Ciąża pozamaciczna (ektopowa) zagrożeniem dla życia kobiety

W ciąży pozamacicznej, zwanej też ciążą ektopową, zapłodnione jajeczko rozwija się poza macicą, a to stanowi poważne zagrożenie dla twego zdrowia. Potrzebna jest szybka pomoc. Od niej zależy też, czy w przyszłości będziesz mogła zostać mamą. Jakie są przyczyny, objawy i leczenie ciąży pozamacicznej (ektopowej)?

Spis treści

1. Ciąża pozamaciczna: przyczyny
2. Trudna diagnoza ciąży ektopowej
3. Postępowanie w przypadku ciąży pozamacicznej
4. Po zabiegu usunięcia ciąży pozamacicznej

Jedna ciąża pozamaciczna (ektopowa) przypada na każde 100 porodów. Najczęściej stwierdza się ją u kobiet między 26. a 30. rokiem życia. W zależności od miejsca, w którym zagnieździło się zapłodnione jajeczko, wyróżnia się:

• ciążę jajowodową (to 99 proc. przypadków), gdy dochodzi do implantacji zapłodnionej komórki w jajowodzie, zarodek może się rozwijać w każdej części jajowodu
• ciążę jajnikową, jeśli jajeczko usadowi się i rozwija w jajniku lub na nim
• ciążę brzuszną (otrzewnową), kiedy rozwija się ona w jamie otrzewnowej lub na innym narządzie wewnętrznym. Jeżeli jajeczko znajduje się na samym końcu jajowodu, tuż przy strzępkach, i tam połączy się z plemnikiem, może oderwać się i wpaść między pętlę jelita, gdzie będzie się rozwijać
• ciążę szyjkową, kiedy zapłodnione jajeczko rozwija się poniżej ujścia wewnętrznego macicy, poza jej jamą.

Ciąża pozamaciczna: przyczyny

To zmiany w jajowodach, np. w wyniku endometriozy (przerost śluzówki macicy, który utrudnia zajście w ciążę i prawidłowe zagnieżdżenie się jajeczka), wadliwa budowa macicy czy jajowodu. Zdarza się, że jajowód jest zarośnięty, zwężony lub przyrośnięty do jajnika. Czasem źle funkcjonuje, np. nie wykonuje ruchów perystaltycznych ułatwiających przesunięcie jajeczka do macicy. Jednak najczęściej przyczyną problemów są zmiany przerostowe po zapaleniu przydatków. Warto o tym pamiętać, zwłaszcza w obliczu mody na stringi, krótkie kurtki i spódniczki.

Jeżeli jajowód porównamy do miękkiej rurki o średnicy 4 mm, to wiadomo, jak łatwo można go uszkodzić. Zrosty tworzące się w efekcie stanów zapalnych można przyrównać do sznurka, którym przewiążemy rurkę. Jej wnętrze zmniejszy się  lub w ogóle nie będzie drożne i jajeczko nie może się przedostać do macicy. Ale zrosty mogą być również skutkiem operacji jajowodu albo torbieli jajnika, a także wcześniej przebytej ciąży pozamacicznej. Gdy kobieta często zapada na różne infekcje bakteryjne i nie leczy ich, jej macierzyństwo może stać pod znakiem zapytania. Bakterie wędrujące po organizmie mogą dotrzeć także do przydatków i wywołać ich stan zapalny. Podobnie jest z bakteriami paciorkowców, które najchętniej gnieżdżą się w zębach zajętych próchnicą.

Trudna diagnoza ciąży ektopowej

Początkowo trudno odróżnić jej objawy od zapalenia jajowodu czy wyrostka robaczkowego. Plamienie też nie jest wskazówką. Zdarza się podczas prawidłowej ciąży czy zbliżającego się poronienia (przy ciąży umiejscowionej nieprawidłowo częściej występuje plamienie niż krwawienie). Jeśli jednak towarzyszy mi ból, istnienie ciąży pozamacicznej jest bardzo prawdopodobne.

U niektórych kobiet ciąża pozamaciczna obumiera i zostaje wchłonięta przez tkanki. Ale najczęściej jest stanem zagrożenia życia, bo może skończyć się wewnętrznym krwotokiem.

Gdy pojawia się ostry ból obejmujący jedną stronę brzucha, świadczy to zwykle o pęknięciu ciąży pozamacicznej. Ból może promieniować do barku i przepony. Krwawienie wewnętrzne powoduje, że tętno jest przyśpieszone, ciśnienie krwi niskie, a skóra blada. Występuje też obfite pocenie się. Gdy kobieta zgłasza się z takimi objawami, lekarz najpierw przeprowadza wywiad. Następnie zleca oznaczenie stężenia gonadotropiny kosmówkowej (hCG) we krwi. Jej obecność potwierdza ciążę. Jeżeli w ciągu 48 godzin stężenie hCG we krwi nie wzrośnie o 66-100 proc., podejrzewa się ciążę pozamaciczną. By mieć pewność, robi się przezpochwowe USG. Gdy w macicy nie widać pęcherzyka ciążowego, diagnoza potwierdza się.

Postępowanie w przypadku ciąży pozamacicznej

U niektórych kobiet ciąża pozamaciczna obumiera i zostaje wchłonięta przez tkanki. Ale najczęściej jest stanem zagrożenia życia, bo może skończyć się wewnętrznym krwotokiem. Jeśli jest mała, to i kłopot mniejszy. Kilkutygodniową ciążę pozamaciczną można zniszczyć lekami.

Po ciąży pozamacicznej można mieć dzieci, choć zdarza się, że niektóre pary muszą na nie poczekać nieco dłużej.

Ta metoda oszczędza jajowód i nie czyni szkód w organizmie kobiety. Gdy trwa np. 7-8 tygodni, krwotok jest zazwyczaj obfity i kobiecie grozi wykrwawienie się. Czasem dochodzi też do pęknięcia jajowodu, w którym rozwijała się ciąża, i musi on być usunięty. Wtedy ratunkiem jest operacja. Do niedawna był to zabieg polegający na przecięciu powłok brzusznych. Obecnie stosuje się laparoskopię. W znieczuleniu ogólnym, przez niewielkie nacięcie w skórze brzucha wprowadza się trzy końcówki aparatu. Jedna z nich to kamera, a dwie to narzędzia operacyjne. Po laparoskopii ranki goją się bardzo szybko, a powstałe blizny są prawie niewidoczne.

Po zabiegu usunięcia ciąży pozamacicznej

Kobieta powinna być pod opieką ginekologa. Jeśli udało się zachować jajowód, pół roku po zabiegu należy sprawdzić jego drożność. Gdy został usunięty, wówczas kobiecie pozostają dwa jajniki i jeden jajowód. Płodność zostaje zachowana. Nie trzeba się też obawiać, że kolejne zapłodnienie zakończy się podobnie. Po ciąży pozamacicznej można mieć dzieci, choć zdarza się, że niektóre pary muszą na nie poczekać nieco dłużej.

Anna Jarosz

Konsultacja: Krzysztof Wieczorek