Jak pielęgnować skórę dziecka z ATOPOWYM ZAPALENIEM SKÓRY (AZS)

„To atopowe zapalenie skóry” – taką diagnozę słyszy mama co piątego dziecka w Polsce. Co to za choroba i jak mu pomóc? Skórę z AZS trzeba chronić i specjalnie pielęgnować, a poza tym unikać alergenów mogących zaostrzyć przebieg choroby.

Spis treści

1. Atopowe zapalenie skóry: trzy fazy, jedna diagnoza
2. Atopowe zapalenie skóry: źródło stresu
3. Atopowe zapalenie skóry: staranna pielęgnacja
4. Kiedy trzeba podać leki w atopowym zapaleniu skóry
5. Atopowe zapalenie skóry u dzieci - diagnostyka i leczenie

Atopowe zapalenie skóry to przewlekła choroba o podłożu alergicznym. W ostatnich latach wyjątkowo częsta.  Lekarze szacują, że choruje na nią już 20 proc. dzieci. Jej przyczyny nie są do końca poznane. Wiadomo, że ma ona związek z nieprawidłowym działaniem układu odpornościowego. Zaburzenia mechanizmów regulacyjnych prowadza do nadprodukcji przeciwciał IgE, kierowanych następnie przeciw cząsteczkom, które organizm uzna za niebezpieczne. AZS jest uwarunkowane genetycznie. Dziecko, którego jedno z rodziców cierpi na AZS, jest w 20–40 proc. zagrożone odziedziczeniem choroby. Gdy oboje rodzice są chorzy, ryzyko rośnie nawet do 60 proc.

Atopowe zapalenie skóry: trzy fazy, jedna diagnoza

Możesz podejrzewać, że twoje dziecko ma AZS, jeśli jego skóra jest sucha i towarzyszy temu silny świąd. Jednak diagnozę może postawić tylko lekarz dermatolog lub alergolog. W przebiegu AZS rozróżnia się trzy fazy. Pierwsza obejmuje okres od 3.–6. miesiąca do 2. roku życia. Wysypka grudkowo-pęcherzykowa, której towarzyszy rumień, występuje najczęściej na policzkach i owłosionej skórze głowy. Druga, faza dziecięca, może rozwinąć się z fazy niemowlęcej bądź pojawić się między 3. a 12. rokiem życia. Zmiany skórne umiejscawiają się głównie pod kolanami i w zgięciach łokci, a także na grzbietach rak i stóp. Maja skłonność do lichenifikacji (skóra staje się zgrubiała, szorstka). U młodzieży wysypka może obejmować dużą powierzchnię skóry, a zmiany są niemal identyczne po obu stronach ciała.

Atopowe zapalenie skóry: źródło stresu

AZS jest dla chorych źródłem wielu problemów. Pierwszy to silny świąd, z powodu którego dziecko może budzić się w nocy nawet kilkanaście razy. Uporczywe drapanie uszkadza skórę, sprawiając, że wnikają w nią bakterie (np. gronkowiec złocisty), zanieczyszczenia bądź alergeny, pogłębiając stan zapalny. Kolejny to wygląd skóry. Czerwona, pokryta wysypka i łuszcząca się bywa powodem wstydu. Wreszcie, im cięższy przebieg AZS, tym większe prawdopodobieństwo, że pojawia się również inne formy alergii, jak alergiczny nieżyt nosa czy astma oskrzelowa.

Atopowe zapalenie skóry: staranna pielęgnacja

AZS wymusza na chorych specjalny tryb życia. Ich skóra (na skutek nieprawidłowego metabolizmu lipidów naskórka) jest pozbawiona naturalnej bariery ochronnej. Z tego powodu jest przesuszona i wymaga odpowiedniego traktowania. Podstawą jest pielęgnacja. Dziecku z AZS nie pomoże zwykły balsam do ciała. Jego skórę trzeba natłuszczać emolientem – preparatem, który pomaga wytwarzać na skórze film lipidowy zabezpieczający ja przed nadmierna utrata wody i wzmacniający barierę lipidową. Efekt działania emolientów utrzymuje się ok. 4 godzin, dlatego te zabiegi trzeba często powtarzać. Emolientów w postaci żelu, emulsji lub oliwki używa się również do mycia.Dziecko powinno kąpać się raz dziennie przez maksymalnie kwadrans w ciepłej wodzie z dodatkiem emolientu. Po kąpieli ciało trzeba delikatnie osuszyć, przykładając do skóry ręcznik, i od razu nałożyć preparat natłuszczający. Paznokcie muszą być krótko obcięte. Również odzież musi spełniać pewne kryteria: być przewiewna, najlepiej z bawełny, w jasnych kolorach (barwniki do farbowania tkanin też mogą uczulać). Ubrania trzeba prac w hipoalergicznym proszku bez detergentów, dokładnie płukać i prasować.

Kiedy trzeba podać leki w atopowym zapaleniu skóry

U większości dzieci symptomy choroby zanikają najpóźniej pod koniec okresu dojrzewania. Ale niemal jedna trzecia walczy z tą chorobą skóry całe życie. Są okresy, kiedy można o niej zapomnieć, ale są też fazy jej zaostrzenia. Wówczas konieczne jest specjalistyczne leczenie. Metody zależą od wieku dziecka i stanu jego skóry. Jeśli dokucza tylko swędzenie, lekarz zaleca leki przeciwhistaminowe. Dzieciom, które tak drapały skórę, że doszło do zakażenia bakteryjnego, trzeba podać antybiotyk. Jeśli zmiany są ostre, konieczne może być miejscowe podanie sterydów, które złagodzą stan zapalny. Ostatnio preparaty zawierające sterydy coraz częściej zastępowane są maściami przeciwzapalnymi (inhibitorami kalcyneuryny) – mają takie samo działanie, ale nie szkodzą skórze. W niektórych przypadkach stosuje się też naświetlanie promieniami UV. Poza lekami pomocna jest również pomoc psychologa. Zmiany na skórze źle wpływają na psychikę dziecka, powodując stres i problemy z samoakceptacją, co może dodatkowo zaostrzać objawy choroby. To błędne koło przerwać może jedynie pomoc specjalistów.

Atopowe zapalenie skóry u dzieci - diagnostyka i leczenie

Atopowe zapalenie skóry (AZS) to choroba na całe życie. Najczęściej pojawia się u noworodków lub między 6. a 7. rokiem życia.. Diagnostyka jest dosyć złożona, szczególnie jesli chodzi o najmniejsze dzieci. W jaki sposób diagnozuje się atopowe zapalenie skóry ? Czy istnieje skuteczne lekarstwo na atopowe zapalenie skóry? Posłuchaj naszego eksperta - pediatry Andrzeja Mierzeckiego z kliniki ENEL MED.

miesięcznik "Zdrowie"

Katarzyna Hubicz