Alergia na grzyby i pleśnie: objawy i leczenie
Alergia na grzyby i pleśnie jest wbrew pozorom częsta. Alergeny grzybów pleśniowych są wszechobecne w otoczeniu. Objawy alergii na grzyby i pleśnie są bardzo różnorodne, a w zależności od warunków klimatycznych, mogą występować przez cały rok, bądź sezonowo. Czy są testy, wykrywające taką alergię? Jak przebiega leczenie alergii na grzyby i pleśnie?
Spis treści
- Alergia na grzyby i pleśnie - rodzaje
- Alergia na grzyby i pleśnie - gdzie czyhają?
- Alergia na grzyby i pleśnie - czego unikać?
- Alergia na grzyby i pleśnie - badania
- Alergia na grzyby i pleśnie - niebezpieczne pokarmy
- Alergia na grzyby i pleśnie - domowe źródła
Alergia na grzyby i pleśnie nie jest pierwszą, o której myślimy, gdy mamy objawy uczulenia, a to błąd, bo zarodniki grzybów to najliczniejsza grupa cząstek biologicznych obecnych w powietrzu, swą liczebnością znacznie przewyższająca liczbę ziaren pyłku. Dostając się wraz z wdychanym powietrzem do naszych dróg oddechowych, mogą stać się przyczyną alergii.
Wielkość spor grzybowych waha się od kilku do kilkudziesięciu mikrometrów, w większości nie przekraczając kilkunastu mikrometrów. Są więc generalnie mniejsze niż ziarna pyłku roślin, a więc głębiej dostają się do dróg oddechowych.
Większość grzybów to organizmy mikroskopijnej wielkości, niewidoczne gołym okiem lub widoczne w postaci nalotów. Jedynie część grzybów tworzy okazałe grzybnie. Te, których grzybnia ma postać nalotów, nazywamy potocznie pleśniami.
Wzrostowi grzybów sprzyja wysoka wilgotność względna powietrza (optimum powyżej 70%) oraz odpowiednia temperatura otoczenia (optimum to 16-35 stopni C). Tym samym rozwój ich zależy od klimatu i pory roku.
Alergia na grzyby i pleśnie - rodzaje
Spośród grzybów będących przyczyną alergii wziewnej najistotniejszą rolę pełnią rodzaje: Alternaria i Cladosporium oraz Penicillium i Aspergillus. Najczęściej uczula grzyb Alternaria alternata, choć u większości chorych współistnieje nadwrażliwość na kilka gatunków grzybów.
Dolegliwości mogą mieć charakter zarówno sezonowy, jak i całoroczny. Najczęściej jednak objawy występują przez cały rok, nasilając się w okresie letnim i jesiennym, co wiąże się z okresem występowania zarodników w powietrzu.
Reakcje alergiczne na grzyby mogą objawiać się w takich postaciach jak:
- alergia wziewna na grzyby i pleśnie
Dolegliwości ze strony układu oddechowego będą spowodowane obecnością spor grzybowych w powietrzu, którym oddychamy. Objawy nasilają się późnym latem i wczesna jesienią.
- alergia pokarmowa na grzyby i pleśnie
Kłopoty żołądkowe lub jelitowe będą wynikały ze zjedzenia żywności, w której obecne są alergeny grzybów. Problem alergii pokarmowej na grzyby wynikać może ze spożycia grzybów kapeluszowych. Przyczyną tej postaci alergii mogą być również produkty spożywcze, do których wyprodukowania wykorzystywane są grzyby lub ich metabolity oraz żywność zaatakowana przez grzyby.
Do pokarmów, w składzie których należy spodziewać się obecności antygenów grzybów, należą między innymi sery pleśniowe, otrzymywany "przemysłowo" sok pomarańczowy, niektóre gatunki wina i piwa, sos sojowy, ciasta drożdżowe czy wędzone "przemysłowo" wędliny.
- alergia kontaktowa na grzyby i pleśnie
Bezpośredni kontakt z zarodnikami grzybów może wywołać zmiany na skórze lub błonach śluzowych. Jest to nierzadko postać alergii zawodowej na grzyby. Opisywano między innymi przypadki zmian skórnych u rolników wywołane kontaktem z kukurydzą zaatakowaną przez grzyb z gatunku Ustilago maydis.
Do produkcji niektórych antybiotyków używa się specjalnie przygotowanych grzybni. Przy nadwrażliwości na grzyby lub alergii po zażyciu takiego antybiotyku może pojawić się reakcja alergiczna. Najlepszym przykładem jest penicylina otrzymywana z hodowli grzyba penicillium notatum.
- reakcja alergiczna na grzyby może się pojawić także wtedy, gdy w organizmie rozwinie się infekcja na tle grzybiczym. To rzadka sytuacja, ale możliwa
Alergia na grzyby i pleśnie - gdzie czyhają?
Grzyby często dzielimy na grzyby środowiska zewnętrznego i grzyby bytujące głównie w pomieszczeniach zamkniętych.
Gatunki dominujące w środowisku "zewnątrzdomowym" to między innymi:
- Alternaria
- Cladosporium
- Botrytis
- Epicoccum
- Fusarium
Znajdziemy je głównie w glebie, na żywej i obumarłej roślinności w lasach, na polach, na łąkach i w ogrodach oraz na ulegającej zepsuciu żywności (głównie warzywach i owocach).
Tak zwane spory "suche" należące między innymi do grzybów Alternaria, Cladosporium, Epicoccum, Botrytis, Curvularia uwalniane są do otoczenia w sposób bierny wraz ze zwiększonym ruchem powietrza i spadkiem wilgotności względnej powietrza.
Obserwuje się wczesnopopołudniowy szczyt uwalniania tych spor, w okresach zwiększonego nasłonecznienia.
Natomiast spory "wilgotne" są aktywnie uwalniane do otoczenia w okresach zwiększonej wilgotności powietrza, czyli w godzinach nocnych i wczesnorannych oraz po opadach deszczu.
Występowanie zarodników grzybów z rodzaju Cladosporium i Alternaria w powietrzu atmosferycznym w naszym klimacie cechuje sezonowość, ze szczytem zarodnikowania od maja do sierpnia dla spor z rodzaju Cladosporium oraz od lipca do września dla zarodników Alternaria.
Najwięcej zarodników Alternaria i Cladosporium pojawia się w powietrzu, gdy po okresie ciepłym, ale deszczowym nadchodzą dni pogodne, suche i wietrzne.
W większości krajów europejskich zdecydowanie dominują w powietrzu zarodniki z rodzaju Cladosporium. Są liczniejsze niż ziarna pyłku roślin i spory z rodzaju Alternaria.
Zimą, gdy temperatura jest niska, a ziemia pokryta śniegiem, stężenie zarodników grzybów środowiska zewnętrznego jest bardzo niskie.
Zarodniki Alternaria i Cladosporium występują powszechnie i w bardzo dużej ilości również wewnątrz pomieszczeń, na co wpływa ruch powietrza oraz przenoszenie przez ludzi i zwierzęta. W efekcie zarodniki obecne w pomieszczeniach pochodzą zarówno ze źródeł zewnątrz-, jak i wewnątrzdomowych.
Obecność odpowiednich warunków wewnątrz pomieszczeń zamkniętych może ułatwiać rozwój różnych gatunków grzybów. Istotną rolę odgrywa tu wzrost wilgotności, wywołany na przykład poprzez pracę urządzeń nawilżających, nieprawidłową wentylację, wysoką temperaturę otoczenia oraz rodzaj aktywności ludzkiej.
Do pomieszczeń szczególnie narażonych na rozwój grzybów należą:
- źle wentylowane piwnice
- kuchnie
- łazienki
- drewniane domki letniskowe
- sklepy antykwaryczne
- pomieszczenia archiwów
- bibliotek
Rozwojowi pleśni sprzyja obecność w pomieszczeniach wilgociolubnych roślin doniczkowych, ptactwa i dużych ilości kurzu domowego.
Do grzybów w pierwszym etapie kolonizujących środowisko pomieszczeń zamkniętych należą gatunki z rodzaju Penicillium i Aspergillus, do wtórnych kolonizatorów gatunki Cladosporium, w trzeciej natomiast kolejności atakują Fusarium, Phoma, Ulocladium.
Stężenie spor grzybów kolonizujących pomieszczenia zamknięte nie wykazuje znacznych wahań sezonowych.
Alergia na grzyby i pleśnie - czego unikać?
Na rozwój alergii na grzyby narażonych jest wiele grup zawodowych, a szczególnie:
- rolnicy
- ogrodnicy
- leśnicy
Problem dotyczy również pracowników przemysłu spożywczego:
młynarzypiekarzywytwórców serówpracowników przemysłu piwowarskiegopracowników zakładów zielarskichKontakt z grzybami mają również:
pracownicy kompostowni i oczyszczalni ściekówpracownicy bibliotekpracownicy archiwówpracownicy muzeówpracownicy magazynówkonserwatorzy zabytkówOsoby uczulone powinny unikać prac rolniczych i ogrodniczych:
koszenia trawzakładania kompostownikówgrabienia opadłych liścigrzybobraniaspacerów po lesie, szczególnie jesieniąUnikać należy miejsc, gdzie mikroorganizmy te znajdują szczególnie dogodne warunki do rozwoju, czyli:
suteren, piwnicdrewnianych altanek i domków letniskowych używanych jedynie podczas sezonu wakacyjnegopomieszczeń gospodarskich na wsikrytych kąpielisksaunObecność w pomieszczeniach roślin lubiących wilgoć, ptaków, pokrywanie podłóg wykładzinami, a ścian tapetami, zły system wietrzenia, stosowanie nawilżaczy powietrza, rzadkie usuwanie odpadków - wszystko to sprzyja pojawieniu się w domach ognisk rozwoju grzybów.
Masywna kolonizacja może dać o sobie znać poprzez obecność zapachu stęchlizny, który jest efektem wydzielania lotnych substancji do otoczenia przez rosnący grzyb.
Alergia na grzyby i pleśnie - badaniaDo potwierdzenia rozpoznania alergii na grzyby pleśniowe lekarz może zlecić dodatkowe testy:
Testy skórneDo przeprowadzenia testów skórnych używa się rozcieńczonych wyciągów z najczęściej uczulających gatunków pleśni, które są nanoszone na drobne nacięcia lub nakłucia wykonywane na przedramieniu lub plecach pacjenta, ewentualnie są wstrzykiwane pod skórę.
Gatunki pleśni odpowiedzialne za alergię wywołują niewielkie zaczerwienienie z towarzyszącym rumieniem w miejscu podania - tzw. reakcja rumieniowo-bąblowa.
Badanie krwiBadanie krwi wykonywane jest głównie w przypadku niejednoznacznego wyniku testów skórnych. Stosowany jest wówczas przede wszystkim test RAST - badający poziom immunoglobuliny (przeciwciała IgE) skierowanej przeciw konkretnemu alergenowi.
Przeciwciała są produkowane przez układ odpornościowy w trakcie reakcji alergicznej. Podwyższony poziom IgE skierowanej przeciwko konkretnemu alergenowi pyłkowemu może świadczyć o obecności alergii.
Alergia na grzyby i pleśnie - niebezpieczne pokarmyPokarmy, które mogą zawierać alergeny grzybów to:
szampanwino (szczególnie domowe)piwoketchupsos sojowysery, zwłaszcza gatunki z niebieską pleśnią (typu Roquefort)pieczywo i inne pokarmy zawierające drożdżewędzone przemysłowo wędlinysuszone owoce: rodzynki, śliwki, daktyle itp.winogronapleśniejące owocedługo przechowywane jarzynyAlergia na grzyby i pleśnie - domowe źródłaŹródłem występowania grzybów w naszych domach mogą być
klimatyzatoryłazienkipiwniceuszczelki starych lodówekodpływy zlewówzmywarkiotwory wentylacyjnekosze na śmiecigarażeziemia roślin doniczkowychdywanymaty łazienkowe (zwłaszcza zawilgocone)stare meble i książki
Porady eksperta
![Stan przedcukrzycowy dotyczy nawet 5 mln Polaków. Ciebie też? Sprawdź to [TEST]](https://cdn.galleries.smcloud.net/t/galleries/gf-TRZ7-kaJ1-ptSh_cukrzyca-pomiar-cukru-320x213.jpg)
![Zmiany na ustach - krostki, grudki, pęcherzyki. 8 najczęstszych przyczyn [ZDJĘCIA]](https://cdn.galleries.smcloud.net/t/galleries/gf-soBw-u4ou-qebe_zmiany-na-ustach-krostki-grudki-pecherzyki-8-najczestszych-przyczyn-zdjecia-320x213.jpg)
