Swędzą cię stopy? To może być grzybica

Grzybica zaczyna się zwykle zupełnie niewinnie. Grzybica objawia się swędzeniem i pieczeniem, ale składamy to na karb nadmiernie wysuszonej skóry. Tymczasem mogą to być pierwsze oznaki grzybicy.

Grzybica to choroba zakaźna wywołana przez grzyby chorobotwórcze. Rozwojowi grzybicy sprzyjają ciepły, wilgotny klimat. Łatwo się nią zarazić, szczególnie latem. Jedna osoba z grzybicą może być źródłem zakażenia całej rodziny.

Grzybica roznosi się, ponieważ chory rozsiewa wokół siebie odpadające ze skóry mikroskopijne łuski. Zostają one na podłodze, w wykładzinie, dywanie, ukrywają się między włoskami ręczników. Chętnie gnieżdżą się w deskach, np. pomostów nad jeziorami, podestów w łódkach, basenach, pod prysznicami. Trwają tam w gotowości, czekając na okazję, aby się przenieść na skórę człowieka.

Grzybica - rodzaje

Wyróżnia się 2 ogólne grupy grzybic:

1. Grzybice powierzchniowe

Występują najczęściej, głównie na skórze nieowłosionej i owłosionej, paznokciach i błonach śluzowych, np.

• grzybica jamy ustnej
• grzybica skóry
• grzybica skóry głowy
• grzybica stóp
• grzybica paznokci
• grzybica penisa

2. Grzybice głębokie (układowe, czyli narządowe, i uogólnione)

• grzybica dróg moczowych
• grzybica płuc
• grzybica przełyku
• grzybica jamy ustnej
• grzybica pochwy
• grzybica ogólnoustrojowa

Występują rzadziej, ale wywołują cięższe dolegliwości, mogą nawet doprowadzić do śmierci pacjenta.¹

Grzybica - przyczyny

1. Kandydoza

Najczęściej spotykanym patogenem w ustroju człowieka jest Candida albicans, który wywołuje tzw. kandydozę (drożdżycę) skóry gładkiej i błon śluzowych, a także narządów wewnętrznych, ośrodkowego układu nerwowego i węzłów chłonnych.¹

2. Kryptokokoza 

Grzybicę wywołują też inne grzyby drożdżopodobne. Spośród nich szczególnie groźny jest Cryptococcus neoformans, który wywołuje kryptokokozę  narządów wewnętrznych i skóry. U osób ze zmniejszoną odpornością może wywołać zapalenie opon mózgowych i zapalenie mózgu.¹

Wyróżnia się także tzw. grzyby skórne, czyli Dermatophyta, które wywołują grzybice skóry, paznokci i włosów.¹

3. Mukormikoza

Do innych patogenów zaliczamy grzyby strzępkowe z rzędu Mucorales, z rodzajów: Mucor, Rhizopus, Absidia, wywołujące mukormykozy.

4. Aspergiloza (grzybica kropidlakowa)

Innymi groźnymi grzybami są kropidlaki, które wywołują m.in. infekcje układu oddechowego, przełyku, żołądka lub jelit.

Grzybica - czynniki ryzyka

Na zakażenia grzybicze szczególnie narażone są osoby z osłabionym układem odpornościowym, tj:

• z cukrzycą
• z chorobami nowotworowymi
• z zaburzeniami immunologicznymi, np. u chorych na AIDS
• z chorobami przewlekłymi, np.: astmą, schorzeniami reumatologicznymi, wymagającymi długotrwałego stosowania leków, które mogą mieć niekorzystne działanie na system immunologiczny
• po przeszczepach narządów
• w podeszłym wieku, gdyż u osób, które przekroczyły 50. rok życia paznokcie rosną wolniej, a system odpornościowy ulega osłabieniu
• przeżywających silny, długotrwały stres

lub gdy występują inne czynniki zwiększające ryzyko infekcji. Do czynników nasilających ryzyko wystąpienia grzybicy zalicza się:¹

• stosowanie antybiotyków, szczególnie tych o szerokim zakresie działania
• stosowanie kortykosteroidów, cytostatyków lub preparatów immunosupresyjnych
• stosowanie chemicznych środków antykoncepcyjnych
• rozpylanie niektórych antybiotyków, np. streptomycyny lub tetracykliny na sady owocowe
• dodawanie antybiotyków do pasz zwierząt hodowlanych, jako stymulatorów wzrostu
• zanieczyszczenie środowiska środkami grzybobójczymi, które zwiększają oporność grzybów
• wady ortopedyczne stóp powodujące przykurcz palców
• noszenie nieodpowiedniego obuwia

Czytaj też: Czym można zarazić się u fryzjera?

Grzybica - jak można się zarazić?

Nie zawsze kontakt z zarodnikami grzybów przyczynia się do rozwoju choroby. Zdrowy organizm często potrafi sam zwalczyć infekcję grzybiczą. Wystarczy jednak nawet nieznaczne zachwianie równowagi organizmu, by wywołały one infekcję. Do zakażenia może dojść np.:

• noszenia pożyczonego obuwia (np. łyżwy, buty narciarskie) - ryzykiem jest nawet przymierzania obuwia w sklepie
• zamieszkiwanie dużych skupisk ludzi (hotele, schroniska)
• korzystania ze wspólnych urządzeń sanitarnych (prysznic, ubikacja)
• korzystania ze wspólnych ręczników, grzebieni
• korzystania z usług fryzjera czy kosmetyczki, która źle zdezynfekowała narzędzia

Sprawdź, jak wygląda grzybica! 

Zobacz galerię 5 zdjęć

Grzybica - objawy

Objawy grzybicy zależą od jej rodzajów. Na przykład, w przypadku grzybicy skóry na początku pojawiają się swędzące i piekące maleńkie pęknięcia. Skóra wokół nich staje się biaława, jest wilgotna i rozpulchniona.

Z czasem skóra jest pokryta drobnymi, złuszczającymi się pęcherzykami, łatwo pęka, staje się podatna na zakażenia bakteryjne. Pojawia się ból, pieczenie i bardzo brzydki zapach. Jeśli będzie się zwlekać z rozpoczęciem leczenia, grzybica przeniesie się na inne części ciała.

Gorzej jest w przypadku grzybicy ogólnoustrojowej. Pojawiają się takie objawy, jak

• długotrwałe zmęczenie
• osłabienie
• zaburzenie koncentracji
• biegunka lub zaparcia
• wzdęcia
• zmiany na skórze
• ból stawów
• inne infekcje

Są to objawy niespecyficzne i dlatego zwykle nie są właściwie rozpoznawane przez pacjenta lub lekarza.

Grzybica - diagnostyka

W przypadku podejrzenia grzybicy wykonuje się

• badania mikroskopowe (np. fragmenty paznokcia, włosów, łusek naskórkowych)
• badania mikrobiologiczne (posiew)
• badania serologiczne (wykrywanie antygenów i przeciwciał)
• badania obrazowe, np. rentgen - w przypadku grzybic układowych

Grzybica - leczenie

Leczeniem grzybicy powinien zająć się dermatolog – samodzielne kuracje często kończą się nawrotem choroby. W przypadku grzybicy zewnętrznej początkowo zwykle stosuje się leczenie miejscowe. Polega ono na smarowaniu zakażonego miejsca lekiem w kremie lub maści.

Jeżeli grzybica nie ustępuje, konieczne jest leczenie doustne. Służą temu preparaty, które przyjmuje się codziennie, ale są też takie, które zażywa się nowoczesną metodą pulsową. Jeden puls oznacza stosowanie leku przez jeden tydzień w miesiącu, a potem następują trzy tygodnie przerwy. Leczenie trwa 2–3 miesiące i jest w pełni skuteczne.

Grzybica - zapobieganie

Kuracja antygrzybicza wymaga cierpliwości – nie można jej przerwać zbyt wcześnie. Choć objawy choroby ustępują dość szybko, grzyby długo pozostają na skórze i po odstawieniu leków znów zaczynają się mnożyć.

Bardzo istotne jest też uniemożliwienie ponownego zakażenia się grzybami. Dlatego np. w przypadku grzybicy paznokci czy stóp po zakończeniu kuracji należy odkazić narzędzia do manikiuru, wyrzucić stare gąbki, pumeksy, szczotki do stóp. Używane w czasie choroby ręczniki i skarpetki trzeba zaś dobrze wygotować, buty zdezynfekować. W tym celu wkładamy je do foliowego worka, umieszczamy w nim pojemnik z 10-proc. roztworem formaliny.

Worek zamykamy bardzo szczelnie. Po dobie buty wyjmujemy i wietrzymy przez następną dobę. Zamiast formaliny można użyć chinoksyzolu (do kupienia bez recepty). Jedną tabletkę należy rozpuścić w szklance wody i waciki nasączone roztworem włożyć do każdego buta.

Nie należy nosić cudzego obuwia ani używać wspólnego ręcznika, grzebienia do włosów, itd. Należy zachować ostrożność podczas korzystania z łazienki, basenu, pryszniców w miejscach publicznych (grzyby łatwo osadzają się na wilgotnych drewnianych kratkach)

Monika Majewska