Skąpomocz - przyczyny. O czym świadczy oddawanie małych ilości moczu?

Skąpomocz to objawy chorobowy, którego przyczyny są zróżnicowane. Oddawanie małych ilości moczu w ciągu doby zwykle sugeruje choroby nerek, lecz może wskazywać także na inne poważne schorzenia, np. na złośliwe nadciśnienie tętnicze czy niewydolność serca. Sprawdź, o czym świadczy skąpomocz.

Spis treści

1. Skąpomocz pochodzenia przednerkowego - przyczyny
2. Skąpomocz pochodzenia nerkowego - przyczyny
3. Skąpomocz pochodzenia pozanerkowego - przyczyny

Skąpomocz (oliguria) to objaw chorobowy, który polega na oddawaniu zbyt małych ilości moczu - mniej niż 400/500 ml na dobę (u osób dorosłych), podczas gdy prawidłowo powinno się wydalać powyżej 2,5 l moczu w ciągu doby. U niemowląt skąpomocz można zdiagnozować, gdy wydalają one mniej niż 1 mililitr na kilogram masy ciała na godzinę.

Z kolei skąpomocz u dzieci oznacza oddawanie pół mililitra moczu na kilogram masy ciała na godzinę. W niektórych przypadkach skąpomocz przechodzi w bezmocz (anuria), czyli w oddawanie mniej niż 100 ml moczu na dobę.

Ilość oddawanego moczu zależy od ilości przyjmowanych płynów w ciągu doby. Jeśli podaż płynów jest zmniejszona, możliwe jest oddawanie znacznie mniejszych niż zwykle ilości moczu. Jeśli jednak przyjmuje się płyny w normalnych ilościach, a mimo to skąpomocz utrzymuje się, a dodatkowo pojawiają się objawy, takie jak brak apetytu, osłabienie, wymioty, bóle brzucha, krwiomocz, należy zgłosić się do lekarza.

Skąpomocz pochodzenia przednerkowego - przyczyny

W terminologii medycznej wyróżnia się skąpomocz pochodzenia przednerkowego, nerkowego i pozanerkowego. Skąpomocz pochodzenia przednerkowego jest wynikiem zaburzeń w krążeniu nerkowym, które przyczyniają się do wytwarzania mniejszych niż zakłada norma ilości mo­czu.

• Odwodnienie - zazwyczaj do odwodnienia dochodzi w wyniku wymiotów, biegunki, gorączki lub innych dolegliwości uniemożliwiających bieżące uzupełnianie płynów w organizmie.
• Niewydolność serca - wówczas skąpomoczowi towarzyszą duszności, nietolerancja wysiłku, szybkie męczenie, przyspieszone lub nierówne bicie serca oraz obrzęki.
• Oligowolemia to zmniejszenie ilości krwi krążącej w organizmie, które może być wynikiem krwotoku lub oparzenia.
• Wstrząs (septyczny, kardiogenny).

Czytaj też: Częstomocz - przyczyny. O czym świadczy częste oddawanie moczu?  

Skąpomocz pochodzenia nerkowego - przyczyny

Skąpomocz pochodzenia nerkowego jest wyni­kiem uszkodzenia struktury nerek, które nie mogą wykonywać swojego głównego zadania, czyli filtrowania. Najczęstszą przyczyną tego typu skąpomoczu są choroby nerek - ostra i przewlekła niewydolność nerek, kłębuszkowe lub śródmiąższowe zapalenie nerek, mocznica, wodonercze. Wówczas oprócz skąpomoczu mogą się pojawić objawy, takie jak pieczenie i bolesność w trakcie oddawania moczu, ciemno podbarwiony, krwisty mocz, obrzęki wokół oczu, opuchlizna rąk, stóp, kostek, mętny mocz.

Inne możliwe przyczyny to:

• złośliwe nadciśnienie tętnicze - pojawiają się podwyższone ciśnienie rozkurczowe (nawet 150 mmHg), osłabienie, zaburzenia wiedzenia, objawy niewydolności nerek;
• sarkoidoza - charakterystyczne są bóle stawów, chudnięcie, brak apetytu, podwyższona temperatura ciała;
• stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych, leków na nadciśnienie (inhibitory ACE), oraz gentamycyny (jeden z antybiotyków);
• toksyczne substancje, radiologiczne środki kontrastowe.

Czytaj też: Wielomocz (poliuria) - przyczyny. Objawem, jakiej jest choroby?

Skąpomocz pochodzenia pozanerkowego - przyczyny

Skąpomocz pochodzenia pozanerkowego jest spowodowany utrudnionym odpływem moczu z dróg moczowych, do czego mogą się przyczynić:

• kamica nerkowa - pojawiają się nagły, ostry i bardzo silny ból w okolicy lędźwiowej, parcie na pęcherz, krwiomocz, gorączka, nudności i wymioty;
• pęcherz neurogenny to pęcherz, który nie jest w stanie pełnić funkcji zbiornika moczu. Wówczas dochodzi do zatrzymania moczu w pęcherzu i niemożność opróżnienia pęcherza;
• guzy nowotworowe, które uciskają na drogi moczowe, np. rak pęcherza moczowego - na początku pojawia się bezbolesny krwiomocz, następnie dołączają objawy, takie jak potrzeba częstego oddawania moczu oraz bolesne, naglące parcia na mocz;
• przerost lub rak prostaty - rozpoczęcie oddawania moczu staje się coraz trudniejsze, czas potrzebny do rozpoczęcia opróżniania pęcherza jest coraz dłuższy, krwiomocz. Czasami może dojść do całkowitego zatrzymania moczu;
• schistosomatoza (egzotyczna choroba pasożytnicza);
• zrosty pooperacyjne.

Monika Majewska