nasilony świąd, co wynika ze stanu zapalnego toczącego się w obrębie skóry.

Łupież skóry głowy - co to za przypadłość?

Łupież do szerokie pojęcie, pod którym rozumie się każde drobnopłatkowe łuszczenie się skóry głowy. Łupież owłosionej skóry głowy dzieli się umownie na:

• łupież suchy - chrakteryzuje go niewielkie wydzielanie sebum,
• łupież tłusty - towarzyszy mu silny łojotok.

W przypadku łupieżu suchego na skórze głowy widzimy białawe, drobnootrębiaste, sypkie łuski. Nieco inaczej wygląda jednak łupież tłusty. W tym przypadku na skórze owłosionej głowy, a szczególnie w okolicy czubka głowy widoczne są żółtawe, tłuste łuski z mniejszą tendencją do osypywania się, w porównaniu z łupieżem suchym.

Ważną różnicą, odróżniającą łupież od łuszczycy, jest również najczęstsza lokalizacja zmian - w przypadku łupieżu są to typowo skronie i czubek głowy, nie zaś okolice linii włosowej i potylicy, jak w łuszczycy.

Łupież - przyczyny

Łupież różni się od łuszczycy również etiologią, a więc przyczynami jego pojawienia się. W przypadku łupieżu, łuszczenie się skóry głowy wynika przede wszystkim z działania grzybów drożdżopodobnych z rodzaju Malassezia. Grzyby te podrażniają skórę i powodują szybszą odnowę komórek naskórka, co objawia się drobnopłatkowym łuszczeniem.

Czynniki, które predysponują do pojawienia się łupieżu to:

• zaburzenia hormonalne i metaboliczne,
• dieta uboga w magnez, selen, cynk i wapń,
• niedobór żelaza.

Badania pokazują również, że na pojawienie się łupieżu może mieć również istotny wpływ niedobór bakterii beztlenowych Propionibacterium i nadmiar bakterii tlenowych Staphylococcus.

Co więcej, nasilenie zmian w łupieżu ma miejsce w okresie jesienno-zimowym, a takiej tendencja nie obserwujemy w odniesieniu do łuszczycy.

Łupież a łuszczyca owłosionej skóry głowy - różnice w leczeniu

Opisywane w tym artykule schorzenia różnią się również w zakresie ich leczenia. W terapii łupieżu skóry głowy stosuje się typowo:

• preparaty przeciwgrzybicze - takie jak ketokonazol, imidazol, cyklopiroks, związki te znajdują się w wielu szamponach dostępnych powszechnie w aptekach,
• preparaty o działaniu złuszczającym - między innymi kwas mlekowy, czy kwas salicylowy, który nie tylko usuwa łuszczące się zmiany, ale również zmniejsza wydzielanie sebum, co znajduje szczególne zastosowanie w leczeniu łupieżu tłustego,
• preparaty hamujące podziały komórek naskórka (czyli antyproliferacyjne) - na przykład ichtiol, czy octopirox.

Łuszczyca - na czym polega jej leczenie?

W przypadku łuszczycy głowy, mamy do dyspozycji zarówno terapie miejscowe, jak i ogólnoustrojowe (w formie doustnej), a wybór określonego sposobu leczenia zależy przede wszystkim od nasilenia objawów choroby. Najczęściej stosowane są preparaty miejscowe, a dokładniej:

• preparaty złuszczające (keratolityczne) - tutaj stosujemy takie substancje, jak w leczeniu łupieżu, czyli kwas salicylowy i kwas mlekowy,
• miejscowe preparaty sterydowe - działają przeciwświądowo, a także zmniejszają one stan zapalny, przykłady takich substancji to mometazon (dostępny w postaci płynu i emulsji), hydrokortyzon (dostępny dodatkowo w postaci lotionu), a także betametazon (dostępny w formie żelu lub płynu),
• analogi witaminy D - na przykład kalcypotriol, który łączony jest często z miejscowymi sterydami. Kalcypotriol ma działanie przeciwzapalne i zmniejsza również proliferację komórek naskórka,
• inhibitory kalcyneuryny - są to substancje o działaniu przeciwzapalnym i modyfikującym działanie układu immunologicznego - przykładem takiego związku jest takrolimus.

Warto też wspomnieć, że w łuszczycy skóry głowy zastosowanie znajduje fototerapia, a więc terapia z wykorzystaniem światła (promieni ultrafioletowych).

Łuszczyca a schorzenia ogólnoustrojowe

Należy mieć świadomość, że w przeciwieństwie do łupieżu, pojawienie się u pacjenta łuszczycy głowy zwiększa ryzyko wystąpienia innych schorzeń przewlekłych. Jak pokazują badania naukowe, łuszczyca zwiększa prawdopodobieństwo zachorowania na:

• choroby sercowo-naczyniowe takie jak choroba niedokrwienna serca, a w konsekwencji także zawał mięśnia sercowego,
• zespół metaboliczny - na który składa się nieprawidłowy poziom lipidów (w tym cholesterolu) we krwi, otyłość, cukrzyca, a także nadciśnienie tętnicze,
• przewlekłą chorobę nerek,
• chorobę Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego - czyli schorzenia należące do nieswoistych zapaleń jelit.

Łuszczyca jest schorzeniem ogólnoustrojowym i znacznie bardziej złożonym, niż łupież. Dlatego chorzy na łuszczycę wymagają całościowego podejścia i bardzo często opieki różnych specjalistów.

Ponadto, w przypadku łuszczycy może dojść również do zajęcia stawów, czego nie obserwujemy w przypadku łupieżu. Zajęcie stawów może prowadzić do istotnych ograniczeń w poruszaniu się i znacznie pogarsza jakość życia pacjentów.

Łupież czy łuszczyca - co robić? Do jakiego lekarza się udać?

Podsumowując, jeśli na naszej skórze głowy pojawi się coś więcej niż drobnopłatkowe złuszczanie, czyli na przykład zmiany o podłożu rumieniowym albo grudki, czyli zmiany wyniosłe ponad poziom skóry, to zdecydowanie warto wybrać się na konsultację dermatologiczną.

Jeśli drobnopłatkowe zmiany nie ustępują po typowych preparatach przeciwłupieżowych dostępnych w aptekach, to również jest to wskazanie do konsultacji dermatologicznej. Warto wiedzieć, że zarejestrowanie się na wizytę u dermatologa w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia wymaga posiadania skierowania, które możemy uzyskać od swojego lekarza rodzinnego. Dlatego to właśnie do niego powinniśmy udać się w pierwszej kolejności ze swoimi problemami skórnymi.

lek. Katarzyna Banaszczyk