Po czym poznać lękowe style przywiązania? 5 kinowych postaci ukazuje to idealnie
Lękowy styl przywiązania to wbrew pozorom wcale nie takie rzadkie zjawisko. Wiele osób jednak nie zdaje sobie sprawy z codziennego funkcjonowania i z tego, że tworzona relacja opiera się na poczuciu braku, lęku i potrzebie kontroli. Chcąc nieco lepiej zrozumieć, na czym on polega, warto przeanalizować zachowanie kilku postaci znanych z ekranu.
Kino odzwierciedla naszą rzeczywistość, czasem nadając przy tym pierwiastek czegoś abstrakcyjnego. Niemniej nawet produkcje science fiction, czy fantasy mają namiastkę tego co ludzkie. Dzięki temu możemy w pewnym stopniu utożsamić się z bohaterem, jego historią, ale także oderwać od codzienności. Okazuje się jednak, że na ekranach można dostrzec różne oblicza zaburzeń psychicznych, dysfunkcji w relacjach, czy style przywiązania. Przygotowaliśmy kilka przykładów właśnie dotyczących ostatniego zagadnienia.
Czym jest styl przywiązania i skąd bierze się lęk? 4 rodzaje
Jak wynika z definicji American Psychological Association (APA) o stylu przywiązania mówimy w odniesieniu do sposobu, w jaki ludzie odnoszą się do innych w kontekście bliskich relacji.
To właśnie określony styl przywiązania wpływa na poczucie własnej wartości oraz interpersonalne zaufanie. Teoretycznie zakłada się, że poczucie stopnia bezpieczeństwa w dorosłych relacjach jest bezpośrednio powiązany z tym, jak w okresie dzieciństwa wyglądało budowanie relacji.
Zazwyczaj w psychologii identyfikowane są cztery rodzaje stylu przywiązania obserwowane u osób dorosłych, a mianowicie:
- bezpieczny,
- lękowo-ambiwalentny,
- lękowo-unikający,
- zdezorganizowany.
Dziś skupimy się na lękowych stylach przywiązania, które mogą odzwierciedlać nasz sposób tworzenia relacji, nawet jeśli do tej pory nie mieliśmy takiej świadomości. Posłużymy się jednak postaciami z filmów i bajek, by lepiej opisać poszczególne przykłady.
Co to jest lękowy styl przywiązania?
O lękowym stylu przywiązania mówimy wówczas kiedy osoba budująca związek, bliską relację wciąż czuje niepewność. Często zatem towarzyszy jej potrzeba nieustannej kontroli drugiej osoby, trudno jej zaufać, jest podejrzliwa. Zachowanie to wynika z prostego faktu - boi się odrzucenia, łaknie czułości i miłości, jednocześnie mając w sobie lęk, że pojawi się ktoś inny, lepszy.
Lękowy styl przywiązania, który uwidacznia się do dorosłym życiu często jest konsekwencją tego jak w dzieciństwie reagował rodzic na różne sytuacje. Jeżeli jego zachowanie było niespójne, a zatem czasem był wspierający a innym razem chłodny, obojętny, niedostępny emocjonalnie, lub co gorsza, budził strach, to takim dziecku kształtuje się niepewność.
Nie wie, czy zasługuje na miłość, uwagę, czy jest kimś ważnym. A kiedy rodzic powtarza takie zachowanie, to z czasem w małym człowieku buduje się przeświadczenie, poczucie, że jest niewystarczające, że powinno być lepsze, żeby zasłużyć na przychylność.
Chwiejność w relacjach z opiekunem może wykształcić w dziecku styl lękowo-unikający. Oznacza to, że dziecko nie szuka możliwości interakcji z rodzicem lub opiekunem, a wręcz buduje bliskie relacje z rodzicami koleżanki, czy kolegi. W dorosłym życiu ten styl przejawia się tym, że taka osoba przedkłada własną niezależność nad potrzebę bliskości, unika silnych emocji i zobowiązań.
Z kolei w przypadku stylu lękowo-ambiwalentego dziecko, a później osoba dorosła ma poczucie, że to inni mają problem ze zbliżaniem się do nich, polubieniem ich, zaakceptowaniem. Osoby te często nie dowierzają, że są kochane, potrzebują potwierdzenia i wciąż boją się, że zbudowana relacja się rozpadnie. Nie lubią długiej rozłąki z partnerem, doświadczają lęku przed porzuceniem i nieustannie szukają sposobu, by utwierdzić się w poczuciu, że są ważne dla partnera.
W skrócie można uznać, że zarówno w dzieciństwie jak i w życiu dorosłym osoby o lękowo-ambiwalentnym stylu przywiązania jest huśtawka szczęścia kiedy czują się kochane i bliska osoba jest obok, a jednocześnie boją się, że to zaraz minie, ucieknie, skończy się na dobre.
Przykłady lękowego stylu przywiązania. Rzuć okiem na 5 postaci
Skoro wiemy już, czym charakteryzują się lękowe style przywiązania, warto podać kilka przykładów, które odzwierciedlają ten stan.
Po pierwsze film animowany pt. "Shrek", choć większość z nas skupia się na całej fabule, czy zabawnych dialogach dobrze jest czasem przyjrzeć się samym bohaterom. Wielki zielony ogr wyrusza na wyprawę w celu uratowania Fiony, pięknej księżniczki. Kluczowa jednak okazuje się być pomoc osła, małego gadatliwego i nadwyraz przyjaznego zwierzaka.
To właśnie “przylepna” natura osła jest kluczem do ich relacji. Choć Shrek wciąż go od siebie odsuwa, tworzy dystans, to osioł lgnie do niego, pragnie akceptacji i miłości, nie zraża go nawet to, że zielony duży kolega stara się go od siebie odsunąć. Ostatecznie udaje się im stworzyć przyjacielską relację.
Te dwie postaci obrazują dwa lękowe style przywiązania jednocześnie. Shrek przez dystans i chłód reprezentuje styl lękowo-unikowy, a osiołek przez natarczywość i ogromną potrzebę miłości styl lękowo-ambiwalentny. W kolejnych częściach można zauważyć jak każdy z bohaterów, tworzy coraz zdrowsze relacje.
Kolejny przykład z bajki, tym razem produkcja “Gdzie jest Nemo?” i relacja ojca Marlina z synem Nemo. Marlin jest nadopiekuńczym tatą (rybką), ponieważ zarówno jego żona jak i setki wcześniejszego potomstwa zostały zjedzone przez barakudę, dużą rybę drapieżną.
Mały Nemo ma dość i zaczyna się buntować, wpadając w różne tarapaty. Ojciec drży o jedynego syna, przez co jego miłość jest przepełniona lękiem. Ten film animowany jest dobrym przykładem tego, jak trauma wywołana utratą żony i pozostałych dzieci przerzuca się na styl przywiązania względem jedynej bliskiej osoby. Marlin wykształcił w sobie styl lękowo-ambiwalentny.
Czwartym przykładem jest Bella z kultowej sagi pt. “Zmierzch”. W drugiej części Edward musi zachować dystans względem ukochanej, bo tylko tak może zapewnić jej bezpieczeństwo. Znika i informuje ją, że już nigdy go nie zobaczy. Jednak okazuje się, że kiedy Bella jest w niebezpieczeństwie, widzi jego obraz. To z kolei sprawia, że zaczyna prowokować różne sytuacje tylko po to, by znów mieć przed oczami ukochaną osobę. Nagłe i długotrwałe rozstanie z Edwardem wykształciło w niej lękowo-ambiwalentny styl przywiązania.
Piąty przykład to postać Rossa w serialu “Przyjaciele”. Lękowo-ambiwalentny styl przywiązania Rossa do Rachel możemy zauważyć zarówno w drugim jak i w trzecim sezonie. To właśnie wtedy jego ukochana otrzymuje pracę Bloomingdales i bardziej skupia się na karierze niż relacji.
Ta zmiana wywołuje u Rossa lęk przed utratą ukochanej kobiety, jest wręcz przekonany, że Rachel porzuci go dla Marka, kolegi z pracy. Zagrożone poczucie bezpieczeństwa u Rossa prowadzi do wielu kłótni w związku. Ostatecznie Rachel prosi o słynną “przerwę” w tworzeniu relacji. Ross z poczuciem porażki i odrzucenia spędza noc z inną kobietą.
