Co to jest separacja, ile trwa i ile kosztuje? Separacja a rozwód

Separacja to rozwiązanie, na które często decydują się osoby nie do końca przekonane o potrzebie definitywnego zakończenia małżeństwa. Sprawdź, jak załatwić separację, ile trwa separacja, ile kosztuje i na czym polega różnica między separacją a rozwodem.

Spis treści

1. Co to jest separacja?
2. Separacja - definicja
3. Czym różni się separacja od rozwodu?
4. Separacja: kiedy może zostać orzeczona?
5. Separacja: kiedy sąd nie wyda orzeczenia?
6. Ile kosztuje separacja?
7. Separacja czy rozwód?
8. Separacja: jaki sąd o niej orzeka?
9. Separacja: jakie są jej skutki?
10. Separacja: jak się z niej wycofać?

Co to jest separacja?

Separacja to rozwiązanie, które przed rokiem 1999 w ogóle nie było możliwe - małżeństwa, które chciały się rozejść, mogły zdecydować się wyłącznie na rozwód. We wspomnianym wyżej czasie pojawiła się jednak (obowiązująca dokładnie od 16 grudnia 1999 roku) ustawa, dzięki której możliwe stało się, aby małżonkowie uzyskali również i separację.

Separacja - definicja

Według słownikowej definicji separacja polega na oddzieleniu od siebie jakichś osób lub rzeczy. W kontekście małżeństwa znaczenie separacji jest podobne – polega ona na wyraźnym oddzieleniu od siebie małżonków.

Czym różni się separacja od rozwodu?

Otóż rozwód to zasadniczo "droga bez powrotu" – tak naprawdę poza ponownym wzięciem ślubu przez dwie te same osoby, nie istnieje możliwość jego cofnięcia. Ludzie, którzy wcześniej byli małżonkami, po rozwodzie stają się całkowicie wolni – mogą oni zawierać nowe związki, jak i również wstąpić w całkowicie inny związek małżeński.

Inaczej jest zaś z separacją – ona również prowadzi do pewnego rozdzielenia dróg życiowych dwojga ludzi, aczkolwiek w jej przypadku cały czas pozostają oni małżeństwem – w trakcie separacji nie można więc wziąć ślubu z jakąś inną osobą.

Czytaj też:

Kryzys w związku: jak go pokonać?

Terapia małżeńska: na czym polega?

Komunikacja w związku. Najczęstsze problemy

Separacja: kiedy może zostać orzeczona?

Warunki orzeczenia separacji tak naprawdę są analogiczne do tych w przypadku rozwodu. Aby sąd zdecydował się orzec separację, konieczne jest, aby doszło do całkowitego (ale niekoniecznie trwałego, jak to ma miejsce w przypadku rozwodu) rozkładu pożycia małżonków. Obejmuje to pożycie duchowe (uczuciowe), fizyczne (m.in. kontakty seksualne) oraz gospodarcze (np. wspólny budżet).

Zasadniczo ostatni element pożycia małżeńskiego budzi zwykle największe kontrowersje. Otóż w sytuacji, kiedy małżonkowie wspólnie mieszkają, nie do końca spełnione jest ustanie wspólnego pożycia gospodarczego. Nie jest to jednak równoznaczne z tym, że taka para nie może być w separacji – różne są życiowe sytuacje, dlatego też decyzje o separacji podejmowane są przez sądy po dokładnym, indywidualnym rozpatrzeniu każdego przypadku.

Separacja: kiedy sąd nie wyda orzeczenia?

Nie każda para małżonków, która wystąpi do sądu o orzeczenie separacji, rzeczywiście będzie mogła je otrzymać. Przede wszystkim pod uwagę brane jest dobro małoletnich dzieci danej pary: jeżeli separacja rodziców w jakiś sposób mogłaby im zaszkodzić, sąd nie wyda wyroku zezwalającego na nią.

Inną sytuacją, gdzie udzielenie separacji jest niemożliwe, jest ta, gdy byłoby to niezgodne z zasadami współżycia społecznego. Jednoznacznie określić, czym zasady te są, po prostu się nie da – nawet w różnych regulacjach prawnych reguły współżycia społecznego nie są jednoznacznie zdefiniowane.

Ogólnie przyjmuje się, że zasady te to minimum powszechnie uznawanych zasad poprawności i uczciwości w różnych kontaktach z innymi ludźmi. Jako przykład sytuacji, gdzie separacji nie można orzec ze względu na niezgodność z zasadami życia społecznego, można podać stan, gdy jeden z małżonków jest ciężko chory i wymaga opieki.

Separacja czy rozwód?

Separacja jest rozwiązaniem dla par, których związki są w fatalnym stanie – nie sypiają ze sobą, nie jedzą wspólnie posiłków, nie spędzają razem czasu – ale istnieje jeszcze szansa na to, że dawne uczucia powrócą. O rozwodzie pomyśleć można wtedy, kiedy małżonkowie absolutnie nie widzą szans na naprawę swojej relacji – oznacza on definitywny koniec małżeństwa.

Separacja z kolei daje czasami naprawdę dobre efekty i pozwala uratować małżeństwo. Codzienne sprzeczki, stale napięta atmosfera w domu czy "ciche dni" nie pomagają w naprawieniu związku. Czasami rozejście się małżonków na pewien czas sprawia, że nabierają oni dystansu do różnych spraw – to, co wcześniej uznawali oni za problem, z perspektywy czasu okazuje się błahostką, o którą wcale nie warto było się kłócić.

Żona może zacząć wręcz tęsknić za nawykami męża, które dotychczas wywoływały w niej wyłącznie irytację. Mąż z kolei może dojść do wniosku, że żona wcale nie dzwoniła do niego tak często tylko po to, aby go kontrolować, lecz robiła to dlatego, że po prostu potrzebowała z nim kontaktu. Co więcej – mężowi tych częstych telefonów może nawet zacząć brakować.

Separacja jest więc dla niektórych par ratunkiem – jeżeli w jej trakcie małżonkowie finalnie stwierdzą, że chcą do siebie wrócić, możliwe jest jej zniesienie. W niektórych krajach świata separacja jest nawet etapem niezbędnym przed udzieleniem danej parze rozwodu.

Separacja: jaki sąd o niej orzeka?

Małżonkowie, którzy powezmą decyzję o separacji, powinni udać się do – właściwego względem zamieszkania – sądu okręgowego. Zażądać separacji może zarówno jeden, jak i oboje małżonków. Później przebieg postępowania zależny jest m.in. od tego, czy para ma dzieci, czy też nie.

Jeżeli oboje małżonkowie składają wniosek o separację i nie mają małoletnich dzieci, postępowanie toczy się w trybie nieprocesowym, bez orzekania o winie. Po ustaleniu, czy rzeczywiście zachodzą warunki do orzeczenia separacji, sąd może wydać o niej postanowienie.

Inaczej dzieje się zaś wtedy, kiedy pozew składa jeden małżonek lub gdy para ma małoletnie dzieci. Wtedy toczy się rozprawa, którą kończy wydanie wyroku. W trakcie rozprawy sąd m.in. orzeka o winie małżonków – winne może być jedno z nich, oboje lub może zostać uznane, za ani mąż, ani żona nie są winni ustania pożycia małżeńskiego.

Ma to duże znaczenie, ponieważ wpływa m.in. na to, jaki będzie podział obowiązków w opiece nad dziećmi, oprócz tego wina brana jest pod uwagę przy ustalaniu ewentualnych alimentów.

Separacja: jakie są jej skutki?

Orzeczenie separacji skutkuje uchyleniem wspólnoty małżeńskiej. Po niej małżonkowie nie mają obowiązku wspólnego pożycia, tracą oni wspólność majątkową. Zmianom ulega również dziedziczenie w przypadku śmierci któregoś z partnerów – w trakcie separacji ustaje dziedziczenie ustawowe, przepada również prawo do zachowku.

Jeszcze w trakcie rozprawy – o ile małżonkowie takowe mają – dochodzi do rozstrzygnięcia podziału władzy rodzicielskiej, ustalane jest również to, jak małżonkowie będą się dzielić kosztami opieki nad dzieckiem. W sytuacji, kiedy małżonkowie po separacji mają mieszkać wspólnie, sąd ustala także zasady tego, w jaki sposób będzie to się odbywać.

Podkreślić tutaj należy, że choć separacja zmienia bardzo wiele, to jednak pewne aspekty życia wciąż pozostają po niej niezmienione. Otóż zgodnie z panującymi przepisami w sytuacji, kiedy względy słuszności (które również, podobnie jak zasady współżycia społecznego, są niesprecyzowane) będą tego wymagały, w trakcie separacji małżonkowie są zobowiązani do udzielania sobie pomocy.

Separacja: jak się z niej wycofać?

Kiedy w trakcie separacji małżonkowie stwierdzą, że nadal jednak chcą być w związku, możliwe jest jej cofnięcie. Podobnie jak jej udzielenie, tak i zniesienie odbywa się drogą sądową. Zniesienie separacji możliwe jest wtedy, kiedy do sądu okręgowego zostanie złożone zgodne żądanie tego przez oboje małżonków.