Leki przeciwgorączkowe (na gorączkę) - działanie, dawkowanie

Leki przeciwgorączkowe (na gorączkę) to leki obniżające niefizjologicznie podwyższoną temperaturę ciała. Leki przeciwgorączkowe najczęściej zawierają takie substancje, jak paracetamol czy ibuprofen. Jak dawkować leki przeciwgorączkowe u dzieci i dorosłych? Które leki na zbicie gorączki są bezpieczne w ciąży?

Spis treści

1. Leki przeciwgorączkowe (na gorączkę) - działanie
2. Leki przeciwgorączkowe (na gorączkę) dla dzieci i dorosłych -  dawkowanie
3. Gorączka

Leki przeciwgorączkowe (na gorączkę) to leki obniżające niefizjologicznie podwyższoną temperaturę ciała. Lekiem pierwszego wyboru przy gorączce jest paracetamol.¹ Podany doustnie obniża gorączkę po 15–30 min. Paracetamol zastosowany w rekomendowanych dawkach jest lekiem niezwykle bezpiecznym, jedynie w pojedynczych przypadkach obserwowane są niepożądane objawy, zwykle łagodne. Gdy gorączka nie obniża się po dawkach terapeutycznych paracetamolu oraz jeśli stan pacjenta pozwala, zaleca się zastosować niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) w dawkach działających przeciwzapalnie¹ (do wyboru ibuprofen, naproksen, ketoprofen, kwas acetylosalicylowy).

Leki przeciwgorączkowe (na gorączkę) - działanie

Leki na gorączkę hamują syntezę prostaglandyn w podwzgórzu w ośrodkowym układzie nerwowym; mogą również działać bezpośrednio na efektory układu termoregulacji, tj. na gruczoły potowe, naczynia krwionośne skóry, powodując zwiększone oddawanie ciepła. Leki te działają wielokierunkowo, również przeciwbólowo, a niektóre także przeciwzapalnie.

Leki przeciwgorączkowe (na gorączkę) dla dzieci i dorosłych -  dawkowanie

1) Paracetamol

Dawkowanie paracetamolu według masy ciała:

Paracetamol jest jedynym lekiem przeciwgorączkowym bez recepty zarejestrowanym do stosowania u niemowląt od 3. miesiąca życia i rekomendowanym dla noworodków (w tym dla wcześniaków) na zlecenie lekarza.

• doustnie - polecany w dawce jednorazowej 10-15mg/kg masy ciała dziecka. Kolejne dawki można podawać nie wcześniej niż co 4-6 godzin. Jednakże dawka dobowa nie może przekroczyć 60mg/kg masy ciała.
• doodbytniczo (w czopkach) - zaleca się podawać w dawce jednorazowej 25mg/kg masy ciała dziecka, co 6 - 8 godzin, zachowując maksymalną dawkę dobową 60 mg/kg masy ciała

Uśrednione dawki paracetamolu dla dzieci ze względu na wiek:

• od 3. miesiąca do 2. roku życia dawka paracetamolu dla dziecka wynosi 60-120 mg w tabletkach, a w syropie od 2,5 do 5ml
• od 1. do 5. roku życia dawka paracetamolu dla dziecka wynosi 120–250 mg
• u dzieci powyżej 6. roku życia stosuje się dawkę paracetamolu od 250 do 500 mg

SPRAWDŹ>>Kiedy nie podawać dziecku paracetamolu?

Dorośli przyjmują jednorazowo zwykle 500-1000 mg paracetamolu w postaci kapsułek, tabletek, tabletek powlekanych lub musujących i granulatów. Należy pamiętać, aby nie przekroczyć dawki 4,0 g w ciągu doby z uwagi na niebezpieczeństwo uszkodzenia wątroby.

2) Ibuprofen

Dawkowanie ibuprofenu dla dzieci powyżej 6 miesiąca życia

• 6-12 miesięcy ( 7,7-9 kg) - 2,5 ml (3-4 razy po 2,5 ml) lub 50 mg leku
• od roku do 3 lat ( 10-15 kg) - 5 ml (3 razy po 5 ml) lub  mg leku
• od 4 do 6 lat ( 16-29 kg) - 7,5 ml (3 razy po 7,5 ml) lub 150 mg leku
• od 7 do 9 lat ( 21-29 kg) - 10 ml (3 razy po 10 ml) lub 200 mg leku
• od 10 do 12 lat ( 30-40 kg) - 15 ml (3 razy po 15 ml) lub 250 mg leku

Dawka dobowa nie może przekroczyć 30 mg/kg masy ciała.

SPRAWDŹ>>Kiedy nie podawać dziecku ibuprofenu?

Dorosły zwykle przyjmuje jedną tabletkę powlekaną lub musującą z ibuprofenem (200 mg; postać tabletek „forte” – 400 mg) co 6 godzin (maksymalnie 1200 mg na dobę) w stanach gorączkowych różnego pochodzenia. W sprzedaży dostępne są również kapsułki miękkie (400 mg) i granulat musujący (200 mg), a także preparaty złożone z paracetamolem.

3) Kwas acetylosalicylowy

U dorosłych stosowany jest w postaci tabletek, tabletek dojelitowych oraz tabletek i proszków musujących, przeważnie w dawkach dobowych 1,5 - 3,0 g. U małych dzieci może doprowadzić do tzw. zespołu Reye’a, dlatego nie należy go im podawać.

4) Naproksen

Dawkowanie naproksenu u dzieci powyżej 2. roku życia ustalone jest na podstawie badań klinicznych przeprowadzonych wśród małych pacjentów z młodzieńczym zapaleniem stawów; pojedyncza dawka wynosi2,5–5 mg/kg m.c., nieprzekraczając 15 mg/kg m.c./dzień. Nie ma badań potwierdzających skuteczność i bezpieczeństwo naproksenu u dzieci z innymi wskazaniami niż młodzieńcze zapalenie stawów.

U dorosłych można stosować 2 tabletki jednorazowo, następnie 1 tabletkę co 6-8 godzin (w razie konieczności).

5) Metamizol, powszechnie znany jako pyralgina

Chociaż jest skutecznym lekiem przeciwgorączkowym i przeciwbólowym, w większości krajów nie jest już stosowany u dzieci ze względu na objawy niepożądane, jak: zawroty głowy, drżenia, poty, zapaść krążeniowa (po podaniu parenteralnym), reakcje alergiczne, uszkodzenie wątroby i nerek, zaostrzenie choroby wrzodowej i agranulocytoza, będące nawet przyczyną zgonu. Z uwagi na prawdopodobne działanie teratogenne na płód oraz zwiększone ryzyko rozwoju nowotworu nerek u dzieci, nie dopuszcza się jego stosowania u kobiet będących w ciąży oraz karmiących piersią.

Metamizol stosuje się u osób powyżej 15. roku życia, kiedy inne metody okazują się nieskuteczne. Maksymalna jednorazowa dawka doustna wynosi 1 g (2 tabletki), maksymalna dawka dobowa 3 g (6 tabletek).

6) Aminofenazon, znany powszechnie jako piramidon

W Polsce jest składową złożonych leków przeciwbólowych, przeciwzapalnych i przeciwgorączkowych.

Gorączka

Źródło:

1. Mrozińska M., Postępowanie z gorączkującym dzieckiem, "Przewodnik Lekarza"

Monika Majewska