Moczówka prosta: przyczyny, objawy, leczenie

Moczówka prosta, inaczej moczówka podwzgórzowo-przysadkowa, to rzadka choroba, spowodowana niedoborem wazopresyny - hormonu odpowiedzialnego za prawidłowe zagęszczanie moczu w nerkach. Sprawdź, jakie są przyczyny i objawy moczówki prostej oraz jak przebiega jej leczenie.

Spis treści

1. Moczówka prosta: objawy
2. Moczówka prosta: przyczyny, rodzaje
3. Leczenie moczówki

Moczówka prosta (łac. diabetes insipidus) wynika z niedoboru lub braku wazopresyny bądź też z niewrażliwości cewek nerkowych na ten hormon, co powoduje, że organizm nie radzi sobie z regulacją poziomu płynów. Zdrowy człowiek wydala z siebie dziennie od 1,5 do 2,5 litra płynów, natomiast osoba cierpiąca na moczówkę prostą nawet do 15-20 litrów, najwięcej w nocy.

Choremu towarzyszy nieustanne uczucie pragnienia, wypija więc dziennie odpowiednio duże ilości wody. Gdy zaczyna dostrzegać związek między ilością przyjmowaną i wydalaną, stara się więc pić mniej. Ograniczenie to jednak nie skutkuje zmniejszeniem ilości oddawanego moczu. Pozostaje ona taka sama, a człowiek cierpiący na moczówkę, który nie dostarcza do organizmu dość wody, odczuwa oznaki odwodnienia. To stan groźny, niebezpieczny nawet dla życia.

Moczówka prosta: objawy

• poliuria czyli oddawanie bardzo dużej ilości rozcieńczonego, bezbarwnego moczu (nawet do 15-20 litrów na dobę)
• nokturia czyli częste moczenie nocne (szczególnie u dzieci)
• polidypsja czyli trudne do zaspokojenia pragnienie
• zmęczenie wynikające z niedostatecznego wypoczynku nocnego (pragnienie oraz potrzeba oddania moczu budzą chorego kilkakrotnie w ciągu nocy)
• suchość dłoni
• zaparcia
• zaburzenia świadomości spowodowane odwodnieniem

Moczówka prosta: przyczyny, rodzaje

Przyczyny moczówki prostej nie zostały dokładnie wyjaśnione. Wiadomo jednak, że za gospodarkę płynami w organizmie odpowiada wazopresyna - hormon antydiuretyczny (ADH). Hormon ten wydzielany jest przez podwzgórze, a gromadzi się w przysadce mózgowej i steruje pracą nerek. Gdy w organizmie jest dużo wody, nerki wydalają ją z moczem; gdy organizm odczuwa niedobory – jest ona zatrzymywana w kanalikach nerkowych i mocz się zagęszcza. Jeśli jednak hormonu brak, lub nie powoduje on pożądanej reakcji organizmu, gospodarka wodna ulega rozchwianiu, co skutkuje nadmiernym wydalaniem płynów. W zależności od tego, w jakim miejscu skomplikowany proces zawodzi, lekarze wyróżniają różne postaci moczówki prostej.

• Moczówka prosta centralna (ośrodkowa)Jest spowodowana uszkodzeniem przysadki mózgowej lub podwzgórza. W wyniku defektu zaburza się produkcja, gromadzenie i wydzielanie wazopresyny. Pierwotną przyczyną tych uszkodzeń mogą być:- zabiegi chirurgiczne w obrębie czaszki- stany zapalne (np. zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych)- guzy mózgu- urazy głowy

Szacuje się, że na moczówkę prostą cierpi 1 na 25 000 osób, natomiast postać dziedziczną ośrodkowej moczówki prostej opisano u mniej niż 100 osób na całym świecie.

Dysfunkcja przysadki lub podwzgórza może też mieć charakter wrodzony - dziedziczy się jako postać autosomalna dominująca lub autosomalna recesywna.

• Moczówka prosta nerkopochodna –  jest wynikiem niewłaściwej pracy kanalików nerkowych, które nie reagują prawidłowo na obecność wazopresyny. Hormon jest wydzielany, ale nie powoduje pożądanej reakcji.  Defekt ten może być:- wrodzony (ujawnia się wtedy zwykle w okresie niemowlęcym)- może wynikać z przewlekłej choroby nerek- może być skutkiem przyjmowania niektórych leków

Moczówka ciążowa – jest dolegliwością pojawiającą się tylko u kobiet ciężarnych. Enzym produkowany przez łożysko niszczy wazopresynę w organizmie matki, zaburza się więc gospodarka płynami. Ten rodzaj moczówki ustępuje zazwyczaj po porodzie.

Leczenie moczówki

Wrodzone postaci choroby są nieuleczalne. Podstawą w leczeniu nabytych jej odmian jest przyjmowanie dostatecznej ilości płynów oraz zdiagnozowanie, niedopuszczenie do powikłań i  wyeliminowanie i choroby podstawowej, która jest przyczyną nieprawidłowej gospodarki wodnej.

Bezpośrednie leczenie moczówki polega na podawaniu syntetycznej wazoprezyny lub jej farmakologicznego substytutu. O ile moczówka prosta spowodowana urazem może ustąpić w ciągu roku, to w większości pozostałych przypadków terapia jest długotrwała, często przyjmowanie hormonów musi trwać już do końca życia.

Otoczony jednak opieką i przyjmujący regularnie hormon chory jest w stanie funkcjonować normalnie, ograniczyć oddawanie moczu tak, by nie stanowiło ono przeszkody dla zwykłego życia.