Kompetencje społeczne w pracy: jak je rozwijać?

Kompetencje społeczne w pracy wydają się nie mniej ważne niż te, które posiadamy dzięki wykształceniu czy doświadczeniu. Coraz więcej firm w niemal każdej branży zwraca uwagę nie tylko na umiejętności twarde kandydatów do pracy, ale i tzw. miękkie, m. in. właśnie kompetencje społeczne. Jak więc je rozwijać?

Spis treści

1. Kompetencje społeczne w pracy: czym są i jak na nas wpływają?
2. Kompetencje społeczne w pracy: jak je rozwijać?

Kompetencje społeczne w pracy to ważny jej element. Bo choć nie da się zaprzeczyć, że do wykonania konkretnego zadania w danym zawodzie kluczowe są umiejętności twarde, to coraz częściej jednak cechą różnicującą pracowników są umiejętności społeczne, takie jak: łatwość nawiązywania współpracy i funkcjonowania w grupie, skuteczność w komunikacji, rozumienie sytuacji społecznych czy otwartość na różnorodność.

Niewątpliwie cenna jest znajomość danego języka programowania czy najnowsze trendy w rozwiązaniach technicznych, jednak aby zadanie zostało szybko i skutecznie wykonane, zespół musi wiedzieć, jak się porozumieć i wspólnie wypracować optymalne rozwiązanie. Zapotrzebowanie na specjalistów technicznych czy finansowych jest duże, ale na tych samych specjalistów, którzy jako wartość dodaną wnoszą wysoko rozwinięte umiejętności społeczne - jeszcze większe.

Przykład wysoko wykwalifikowanego specjalisty w kierunku ścisłym wydawać się może odległy od codzienności dużej części społeczeństwa, niemniej jednak wskazuje, że nawet w tak pożądanym pracowniku cenione są umiejętności społeczne. Kompetencje te mile widziane są właściwie w każdej branży. Osoba, która wie, jak odnaleźć się w zespole, potrafi i chce się porozumieć, nie generuje niepotrzebnych konfliktów, ale potrafi zachować asertywność, jest zawsze mile widziana.

Czytaj też:

Toksyczna koleżanka z pracy: jak postępować z donosicielem w pracy?

Kontrola w pracy: jak sobie radzić z szefem-tyranem?

Pracoholizm: objawy i leczenie. Test na pracoholizm

Kompetencje społeczne w pracy: czym są i jak na nas wpływają?

Na kompetencje społeczne składa się wiele czynników wskazujących na stopień sprawności funkcjonowania w sytuacjach społecznych. Należy pamiętać, że jest to indywidualny zestaw cech, z których każda rozwinięta może być w innym stopniu, np. osoba, która znakomicie się komunikuje, może mieć trudność w radzeniu sobie z sytuacja ekspozycji społecznej. Warto przyjrzeć się liście poszczególnych składowych umiejętności społecznych i zastanowić się nad tym, czy któryś z elementów potrzebuje dodatkowego treningu.

Komunikacja, czyli umiejętność czytelnego wyrażania siebie (na poziomie werbalnym i pozawerbalnym) oraz odczytywania przekazów innych osób. Osoba skutecznie komunikująca się, to taka, która minimalizuje zakłócenia w przekazie, weryfikuje czy dobrze zrozumiała lub dobrze została zrozumiana, mówi we własnym imieniu, unika uogólnień nie zakłada, że odbiorca domyśli się przekazu.

Praca w grupie, czyli chęć porozumienia się, radzenie sobie w sytuacjach konfliktowych, gotowość do pełnienia różnych ról w zespole w zależności od potrzeby chwili. Umiejętność czytania procesu zachodzącego w każdej grupie to jedna z podstawowych kompetencji społecznych będących atutem pracownika.

Otwartość na kontakty społeczne i różnorodność. Łatwość nawiązywania relacji zawodowych, szybka integracja w zespole przy jak najkrótszym czasie adaptacji w grupie to również umiejętność ceniona w miejscu pracy. Jeżeli do tego dodamy wyzwania wynikające z globalizacji rynku pracy i częstej migracji zarobkowej okazuje się, że brak sztywności społecznej zaczyna być kluczowym czynnikiem. Zaś otwartość na pracę w środowisku łączącym różne kultury czy branże stanowi olbrzymi zasób.

Elastyczność w zmieniających się warunkach społecznych. Łatwość odnalezienia się w zmieniającej się strukturze zespołu jest pomocna nie tylko w projektowym trybie pracy, gdzie role poszczególnych osób zmieniają się w zależności od realizowanego zlecenia, ale również w dynamicznie rozwijających się zespołach, w których często pojawiają się nowe osoby, a dotychczasowi pracownicy awansują lub zmieniają działy. Brak sztywnego przywiązania się do pełnionej roli, gotowość podejmowania wyzwań, ale czasem również wykonywania zadań niewykorzystujących pełni kwalifikacji zawodowych, to cenna umiejętność.

Kompetencje społeczne w pracy: jak je rozwijać?

Pierwszym krokiem jest uświadomienie sobie, na jakim poziomie poszczególne elementy, z których składają się umiejętności społeczne, już są rozwinięte. Ważne, aby ta wiedza o sobie samym była oparta na faktach, a nie przekonaniu, jakie żywimy w tym względzie.

Często możemy spotkać się z sytuacją, w której dana osoba jest przekonana o swojej umiejętności pracy w zespole, tylko zawsze trafia na zespoły niechętne, trudne lub niewspółpracujące. Warto dopytać o obserwację bliskie osoby. Jeżeli to źródło wiedzy okaże się niewystarczające, istnieje możliwość skorzystania z diagnostyki i wsparcia w gabinecie specjalisty.

Psycholog, terapeuta. Specjalista, udzielając indywidualnego wsparcia, pomoże przeanalizować dotychczasowe doświadczenia społeczne i przekonania związane z nimi, a także wesprze w przepracowaniu trudności i wyznaczeniu obszarów do dalszego rozwoju.

Warsztaty rozwoju osobistego. Grupowe zajęcia mające na celu rozwój osobisty są niezwykle pomocne w poprawie sprawności społecznej. W bezpiecznych warunkach, pod okiem specjalisty, można zdobyć wiedzę i doświadczenie związane z wybranym tematem, ale jednocześnie skorzystać z szansy, jaką jest praca w grupie warsztatowej. Pozwala ona zmierzyć się z dynamiką procesu, w którym uczestniczy co najmniej kilka osób, z sytuacją ekspozycji społecznej, ale również wymiany myśli i strategii działania.

Trening interpersonalny. Trening ten jest metodą pracy grupowej, która umożliwia nieco głębszą pracę nad sobą. W trakcie treningu uczestnicy maja okazję przyjrzeć się temu, w jaki sposób funkcjonują w grupie, skonfrontować się ze swoimi zachowaniami, automatyzmami oraz tym, jak to jest odbierane przez otoczenie i jak oddziałuje na samego uczestnika.

Trening społeczny i samodzielna praca. Samodzielna praca nad tym, aby rozwijać swoje kompetencje społeczne, przy wykorzystaniu codziennych sytuacji. Przekraczając strefę społecznego komfortu, przy jednoczesnym zachowaniu uważności na swoje potrzeby jest skutecznym sposobem rozwoju.

Czytaj też:

Karoshi, czyli śmierć z przepracowania

Stres w pracy: jak wpływa na nasze zdrowie psychiczne?

Mobbing w pracy: gdzie go zgłosić i jak go udowodnić?

Chcąc poprawić poszczególne elementy składowe umiejętności społecznych, warto skorzystać z dostępnych możliwości. Zaangażowanie się w grę zespołową w lokalnej społeczności lub projekty wolontariackie wymagające pracy w grupie stanowić może przyjemny poligon doświadczalny zarówno w sferze współpracy, wchodzenia w nowy zespół, jak i próbowania zmiany ról społecznych. Warto sprawdzić, jak na skuteczność komunikacji wpłynie zmiana proporcji miedzy słuchaniem i mówieniem lub eksperymenty z parafrazą.

Niezależnie od branży i stanowiska nie da się uniknąć interakcji społecznych, a co za tym idzie - nie da się zaprzeczyć, że są one ważne. Kompetencje te przekładają się bezpośrednio na sposób funkcjonowania zarówno w obszarze pracy, jak i życia prywatnego. To, w jakim poziomie są rozwinięte, zależy od wielu czynników - takich jak cechy osobnicze, środowisko wychowania i trening, jakiemu jesteśmy poddawani każdego dnia. Warto jednak pamiętać, że kompetencje społeczne zawsze można rozwijać i usprawniać, tym samym realnie wpływając na jakość życia. 

Patrycja Szeląg-Jarosz