FITOREKSJA – obsesja na punkcie bycia „fit”

Fitoreksja staje się kolejnym po anoreksji czy bigoreksji groźnym zaburzeniem w postrzeganiu własnego ciała. Wszystko przez modę na bycie "fit", która sprawia, że u niektórych osób walka o idealne ciało staje się uzależnieniem. Czym dokładnie jest fitoreksja? Jak rozpoznać, kiedy dbanie o sylwetkę staje się obsesją? Na czym polega leczenie takiego zaburzenia?

Spis treści

1. Fitoreksja – przyczyny
2. Fitoreksja – jak rozpoznać objawy?
3. Fitoreksja – leczenie

Fitoreksja (potocznie fitnessomania, fitmania) to zaburzenie psychiczne, którego istotą jest przesadna dbałość o sylwetkę, obsesyjne dążenie do bycia „fit”, czyli dążenie do osiągnięcia idealnego, wysortowanego ciała. Osoby cierpiące na fitoreksję uważają, że ich sylwetka nie jest perfekcyjna.

W związku z tym stają się uzależnione od ćwiczeń, dzięki którym mają się pozbyć defektów ciała i osiągnąć ideał sylwetki. Niestety, ten w rzeczywistości nie istnieje, dlatego akceptacja własnego ciała nigdy nie następuje.

Fitoreksję można zaliczyć do dysmorfofobii (ang. Body Dysmorphic Disorder, BDD) – grupy zaburzeń psychicznych, charakteryzujących się niezadowoleniem z wyglądu własnego ciała, występowaniem lęku, który jest związany z przekonaniem o nieestetycznym wyglądzie ciała (przy czym opisywane defekty ciała często są wyolbrzymionym problemem).

Należą do niej m.in. anoreksja, bulimia i bigoreksja (przesadna dbałość o mięśnie). Fiotoreksja jest nawet nazywana przez niektórych "sportową bulimią" (kiedy napady głodu, zamiast prowokowaniem wymiotów, kończą się dodatkową serią ćwiczeń) lub "sportową anoreksją" (kiedy osoba chora myśli obsesyjnie o ćwiczeniach tylko jako o sposobie na spalanie kalorii i zrzucanie kilogramów).

Warto wiedzieć, że fitoreksja dotyczy nie tylko kobiet. Również mężczyźni wpadają w pułapkę bycia "fit". Kiedy panowie są wiecznie sfrustrowani i niezadowoleni z własnego wyglądu, mówi się o kompleksie Adonisa, który może doprowadzić do niebezpiecznej bigoreksji.

Fitoreksja – przyczyny

Pośrednią przyczyną fitoreksji jest moda na bycie "fit", wszechobecny kult zgrabnego, wysportowanego ciała. Media, które mają duży wpływ na opinię publiczną, a w pewnym stopniu kształtują ludzkie zachowania (zwłaszcza młodych osób), promują ideał piękna, który kryje się pod pojęciem "fit".

Nie bez znaczenia jest także presja otoczenia, według którego idealna sylwetka jest ważna tak samo jak kariera, a nawet ważniejsza. U osób z niskim poczuciem własnej wartości może to doprowadzić do pogłębiającego się braku akceptacji swojego ciała i zaburzeń w jego postrzeganiu.

Są to zwykle osoby, które w dzieciństwie miały problemy z funkcjonowaniem w grupie rówieśniczej lub miały zaburzone relacje z bliskimi (np. rodzicami). Tego typu problemy wieku dorastania nie zawsze znikają wraz z osiągnięciem dojrzałości i mogą doprowadzić do obniżenia poczucia własnej wartości.

W czasach kultu wychudzonej sylwetki modelki problem ten prowadził do anoreksji i bulimii. Dziś jest moda na bycie "fit", w związku z tym narasta problem fitoreksji.

Fitoreksja – jak rozpoznać objawy?

Fitorektyk jest zaabsorbowany uporczywą myślą o swoim ciele, dlatego codziennie przegląda się w lustrze i uważnie przypatruje się każdemu kawałkowi swojego ciała, często porównując je do zdjęć idealnych ciał (np. trenerek fitness).

Za każdym razem dostrzega jakieś mankamenty, które sprawiają, że sylwetka nie jest doskonała. Dochodzi do wniosku, że sposobem na rozwiązanie problemu są modne i korzystne dla zdrowia ćwiczenia. Niestety, zniekształcone myślenie sprawia, że wykonywane od dłuższego czasu ćwiczenia są postrzegane jako nieefektywne, co doprowadza do:

• systematycznego zwiększania dawki ćwiczeń - fitorektyk ćwiczy coraz więcej i ciężej, praktycznie nie wychodzi z klubu fitness;
• braku ograniczeń w uprawianiu sportu - fitorektyk ćwiczy nawet wtedy, gdy czuje bóle mięśni, ścięgien i stawów, a nawet po kontuzji, w czasie choroby, a także wtedy, gdy organizm jest już zwyczajnie wyczerpany reżimem treningowym. Dzieje się tak, ponieważ fitorektyk nie dostrzega żadnego problemu i uważa się za okaz zdrowia, choć jego forma nie jest doskonała. Osoba uzależniona od sportu odczuwa bowiem psychiczny dyskomfort, gdy opuszcza choćby jedne ćwiczenia. Wówczas zachowuje się podobnie jak osoba będąca na odwyku - staje się podenerwowana i jest niemiła w stosunku do innych osób;
• minimalizowania porcji żywieniowych - moda na bycie "fit" zakłada także zmianę sposobu odżywania na lepszy, zdrowszy. Niestety, u fitorektyka zmiana nawyków żywieniowych polega głównie na ograniczeniu kaloryczności potraw. Przypuszcza się, że zaburzenie może doprowadzić nawet do rozwoju ortoreksji;

Fitorektyk, przez to, że poświęca ćwiczeniom każdy swój wolny czas, rezygnuje ze spotkań z przyjaciółmi i nie ma czasu dla rodziny. Osoba cierpiąca na fitoreksję jest skupiona tylko na własnej osobie i nie oczekuje przy tym aprobaty innych.

Fitorektyk zamyka się we własnym świecie, ponieważ tylko on sam mógłby zaakceptować swoje ciało. Niestety, to nigdy nie następuje, ponieważ ćwiczenia nie przynoszą subiektywnego efektu psychicznego (pomimo pojawienia się właściwych efektów fizycznych), co w końcu może doprowadzić do zaburzeń depresyjnych.

Fitoreksja – leczenie

Fitoreksja należy do grupy zaburzeń lękowych, a te są leczone lekami przeciwdepresyjnymi. Jednak czasami wystarczy tylko terapia z psychologiem.

Celem psychoterapii jest znalezienie przyczyny obniżenia poczucia własnej wartości, zmiana sposobu myślenia o własnym wyglądzie oraz wyznaczanie sobie bardziej realnych celów. Niestety, fitorektycy nie szukają pomocy, ponieważ swojego uzależnienia od sportu nie uważają za problem.

Monika Majewska