Brodawczak odwrócony: czynniki ryzyka, objawy, leczenie

Brodawczak odwrócony to rodzaj nowotworu pochodzenia nabłonkowego, rozwijającego się na błonie śluzowej nosa i zatok przynosowych. Choć sam w sobie ma charakter łagodny, to zdarza się dość często, że złośliwieje. Kto jest najbardziej narażony na zachorowanie na brodawczaka odwróconego? Jakie objawy daje brodawczak odwrócony i jak się go leczy?

Spis treści

1. Jak dochodzi do rozwoju brodawczaka odwróconego?
2. Objawy, jakie daje brodawczak odwrócony
3. Brodawczak odwrócony: diagnoza
4. Leczenie brodawczaka odwróconego

Brodawczak odwrócony jest jednym z najczęstszych, obok kostniaka, nowotworów łagodnych zatok przynosowych, szczególnie szczękowych. Rozwija się z pozostałości błony Schneidera (stąd niekiedy mówi się brodawczak Schneidera) występującej na etapie embrionalnym, która znajduje się na granicy nosa i zatok przynosowych.

Zmieniony nabłonek zaczyna wrastać palczastymi wypustkami w głąb podścieliska, a nie do środka nosa, stąd jego nazwa: brodawczak odwrócony. Ma wygląd chropowatego, policyklicznego guza w kolorze szaroróżowym (aczkolwiek samemu trudno go zobaczyć). Rozrasta się wolno lecz agresywnie, niszcząc okoliczne tkanki przez ucisk i naciekanie. Co ważne, dotyczy on niemal wyłącznie okolicy zatok, bocznej jamy nosowej i małżowiny nosowej środkowej (w nielicznych przypadkach jamy ustnej), i nie daje przerzutów, natomiast dość często (3,7-14%) ulega zezłośliwieniu – zmienia się w raka płaskonabłonkowego. Brodawczak odwrócony częściej dotyka mężczyzn, w przedziale wiekowym 35-60 lat.

Jak dochodzi do rozwoju brodawczaka odwróconego?

Brodawczak odwrócony wciąż jest jeszcze przedmiotem badań naukowców. Najprawdopodobniej ma on pochodzenie wirusowe. Konkretnie chodzi tu o wirus HPV typu 6, 11, 16, 18, przy czym te dwa ostatnie typy mają szczególną tendencję do złośliwienia.

Częściej brodawczaki występują u osób, które dużo czasu spędzają w kontakcie z dymem i pyłem. Powstawaniu brodawczaka sprzyja także przewlekłe zapalenie zatok. Choć kiedyś sądzono, że również u palaczy papierosów oraz u alkoholików występuje większe ryzyko powstania brodawczaka odwróconego, jednak nie ma to potwierdzenia w statystykach.

Objawy, jakie daje brodawczak odwrócony

Niestety, objawy te nie są charakterystyczne. Bardzo przypominają zapalenie zatok i może upłynąć wiele czasu zanim zostanie postawiona właściwa diagnoza.

• narastająca, jednostronna (rzadziej dwustronna) niedrożność przewodów nosowych; brodawczak, który występuje w obu jamach nosa jednocześnie, stanowi tylko 5 procent przypadków
• śluzowy lub ropny wyciek z nosa
• bóle głowy
• nawracające zapalenia zatok
• krwawienie z nosa
• wyczuwalny guz w nosie

Brodawczak odwrócony: diagnoza

Tomografia komputerowa nie daje jednoznacznego obrazu, o wiele skuteczniejszy w przypadku brodawczaka odwróconego jest rezonans magnetyczny i endoskopowe badanie wnętrza jamy nosa. Ostateczną diagnozę stawia się na podstawie badania histopatologicznego.

Leczenie brodawczaka odwróconego

Tę zmianę leczyć można wyłącznie operacyjnie. Jest ona bardzo niewdzięczna i trudna do dokładnego usunięcia, ponieważ mocno wrasta w otaczające tkanki, nawet w kość, i niszczy je. A podstawą powodzenia operacji jest usunięcie całego brodawczaka ze sporym marginesem tkanki zdrowej. Ze względu na budowę zmiany, jak i samo jej umiejscowienie, często zdarza się, że lekarz pozostawi jakiś jej fragment, dlatego brodawczak ma tendencję do odrastania.

Operację usunięcia brodawczaka odwróconego wykonuje się, zwłaszcza jeśli chodzi o małe zmiany, endoskopowo. Jest to obecnie najbardziej nowoczesna technika i coraz częściej stosowana w takich przypadkach. Jednak wciąż jeszcze brodawczaka operuje się z dojścia zewnętrznego, a więc związanego z rozcięciem skóry twarzy lub z rozcięciem od strony jamy ustnej. Operację wykonuje się w znieczuleniu ogólnym.

Ze względu na wysokie prawdopodobieństwo odrastania*, po operacji pacjent powinien systematycznie, przez dwa lata, zgłaszać się do kontroli laryngologicznej, aby odpowiednio wcześnie wykryć ewentualny nawrót choroby. Dopiero po dwóch latach obserwacji, jeśli nic nie odrasta, można uznać, że operacja się udała i leczenie jest zakończone. * Według różnych autorów prawdopodobieństwo to mocno się waha: od 3,6% do 50 % po operacji endoskopowej i ok. 13% po operacji zewnątrznosowej.