Kolor paznokci zdradzi, jaka choroba rozwija się w ciele. Tak je rozszyfrujesz

Zadbane i wypielęgnowane paznokcie wpływają na wygląd dłoni i stóp. Choć może się wydawać, że konstrukcja paznokcia jest prosta, w rzeczywistości keratynowe struktury mają bardziej złożoną budowę. Z jakich elementów składają się paznokcie i czy ich stan może sugerować dolegliwości organizmu?

Paznokcie zaczynają kształtować się jeszcze w życiu płodowym człowieka, choć na samym początku są bardzo miękkie. W miarę jak skóra przekształca się w tzw. keranocyty, paznokieć twardnieje. Składa się on w 95 proc. z keratyny, a jedynie w 5 proc. z wody, lipidów i wapnia. Paznokcie u zdrowej osoby dorosłej przyrastają średnio o 3 milimetry miesięcznie i mają około 1 milimetra grubości.

Budowa i funkcje paznokci

Zadaniem paznokci jest przede wszystkim zapewnienie ochrony dla delikatnych zakończeń nerwowych znajdujących się w palcu. Zwiększają one również zdolności manualne, pozwalając na precyzyjne chwytanie drobnych przedmiotów. Paznokcie u dłoni i stóp składają się z szeregu połączonych ze sobą warstw. U osoby zdrowej warstwy te są nierozdzielne. Poszczególne elementy paznokcia obejmują:

• łożysko paznokcia – położone bezpośrednio pod paznokciem; stanowi dla niego oparcie i pozwala na przenikanie składników odżywczych. Nie wpływa na przyrost paznokcia;
• wał paznokcia – warstwa skóry zakrywająca paznokieć z trzech stron i stabilizująca go;
• macierz paznokcia – część paznokcia ukryta pod wałem paznokciowym; to z niej wyrastają nowe komórki formujące płytkę paznokcia;
• obrąbek naskórkowy – wychodzi z wału paznokcia bezpośrednio na płytkę, chroni paznokieć przed infekcjami;
• obłączek paznokcia – białawy półksiężyc u nasady paznokci, łączy płytkę z macierzą. Jest widoczny w zróżnicowanym stopniu na poszczególnych palcach (najsilniej na kciuku) i u różnych osób;
• płytka paznokcia – najmocniej widoczna część paznokcia, składa się z trzech warstw: grzbietowej, pośredniej i wewnętrznej.

Choć sama płytka paznokcia nie jest unaczyniona, struktury znajdujące się bezpośrednio pod nią (zwłaszcza łożysko paznokcia) jak najbardziej zawierają bogatą sieć naczyń krwionośnych oraz zakończeń nerwowych. To dlatego po uderzeniu się w paznokieć czujemy ból. U zdrowych osób płytka paznokcia powinna być białawo-przezroczysta z lekko różowym odcieniem w części centralnej. Natężenie koloru różowego zależy od unaczynienia tkanek.

O czym świadczy stan paznokci?

U osoby zdrowej paznokcie rosną równomiernie, mają gładką powierzchnię i mlecznobiały, półprzezroczysty odcień. Okazuje się jednak, że wiele trawiących organizm poważnych chorób objawia się właśnie poprzez stan paznokci. Jak je rozpoznać i na co zwrócić uwagę?

Blade paznokcie

Blade paznokcie mogą oznaczać leukonychię (bielactwo paznokci). Przebarwienia mogą być nieliczne albo obejmować całą płytkę jednego lub wielu paznokci. Wyróżnia się leukonychię nabytą i wrodzoną, a także pozorną, prawdziwą i pseudobielactwo. Do przyczyn leukonychii prawdziwej zalicza się m.in.:

• niedobór soli mineralnych oraz pierwiastków (wapnia i cynku);
• niewydolność serca;
• łuszczycę;
• niewydolność nerek;
• zatrucie metalami ciężkimi.

Bielactwo pozorne powodują choroby nerek, trąd, niedokrwistość i nadmierna potliwość. Z kolei pseudobielactwo jest wywołane przez łuszczycę lub grzybicę paznokci, ale też niestarannie przeprowadzone zabiegi kosmetyczne.

Białe paznokcie

Jeżeli paznokcie nie są blade, ale białe (całe lub w przeważającej części), może to oznaczać zapalenie wątroby. Żółtawy odcień może sugerować też inne problemy z wątrobą. Przyjęcie białawego odcienia przez keratynowe struktury określa się jako paznokcie Terry’ego. Zmiany wynikają z osłabienia unaczynienia łożyska znajdującego się pod płytką.

Żółte paznokcie

Paznokcie przyjmują żółtawy odcień, kiedy trawi je infekcja grzybicza. Im bardziej jest ona zaawansowana, tym ciemniejszy będzie odcień płytki. Może ona również ulec pogrubieniu, kruszyć się lub szczerbić. Wynika to częściowo z cofania się macierzy paznokcia, przez co płytka staje się coraz gorzej odżywiona i bardziej podatna na uszkodzenia.

Żółtawy odcień paznokci może świadczyć o poważniejszych problemach zdrowotnych, jak np. choroby płuc, cukrzyca lub zaburzenia funkcjonowania tarczycy. Podobny efekt daje łuszczyca.

Niebieskawe paznokcie

Niebieskawy odcień paznokci oznacza, że ciało nie otrzymuje wystarczająco dużo tlenu. Zazwyczaj dzieje się tak w przypadku cukrzycy, choroby wieńcowej lub innych problemów z sercem. Sine paznokcie nie muszą oznaczać niedokrwistości lub zaburzeń krążenia na tle chorobowym. Reagują one w podobny sposób poprzez kontakt z zimnem, a także podczas przebywania na dużej wysokości nad poziomem morza (z uwagi na zmniejszone ciśnienie parcjalne tlenu).

Pofałdowane paznokcie

Kiedy paznokcie są pofałdowane lub występują na nich podłużne, równoległe bruzdy, może być to oznaką niedoborów witamin i minerałów. Niekiedy jednak takie objawy są powiązane ze znacznie poważniejszymi chorobami, w tym łuszczycą oraz początkowym etapem zapalenia stawów. Zwłaszcza w przypadku utrzymujących się długo stanów zapalnych tkanka pod płytką paznokcia często zmienia swój odcień na ciemnoczerwony.

Pęknięcia, a przede wszystkim rozwarstwianie się płytki sugerują problemy z tarczycą. Jeśli uszkodzenia fizyczne widoczne gołym okiem idą w parze z żółtawym odcieniem płytki warto przeprowadzić diagnostykę pod kątem infekcji grzybiczej.

Spuchnięty wał paznokcia

Wyraźnie opuchnięty i zaczerwieniony wał paznokcia to klasyczny objaw zanokcicy. W ten sposób określa się ropny stan zapalny (ropowicę), który może występować w postaci przewlekłej lub ostrej. Poza obrzękiem objawami zanokcicy są:

• pulsujący ból palca nasilający się po opuszczeniu kończyny;
• wyciek treści ropnej spod wału paznokciowego pod wpływem nacisku (niekiedy także widoczna ropa pod paznokciem);
• zielonkawe zabarwienie paznokcia (w przypadku infekcji wywołanej bakteriami z rodziny Pseudomonas).
• Choć zanokcica nie jest groźna dla zdrowia, powoduje znaczny dyskomfort. Leczenie ostrej postaci choroby często wymaga podania pacjentowi antybiotyków, a nawet interwencji chirurgicznej.

Ciemne linie pod płytką paznokcia

Ciemne (niekiedy wręcz czarne) prążki lub plamy wyraźnie widoczne pod płytką paznokcia to zazwyczaj efekt mikrowylewu krwi w wyniku uderzenia i pęknięcia naczyń krwionośnych zlokalizowanych pod paznokciem. U niektórych osób w ten sposób objawiają się zaburzenia wydzielania melaniny, czyli pigmentu nadającego odcień skórze. Przebarwień nie należy jednak ignorować zwłaszcza, kiedy pojawiają się bez wyraźnej przyczyny. Takie objawy daje też nowotwór melanocytów (czerniak). Kolor smugi u pacjentów bywa różny – od ciemnoniebieskiego przez brązowy aż do czarnego.

Pogryzione paznokcie

Obgryzione końce płytki paznokcia mogą wskazywać na problemy natury psychicznej. W ten sposób objawiają się zaburzenia obsesyjno-kompulsywne. Warto zwrócić uwagę czy nerwowe przygryzanie paznokci nie poprzedza stresujących wydarzeń, np. wystąpień publicznych lub egzaminów. Jeżeli problem się powtarza warto zwrócić się o pomoc do psychologa lub psychiatry.

Jak dbać o paznokcie?

Paznokcie u dłoni i stóp wymagają regularnej i starannej pielęgnacji. O czym należy pamiętać? Przede wszystkim płytka paznokcia powinna być regularnie skracana i piłowana (ale tylko w jedną stronę, aby nie powodować pęknięć). Dłonie i stopy należy dokładnie myć razem z resztą ciała, choć paznokcie nie lubią zbyt długiego moczenia. Może ono osłabiać płytkę.

Skórki wokół paznokci warto nawilżać i natłuszczać. Zabieg ich przycinania i odpychania należy przeprowadzić bardzo starannie, aby nie uszkodzić tkanki. Szczególnie otwarte rany, nawet te niewielkie, to otwarte wrota dla zakażeń. Kosmetolodzy zalecają, aby raz na jakiś czas odpocząć też od nakładania paznokci hybrydowych. Dzięki temu paznokcie mają czas, aby się zregenerować. Planując sprzątanie z wykorzystaniem detergentów należy zaopatrzyć się w rękawice ochronne. Skoncentrowania chemia bardzo silnie wysusza i niszczy naskórek.

Paznokcie mogą powiedzieć nam wiele o stanie zdrowia. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości lepiej dmuchać na zimne i od razu udać się do specjalisty.